kıdem tazminatı için fon kurma fikri, hükümet tarafından uzun süredir dillendirilse de artık eyleme geçildi. hükümet ekim ayı sonunda düzenlemenin tamamlanacağını açıkladı. hükümetin uzun süredir gündeminde olan ancak işçi ve işveren kesiminin üzerinde bir türlü anlaşamadığı, kıdem tazminatı fonu, medyada tartışıldıkça detayları ortaya çıkmaya başladı.

çalışma ve sosyal güvenlik bakanı faruk çelik, 4 ekim 2013 tarihli zaman gazetesi’nde hükümetin fon tasarısını açıkladı. çelik, kıdem tazminatının her ay işverenler tarafından çalışanların bireysel fon hesabına yatırılacağını belirtti. çalışanların 15 yıldan önce para çekememesinden yana olduğunu söyleyen bakan, paranın bu süre zarfında değer kazanacağını kaydetti.

mevcut çalışanların hakkının korunacağını belirten çalışma bakanı, isterlerse onların da yeni fona geçebileceklerini söyledi. mevcut çalışanlar, isterlerse şimdiye kadar hak ettikleri kıdem tazminatını fona yatırtarak güvence altına alabilecek.

bakan çelik, kıdem tazminatının artık yıl üzerinden değil, ay üzerinden hesaplanacağını kaydetti. hak-iş başkanı mahmut aslan’ın ifadesine göre 11.7 milyon kayıtlı işçinin 5,5 milyonu bir yıldan az süredir bir iş yerinde kayıtlı çalışıyor. bu da mevcut sistemde kıdem tazminatını hak edememeleri anlamına geliyor.

işsizlik fonuna dokunulmayacak

işçi ve işverenlerle kurban bayramı’ndan sonra tekrar bir araya geleceğini açıklayan çalışma bakanı çelik, işsizlik fonu’na dokunmayacaklarını sözlerine ekledi. kıdem tazminatı fonunun özerk bir yapı ile yönetilmesi öngörülüyor.

akşam gazetesi’nde de başbakan erdoğan’a sunulduğu belirtilen bir rapor yayımlandı. rapora göre 2011 yılı içinde verilen 12.5 milyon iş çıkış belgesinin yüzde 10’u kıdem tazminatına olanak sağlayacak şekilde düzenlendi. mevcut sistemde işçilerin istifaya zorlandıkları ya da uzun süren yargı süreciyle uğraşmak istemedikleri için hak etseler dahi kıdem tazminatı alamadıkları raporda bildirildi.

disk yalanladı

türkiye devrimci işçi sendikaları konfederasyonu (disk) eski genel başkanı ve chp milletvekili süleyman çelebi ise hükümet üyelerinin on kişiden dokuzu kıdem tazminatı alamıyor şeklindeki açıklamalarını yalanladı. çelebi, çalışanların yüzde 35‘inin kıdem tazminatı alamadığını söyledi.

taşeron ve mevsimlik işçiler

yeni sistemin çalışanlar için artıları ve eksileri var. mevcut sistemde çalışanlar istifa edince ya da çalıştıkları işyerlerinde bir yıl doldurmadıkları zaman kıdem tazminatı alamıyorlar. bu kural suistimal edilerek çalışanlar kağıt üzerinde her sene işten çıkartılıyor ve böylece haklarını kaybediyorlar. ayrıca işverenlerinin iflası durumunda da haklarını elde edemiyorlar. artık bütün bu durumlarda, kıdem tazminatları her ay fon hesaplarına yatırıldığı için haklarını kaybetmeyecekler. taşeron ve mevsimlik işçiler de böylece kıdem tazminatından faydalanabilecek.

internet üzerinden fon hesaplarını kontrol edebilecek olan çalışanlar, patronları kıdem tazminatlarını yatırmazsa görüp şikayet edebilecek.

ayrıca son 6 aylık dönemde 3.254 tl olarak açıklanan yıllık kıdem tazminatı tavan fiyatı iki katına çıkartılacak. mevcut sistemde çalışanlar ne kadar yüksek maaş alırlarsa alsınlar “en yüksek devlet memuruna bir yıl için ödenecek azami emeklilik ikramiyesi”nden fazla yıllık kıdem tazminatı alamıyorlar.

evliliğe fon desteği

fondan paranın 15 yıl sonunda çekilmesi uygulaması gerçekleşirse, çalışanlar bu süreyi doldurmadıkları taktirde işten çıkartıldıkları zaman kıdem tazminatlarını alamayacak. mevcut sistemde hamilelik ve askerlik durumlarında kıdem tazminatı alınabiliyordu. 15 yıl uygulamasıyla bu durum da ortadan kalktı.

15 yıl konusunda şimdilik konuşulan tek istisna evlenen çiftlere destek. ilk kez ev alanlar kıdem tazminatının yarısını 15 yıllık süreyi doldurmaksızın kullanabilecek.

işverenler, biriken kıdem tazminatlarını ödemekten çekindikleri için çalışanlarının işten çıkarmakta tereddüt ediyorlardı. artık çalışanlar için böyle bir güvence kalmayacak.

diğer tarafta da işverenler, performansından memnun olmadıkları çalışanlarını kıdem tazminatı ödememek için işten çıkartamıyor. artık böyle bir sıkıntıları kalmayacak.

işverenler az para ödemek istiyor

işverenler bir anda yüklü miktarda kıdem tazminatı ödemek yerine her ay fona para yatıracaklar. fona ödedikleri tutarı “gider olarak” kaydedebilecek olan işverenler, vergi yönünden avantaj sağlayacak.

türkiye işveren sendikaları konfederasyonu (tisk) türkiye’nin kıdem tazminatı yükünün ağırlığı bakımından dünyada birinci sırada olduğunu belirtiyor. işverenler, özellikle küçük işletmelerin her ay fona ödeme yapmakta zorlanacağını söylüyor. ayrıca işsizlik sigortası ve iş güvencesi gibi çalışanları koruyan uygulamalar varken kıdem tazminatı ödemelerinin düşük tutulması gerektiği iddia ediliyor.

her yıla 15 gün

vatan gazetesi’nde yer alan habere göre işverenler çalışanlara bir yıl çalışma için 13 günlük maaş tutarında kıdem tazminatı vermek istiyor. sosyal güvenlik uzmanı dr. resul kurt da 1975 yılına kadar kıdem tazminatı olarak her yıla 15 günlük ücret ödendiğini hatırlatıyor. kıdem tazminatı, 1975‘te türkiye'de işsizlik sigortasının bulunmadığı gerekçesiyle 30 güne çıkarıldı.

mevcut sistemde bir yıllık kıdem tazminatı, 30 günlük giydirilmiş brüt maaşa denk. giydirilmiş brüt ücret, çalışanlara verilen aylık brüt maaşın yanısıra ikramiye, yol, yemek, yakacak yardımı gibi maddi olanakların toplamını da kapsıyor.

genel grev tehlikesi

sendikalar, işverenlerin ödeyeceği prim gününün azaltılmasına karşı çıkıyor. türk-iş sendikası, çalışanların aleyhine düzenlemeler yapılması durumunda genel greve gideceklerini açıkladı.

2003’te yenilenen iş kanunu’na eklenen geçici 6. maddede “kıdem tazminatı fonunun yürürlüğe gireceği tarihe kadar işçilerin kıdemleri eski iş kanunu 'nun 14. maddesi hükümlerine göre saklıdır” hükmüne yer verilmişti. aradan geçen 10 yıl içerisinde başbakan erdoğan ve bakanlar zaman zaman fon hakkında konuşsa da düzenlemenin yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor. başbakan erdoğan son olarak 26 eylül’de işçi ve işverenlere “siz aranızda anlaşın, biz üzerimize düşeni anında yerine getirmeye hazırız. biz bu konuda başından beri aranızda bir uzlaşma, anlaşma olmasını bekliyoruz” demişti.