istanbul kongre merkezi'nde gerçekleşen görüşmede israil-türkiye ilişkilerinin normalleşmesi süreci ele alındı. gold, görüşmeden sonra al jazeera'ye, yakın zamanda sonuçlanması beklenen müzakereler için "en iyisinin olmasını umuyoruz" dedi.

al jazeera'ye konuşan türk dışişleri kaynakları da, görüşmenin zirve kapsamında yapıldığına dikkat çekerek, bunun planlı normalleşme görüşmelerinin bir parçası olmadığını belirtti.

görüşmeleri sinirlioğlu ve gold yürüttü

iki ülke arasında süren normalleşme görüşmelerini israil adına dore gold, türkiye adına da dışişleri bakanlık müsteşarı feridun sinirlioğlu yürüttü.

son olarak 8 nisan'da feridun sinirlioğlu, israil başbakanı netanyahu'nun özel temsilcisi joseph ciechanover ile bir araya gelmiş, görüşmenin ardından türk dışişleri'nden, "heyetler, mutabakat metninin nihai hâle getirilmesi ve farklılıkların giderilmesi yönünde ilerleme sağlamışlar ve anlaşmanın çok yakında gerçekleştirilecek bir sonraki toplantıda sonuçlandırılması hususunda uzlaşıya varmışlardır" açıklaması gelmişti.

israil istanbul başkonsolosu shai cohen de, "müzakerelerin sonuçlanması için 22 mayıs sonrasında yeni türk hükümetini beklememiz gerekli" demiş, sonuç elde etmek için en az iki kez daha görüşme yapılması gerektiğini söylemişti.

'normalleşme görüşmeleri' sıklaştı

mavi marmara saldırısı sonrası iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler maslahatgüzar seviyesine gerilemişti. başbakan netanyahu'nun mart 2013'te ilişkilerin normalleşmesi için türkiye'nin ilk şartı olan resmi özür dilemesinin ardından iki ülke arasında görüşmeler başladı.

haziran 2015'te israil dışişleri bakanlığı direktörü dore gold ve feridun sinirlioğlu'nun roma'da bir araya gelmesinin ardından heyetler arası görüşmeler sıklaştı.
cumhurbaşkanı erdoğan mart sonunda gittiği washington'da brookings enstitüsü'nde düzenlenen panelde türkiye-israil ilişkileri hakkında, "temenni ederim ki, nisan ayı ortasında tarafların yapacağı görüşmelerle buradan olumlu bir neticeyi sağlayabiliriz" demişti.

israil başbakanı netanyahu da, türkiye ile israil arasında yakında bir görüşme daha olacağını ve bu görüşmenin iki ülke ilişkilerinin düzelmesi için olumlu sonuçlar doğuracağını ümit ettiğini söylemişti.

19 mart 2016’da istanbul’da düzenlenen saldırıda israil vatandaşlarının hayatını kaybetmesinin ardından dore gold, cenazelerin teslim alınması ve yaralanan israillilerin durumuyla ilgili koordinasyonu sağlamak üzere istanbul’a gitmiş, burada feridun sinirlioğlu ile bir kez daha görüşmüştü.

ablukayı kırmak için yola çıkmıştı

gazze ablukasını kırmak için yola çıkan mavi marmara gemisine 31 mayıs 2010’da uluslararası sularda israil’in düzenlediği ve dokuz türk’ün öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan sonra ankara-tel aviv ilişkileri kopma noktasına geldi.

saldırının ardından tel aviv'deki büyükelçisini çeken türkiye, ilişkilerin normalleşmesi için resmi özür, öldürülenler ve yaralananlar için tazminat ve gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasını şart koştu.

mart 2013’te netanyahu, o dönem başbakan olan erdoğan’ı telefonla arayarak özür diledi. resmi özür yazılı olarak da açıklandı. ardından türkiye ile israil arasında gazze ablukasının kalkması ve tazminat için görüşmeler başladı. görüşmeleri türkiye dışişleri bakanlığı müsteşarı feridun sinirlioğlu yürüttü.

müzakerelerin sonuçlanmasına az kalmıştı

şubat 2014’e kadar israilli ve türk yetkililer şartlarda uzlaşmak için görüşmelerini sürdürdü. o dönemde al jazeera’ye bilgi veren diplomatik kaynaklar, imzalanacak anlaşmanın metninin neredeyse hazır olduğunu söylemişti.

aynı kaynakların verdiği bilgiye göre, ilişkilerin normalleşmesi için türkiye’nin ikinci şartı olan tazminatın miktarıyla ilgili anlaşmaya varılmıştı. üçüncü şart olan gazze ambargosunun kaldırılması konusunda da iki taraf birbirine yakınlaşmıştı. kaynaklar, netanyahu’nun o dönem iç politika endişeleriyle anlaşmayı imzalamaktan kaçındığı bilgisini vermişti.

anlaşma imzalanamadan, israil’in gazze’ye yönelik saldırısı başladı. temmuz ayında başlayan ve bir aydan uzun süren saldırıda iki bine yakın filistinli hayatını kaybetti. bu saldırıyla birlikte görüşmeler tamamıyla durmuştu.

kaynak: al jazeera