1939 erzincan doğumlu mehmet vecdi gönül, ankara üniversitesi siyasal bilgiler fakültesi mezunu. 1970’li yıllarda,  mehmet keçeciler’le birlikte milli selamet partisi’nin içişleri bakanı korkut özal’ın ekibindeydi. gönül, anap iktidarları döneminde izmir ve ankara valisi, emniyet genel müdürü ve içişleri bakanlığı müsteşarı olarak görev yaptı.

daha sonra siyasete atılan gönül, kuruluşundan beri ak parti’de yer aldı. iki dönem kocaeli’nden, bir dönem izmir’den, bir dönem de antalya’dan milletvekili seçildi. 58. ve 59. hükümetlerde üstlendiği milli savunma bakanlığı görevini 60. hükümette 6 temmuz 2011'e kadar sürdürdü. 

11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Vecdi Gönül.

[[Fotoğraf: AA / Arşiv]]

askerle arası iyi

vecdi gönül, savunma bakanlığı yaptığı üç dönemde de; "terör sorunu devam ettiği müddetçe” asker sayısını azaltmanın, askerlik süresini kısaltmanın ve bedelli askerliğin doğru olmadığını savundu. asker de aynı değerlendirmeyi yapıyordu. genelkurmay başkanlığı'nın savunma bakanlığı'na bağlanması fikrine de uzak durdu. 2007'deki bir bakanlar kurulu toplantısında tüm bakanlara silah hediye etmesi dikkat çekmişti.

meclis başkanlığı yarışı

ak parti 2002 genel seçimi'ni kazandığında, recep tayyip erdoğan siyasi yasaklı olduğu için milletvekili seçilememişti. meclis başkanlığı için seçim yapılacaktı. erdoğan ortamın gerilmemesi amacıyla, meclis başkanlığı'na aday olarak eşi türbanlı olmayan vecdi gönül’ü düşünüyordu. ancak bülent arınç, zamanın başbakanı abdullah gül’ün desteğini aldı ve önce aday sonra da meclis başkanı oldu.

2007 cumhurbaşkanlığı seçimi

2007'deki cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde vecdi gönül’ün ismi üzerinde çok spekülasyon yapıldı.

meclis’te en büyük çoğunluğa sahip olan ak parti, kendi içinden bir aday belirleyecekti. recep tayyip erdoğan ve abdullah gül’ün adları öne çıkıyordu. ancak askerler çankaya’da eşi başörtülü bir cumhurbaşkanı istemiyordu.  vecdi gönül’ün ismi, eşinin başörtülü olmaması nedeniyle yine gündeme geldi. genelkurmay’ın, vecdi gönül’ün cumhurbaşkanı seçilmesine karşı çıkmayacağına dair haberler yayılmaya başlandı. genelkurmay başkanı yaşar büyükanıt’ın 27 nisan muhtırasını yayınladığı günlerdi.

gerilimli bir sürecin sonunda abdullah gül cumhurbaşkanlığı'na aday gösterildi. gönül’ün adaylığını bülent arınç’ın engellediği iddiaları ortaya atıldı ama arınç bu iddiaları yalanladı.

"eş"li davetiye

eski genelkurmay başkanı orgeneral yaşar büyükanıt’ın görevini kara kuvvetleri komutanı orgeneral ilker başbuğ’a devredeceği 28 ağustos 2008'deki törene, eşi başörtülü olmadığı için eşli davet edilenler arasında vecdi gönül de vardı. o dönemde, genelkurmay başörtüsüne karşı “hassasiyet” içerisindeydi. törenin yapılacağı salonun kapasitesinin yetersiz oluşu gerekçe gösterilmiş ve genelkurmay başkanlığı karargâhının belirlediği isimler davet edilmişti. bu isimler arasında gönül ve eşi de bulunuyordu.

Vecdi Gönül, Savunma Bakanlığı görevine yeniden atandıktan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan'la görüştü.

[[Fotoğraf: TCCB]]

wikileaks'teki iddialar

abd gizli belgeleri wikileaks'in türkiye bölümünde gönül'ün adı da geçiyordu. yayınlanan belgelerde, kasım 2002’de yazılan abd telgrafına göre, vecdi gönül abd büyükelçiliği ile çok uzun zamandan beri irtibattaydı ve asıl işi ak parti ile tsk arasındaki ilişkide pürüzleri gidermekti.

wikileaks belgelerinde o bölüm şöyle yer aldı:

"türkiye'nin yeni savunma bakanı: vecdi gönül" başlıklı "kişiye özel" telgrafın tarihi 22 kasım 2002. telgrafı kaleme alan abd'nin ankara büyükelçiliği başmüsteşarı robert deutsch. büyükelçi w. robert pearson'ın onayıyla washington'a gönderilen telgrafın tam metni şöyle:

özet: türk hükümetinin savunma bakanı gönül'ün başlıca siyasi görevi, islam etkilenimli ak parti ile ak parti'nin sivil-asker ilişkilerinin mevcut statüsünü değiştirmeye çalışacağına ilişkin her türlü işaret için gözlerini dikmiş bir halde, "bekle ve gör" tavrı izleyen türk ordusu arasındaki ilişkilerin pürüzsüz olmasını sağlamaktır. temkinli bir adam olan gönül, kemalistlerden saygı görüyor ama askerî müesses nizam hakkındaki özel eleştirileri, onun en asgarisinden, türk silahlı kuvvetleri'nin bütçe ve diğer işlemleri üzerinde daha fazla sivil gözetim sağlamak üzere, bir kenarda değişimi etkilemeye gayret göstereceğini düşündürüyor.”

wikileaks belgeleri arasında 30 aralık 2004 tarihli bir belge de bulunuyordu. 'gizli' damgalı bu belge, o dönem ankara’daki abd büyükelçisi eric edelman tarafından abd dışişleri bakanlığı’na yazılmış bir rapordu. raporda şöyle bir ifade yer alıyordu:

“erdoğan üzerindeki islamcı etkiler bakımından, kendisi muhafazakâr ama dünyevi bir müslüman olan savunma bakanı gönül yakın zamanda bize gül’ün mesai arkadaşı davutoğlu’nun bir ‘istisnai tehlike’ olduğunu söyledi.”

iddiaları yalanladı

o dönem radikal gazetesi’nde yazan murat yetkin, 30 aralık 2010  tarihindeki yazısında, wikileaks belgelerindeki iddiaları hem vecdi gönül'e hem de edelman'a sorduğunu belirtti.  yazıya göre, gönül iddiaları yalanladı ve şunları söyledi:

“çok enteresan. böyle bir konuşma hiç vaki olmadı. hiç öyle şey olur mu? bir kere bu ifadeler hiç benim üslubum değil. ikincisi, o dönem daha göreve de yeni gelmişiz. ben mesai arkadaşlarım aleyhine, herhangi bir kimse aleyhine yabancı bir büyükelçiye neden laf edeyim?”

“belki şuradan kendi görüşleri olarak çıkarmışlardır: 1 mart (2003) tezkeresi oylaması öncesinde benim tezkerenin geçmesi yönünde, o zaman müşavir görevi yürüten ahmet (davutoğlu) bey’in de geçmemesi yönünde görüşe sahip olduğu biliniyordu. meclis’teki grubumuzda tezkere geçmezse 32 konuda aleyhimize, geçerse 7 konuda aleyhimize gelişmeler beklenebileceği yönünde bir konuşma yapmıştım. bu da biliniyordu. belki oradan çıkardılar. ama ben ne edelman ne de bir başka yabancı büyükelçiyle türkiye’nin iç siyaseti ve kişiler üzerinde konuşma yaptım.”

murat yetkin’in yazısında bilgiye göre, amerika'nın eski büyükelçisi edelman da belgelerdeki iddiayı şöyle yanıtladı: 

“wikileaks tarafından yığılan belgeler ayıp ve tehlikelidir. henüz belgelerin tamamını okuma şansım olmadı. dolayısıyla gerçekliğini teyit edemiyorum. bu raporlar, sahadan washington’a yazılmış ham gözlemlerdir. bütün büyükelçilik telgrafları büyükelçinin adını taşır ve tasnif bölümünde de adı yer alır, ama bu her zaman orada yazılan her şeye katıldığı anlamına gelmez. bütün bu yazılanları daha geniş bir kanaate varmak için çok dikkatle kullanmak gerekir.”

kaynak: al jazeera