almanya'da 2005 yılından bu yana başbakanlık görevini yürüten angela dorothea kasner sauer (merkel), hamburg şehrinde 17 temmuz 1954'te dünyaya geldi. 

babası horst kasner protestan papazı, annesi herlind kasner ise ingilizce ve latince öğretmeni olan alman şansölyesi'nin çocukluğu, berlin'e 80 kilometre uzaklıktaki templin kasabası'nda geçti. templin, soğuk savaş döneminde sosyalist kampta yer alan alman demokratik cumhuriyeti (doğu almanya) sınırları içinde yer alıyordu.

templin’deki okulunda çok iyi derecede rusça öğrenen angela kasner, doğu almanya'daki öğrencilerin neredeyse tamamının üyesi olduğu 'özgür alman gençliği' grubuna katıldı. 

1973-78 yıllarında leipzig üniversitesi'nde fizik eğitimi aldı. 1987'den 1990'a kadar doğu almanya bilimler akademisi'ndeki fiziksel kimya merkez enstitüsü'nde akademisyen olarak görev yaptı. 1986'da, 'kuantum kimyası' üzerine hazırladığı tezle doktorasını tamamladı.

1977-82 yıllarında ulrich merkel ile evli kalan angela kasner, ilk eşinden boşandıktan sonra da merkel soyadını kullanmaya devam etti.

siyasete girişi

angela merkel, 1989 yılında doğu ile batı almanya'yı birbirinden ayıran berlin duvarı'nın yıkılışının ardından siyasete girdi. bu geçiş döneminde doğu almanya'da büyüyen demokrasi hareketinin bir parçası oldu ve demokratik uyanış (demokratischer aufbruch) partisi'ne katıldı.

1990'da, doğu almanya’da yapılan ilk ve tek demokratik seçimleri kazanıp göreve gelen lothar de maizier hükümetinde sözcülük yaptı. ekim 1990'da, doğu ve batı almanya'nın birleşmesinden iki ay önce, hristiyan demokratik birliği'ne (cdu) katıldı. aralık 1990'da yapılan birleşik almanya'nın ilk genel seçimlerinde, stralsund-nordvorpommern-rügen bölgesinin temsilcisi olarak alman federal meclisi bundestag'a girdi.

1991 yılında dönemin başbakanı helmut kohl'ün kabinesinde kadın ve gençlik bakanı olarak görevlendirildi. üç yıl sonra çevre ve nükleer güvenlik bakanlığı görevine getirildi. bu dönem, merkel'in siyasi kariyerinde en büyük sıçramayı yaptığı sürecin ilk adımıydı.

1998 genel seçimlerinde kohl hükümetinin aldığı yenilgi üzerine cdu'da reform süreci başladı. merkel, partinin genel sekreterliğine yükseldi.

cdu içinde 2000 yılında patlak veren yolsuzluk skandalı, kohl başta olmak üzere, birçok parti yöneticisini çok zor durumda bıraktı. ilk olarak çalışma arkadaşlarına yöneltilen suçlamaları reddeden merkel, olayın büyümesi üzerine kohl'ü eleştirme kararı aldı. cdu'nun yola kohl olmadan devam etmesi gerektiğini vurgulamasıyla yıldızı parlayan genç siyasetçi, partisini sarsan süreçten güçlenerek çıktı.

almanya'ya protestan kadın lider

merkel, 10 nisan 2000 tarihinde cdu'nun ilk kadın genel başkanı seçildi. muhafazakâr katoliklerin etkili olduğu cdu'ya reform yanlısı, protestan ve kadın bir siyasetçinin lider seçilmesi birçok siyaset uzmanını şaşırttı.

cdu genel başkanı olduktan sonra kendisine alman kamuoyu tarafından geleceğin başbakanı sıfatı yakıştırılan merkel, aynı desteği partisinden göremedi.

2002 yılındaki genel seçimlerde, gerard schröder yönetimindeki sosyal demokrat parti'nin (spd) karşısına muhafazakârların başbakan adayı olarak, cdu'nun kardeş partisi hristiyan sosyal birliği (csu) lideri edmund stoiber çıktı. stoiber'in aldığı seçim mağlubiyetinin ardından merkel, bundestag'da muhalefete düşen muhafazakârların lideri haline geldi. 

merkel muhalefet liderliği sırasında, amerikan yanlısı politikaların sıkı bir destekçisi konumundaydı. george w. bush yönetimindeki abd'nin 2003 ilkbaharında irak'ı işgal etmesine alman kamuoyunun büyük çoğunluğu karşı çıkıyordu. buna rağmen merkel, 'savaşın kaçınılmazlığı' vurgusu yaparak bush yönetimine yoğun bir destek verdi. merkel, o dönemde washington'da büyük nüfuz sahibi olan neo-muhafazakâr çevreler tarafından ideal avrupalı lider olarak gösteriliyordu. 

eylül 2005'te düzenlenecek genel seçimlerde başbakan schröder'e karşı yarışmak üzere, cdu-csu muhafazakâr koalisyonu tarafından aday gösterildi.

başbakanlığı

18 eylül 2005 genel seçimlerinde, merkel'in liderliğindeki cdu-csu ortaklığının oyları yüzde 35,2 seviyesinde kaldı. schröder'in spd'si yüzde 34 oranına ulaştı.

muhafazakârlar ve sosyal demokratlar arasında varılan bir anlaşmayla, 'büyük koalisyon' kuruldu. merkel'in başbakanlık koltuğuna oturması karşılığında spd'ye sekiz bakanlık verildi. böylece merkel, 51 yaşında almanya tarihinin en genç, ilk doğu almanya kökenli ve aynı zamanda ilk kadın başbakanı oldu. 2007 yılında, avrupa konseyi başkanlığı ve sanayileşmiş 8 ülkenin oluşturduğu g8 platformunun liderliğini üstlendi.

merkel siyasi bir figür olarak sık sık, britanya'nın 1979-90 yıllarında iktidarda kalan 'demir leydi' lakaplı muhafazakâr başbakanı margaret thatcher ile kıyaslandı. bu karşılaştırmada, neo-liberal ekonomi politikaları ve göçmenlere yönelik sert söylemleri temel rol oynadı. alman şansölyesi, ülkede çok kültürlülüğün daha önce başarısızlığa uğradığını, göçmenlerin alman kültür ve değerlerine uyum sağlamak için daha yoğun çaba harcamaları gerektiği vurgusuyla öne çıktı.

merkel'in bu açıklamalarıyla ülke genelinde nüfusu 4 milyona yaklaşan türk kökenli göçmenleri hedef alması, almanya ile türkiye arasında zaman zaman gerginliğe yol açtı. türkiye’nin avrupa birliği (ab) tam üyeliğine karşı tavırlarıyla da ülkesinde yaşayan türklerin ve türkiyeli politikacıların tepkisini çekti. türkiye'nin ab'ye entegrasyonunun ancak özel bir statüyle sağlanabileceğini savunan merkel'in bu konudaki sert tavrı, alman kamuoyunu ve diğer siyasi partilerin tutumunu da etkiledi.

ab'nin ekonomik olarak en güçlü ülkesini yöneten merkel'in liderliğindeki cdu-csu koalisyonu, 27 eylül 2009 seçimlerinde yüzde 33,8 oranında oy elde etti. bu sefer hür demokrat parti (fdp) ile koalisyon hükümeti kuran merkel, ikinci dönem iktidara gelme başarısını gösterdi.

almanya'da bir yandan ekonominin rayına oturması ve işsizliğin azaltılması için çaba sarfeden merkel, diğer yandan euro bölgesi'ndeki borç krizini çözebilmek amacıyla ab'nin fiili liderliğini üstlendi. krizden çıkış yolunun, tasarruf ve kemer sıkma politikalarının sıkı bir şekilde uygulanmasından geçtiğini düşünen merkel, ab'nin ekonomik gücünü koruyabilmek için dönemin fransa cumhurbaşkanı nicolas sarkozy ile ortak hareket etti.

üçüncü dönem iktidarı

almanya'da 13 mayıs 2013 tarihinde yapılan nordrhein-westfalen eyaleti seçimlerinde merkel’in partisi cdu büyük oy kaybına uğradı. bu düşüşün genel seçimlere de yansıyacağı ve merkel'in hayal kırıklığına uğrayabileceği şeklindeki yorumlar, gerek alman gerek uluslararası medyada büyük yer kapladı. fakat bu öngörüler boşa çıktı. avrupa'daki ağır kriz ortamında alman ekonomi gemisini sağlam şekilde yüzdüren ve 2012 yılında yüzde 0,7 oranında büyüme kaydetmesini sağlayan merkel'in yarattığı istikrar, seçmenlerin güvenini sağladı.

22 eylül 2013'te düzenlenen genel seçimlere yine merkel liderliğinde giren cdu-csu ortaklığı, yüzde 42 oy oranına ulaşarak büyük bir zafere imza attı. merkel ve arkadaşları bu zaferin ardından, yüzde 26 oranında oy alarak seçimlerden ikinci sırada çıkan spd ve onu izleyen diğer sol partilerle koalisyon pazarlığına oturdu. kıran kırana geçen ve iki ayı aşan müzakereler sonrası bir kez daha cdu-csu ile spd arasında 'büyük koalisyon' kurulma kararı alındı.

17 aralık 2013 günü bundestag'da yapılan oylamada merkel, 621 milletvekilinin 462'sinin oyunu alarak üçüncü defa şansölye seçildi. merkel, 1949'dan 1963'e kadar iktidarda kalan konrad adenauer ile 1982 - 1998 yılları arasında üç kez arka arkaya seçim kazanan helmut kohl'ün ardından ülke tarihinde üçüncü kez seçilmeyi başaran üçüncü lider oldu.

merkel'in son kabinesinde, ilk kez türk kökenli bir bakan bulunuyor. spd genel başkan yardımcısı aydan özoğuz, almanya'nın göç, mülteci ve uyumdan sorumlu devlet bakanı oldu. merkel'e üçüncü dönem başbakanlığında eşlik edecek isimler arasında başka sürpriz isimler de vardı.

cdu üyesi ursula von der leyen, almanya'nın ilk kadın savunma bakanı olarak kabinedeki yerini alırken, 2005-2009 yıllarında dışişleri bakanı olarak görev yapan spd'li frank walter steinmeier, dört yıllık aradan sonra koltuğuna geri döndü. cdu'nun öne çıkan isimleri arasında yer alan ve euro bölgesi borç krizi'nin çözüm sürecinde önemli bir rol üstlenen wolfgang schauble da hükümetteki yerini korudu.

merkel üçüncü dönemini tamamlaması halinde, "avrupa'da en uzun süre iktidarda kalan kadın siyasetçi" unvanını, britanya'da on bir yıl başbakanlık yapan thatcher'dan alabilecek.

1998 yılında kendisi gibi akademisyen olan joachim sauer ile ikinci evliliğini gerçekleştiren merkel’in çocuğu bulunmuyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar