pkk’nın ikinci adamı

1955 yılında elazığ’ın keban ilçesinde doğdu. üniversite eğitimi için gittiği ankara’da abdullah öcalan ile tanıştı. 1974’te pkk’nın temellerinin atıldığı ankara’daki ilk toplantıda yer aldı. 1978 yılında abdullah öcalan, duran kalkan, ali haydar kaytan, rıza altun ve mustafa karasu’nun da içinde bulunduğu, örgütün 16 kişilik çekirdek kurucu kadrosunda yer aldı. pkk’nın ilk kongresinde genel sekreter yardımcısı yani abdullah öcalan’dan sonraki ikinci adam oldu.

12 eylül 1980 tarihinin hemen öncesinde suriye‘ye kaçtı. pkk’nın türkiye’deki eylemlerinin en yoğun olduğu 90’lı yıllarda örgüt içinde kilit roller üstlendi.

1992’de kuzey irak’taki pkk ana karargâh sorumlusu, 1994’te başkanlık konseyi üyesi oldu. 1995’te pkk’nın askeri kanadının başına geçen cemil bayık; suriye, lübnan ve kuzey irak'taki kamplar ile avrupa bürosunun sorumlusu oldu.

infaz iddiaları

‘cuma’ kod ismini kullanan bayık, bugüne kadar pkk'nın lider kadrosunda kalabilmiş az sayıda kişiden biri. abdullah öcalan'ın bayık'a duyduğu güven onun kck başkanlık konseyi'ne getirilmesinde de kendisini gösterdi. bu güvenin tek istisnası 2004 yılında yaşandı.

örgüt içindeki gelenekçi - reformcu ayrışması ortaya çıktı; gelenekçi akım silahlı çatışma yanlısıyken, reformcu kanat ise siyasi mücadeleyi savunuyordu. gelenekçi kanadın liderliğini yapan cemil bayık, pkk’yı bölmeye çalışmakla suçlandı. hapishanede olan örgüt lideri abdullah öcalan’ın talimatıyla örgüt içinde savunması alındı.

cemil bayık, pkk içindeki tartışmalarda genellikle silahlı çatışmadan yana olan tavırlarıyla öne çıktı. 90'lı yıllarda örgütün kendi bünyesi içindeki birçok infazı gerçekleştirdi. bayık'ın, zaman içerisinde yüzlerce örgüt üyesi için infaz emri verdiği iddia edildi.

pkk'da orta ölçekli komuta kademesinde yer alan ve örgütten ayrılan hıdır sarıkaya bir yazısında bayık için, “örgüt içi infazların emir merciidir. gerek öcalan'ın emriyle, gerekse de kendi inisiyatifiyle, bilinen 300'e yakın pkk'lının öldürülmesinden doğrudan sorumludur" dedi. ayrıca, abdullah öcalan’ın kardeşi olan ve örgütten ayrılarak kuzey irak’ta yeni bir kürt oluşumu kurmaya çalışan osman öcalan da, 2013 ağustos’unda cemil bayık’ın kendisine suikast düzenlemek istediğini iddia etti.

iran ile ilişkisi

bayık’ın sık sık iran’a girmesi, pkk içinde ve türk basınında iran devletiyle ilişkileri olduğu haberlerine yol açtı. türk basınında yer alan haberlere göre, 2007 yılında ameliyat için bulunduğu iddia edilen iran’da, türkiye’nin talebiyle gözaltına alındı, daha sonra serbest bırakıldı. ancak bayık, kendisiyle yapılan röportajlarda hep iran ilişkisini reddetti.

öcalan, yakalandıktan sonra verdiği ifadelerde bayık'ı, "askeri ve pratik alanda zayıftır. genelde cephe gerisinde kalır. 1992'de bir mağarada 17 militanı, yaralı oldukları ve ele geçmemeleri için öldürtmüştü" diye anlatıyor. kuzey irak'ta yakalanan şemdin sakık ise bayık için "askeri yönü zayıf, örgütleme yönü güçlüdür. diplomasi ve kadro yetiştirme konusunda tecrübelidir" sözlerini kullanıyor.

çözüm sürecindeki rolü

türkiye devleti ve pkk’nın hapisteki lideri abdullah öcalan arasında başlatılan çözüm sürecine yönelik en olumsuz söylemler de, örgütün etkili isimlerden biri olan cemil bayık’tan geldi.

ağustos 2013’te bbc'ye verdiği mülâkatta bayık, adalet ve kalkınma partisi'ni (akp / ak parti) samimi olmamakla suçladı, devletin çözüm sürecine yönelik adım atmaması durumunda, bugüne kadar türkiye dışına çıkan militanların da geri döneceğini ve pkk’nın yeniden eylemlerine başlayacağını söyledi. bu sözlerden kısa bir süre sonra, çözüm sürecinin aşamalarından biri olan ‘pkk’lıların sınır dışına çekilmesinin’ durdurulduğunu açıkladı. 

kaynak: al jazeera ve ajanslar