KRONOLOJİ: SURİYE'DE İÇ SAVAŞ

reyhanlı, türkiye - henüz 5 yaşındaki ali'nin, tekerlekli sandalyedeki yeni hayatına alışması gerekiyor.

eylül ayında suriye’nin kuzeybatısındaki köyü bombalanan ali'nin belden aşağısı, çarpan şarapnel parçası yüzünden felç oldu. ali şu an türkiye sınırındaki reyhanlı'da tedavi oluyor.

al jazeera'ye konuşan annesi "bakın, artık kendi tekerlekli sandalyesini kullanabiliyor" diyor. ancak güvenliklerinden endişe ederek ismini vermek istemiyor.

"eylül ayında o gün, şarapnel parçası ali'nin sırtındaki sinirlere isabet etti ve felç oldu."

ali'nin annesi, oğluyla bombalar altında köyden köye göç ederek sınır kasabasına yaptıkları yolculuğu anlatıyor.

türkiye'ye vardıklarında, bir ambulans ali’yi acilen hastaneye götürüyor. burada ellerinden geleni yapıyorlar. uzun vadeli fizik tedaviye ihtiyacı olduğu anlaşılınca, suriyeliler tıp merkezi'ne (darüşşifa) sevk ediliyor.

"sinirlerini ve kaslarını yeniden hareket ettirebilmek için terapi görüyor. ağrısı yok, ama terapi esnasında ağlıyor. canını acıtıyor, fakat iyiliği için gerekiyor."

ali'nin annesi, kocasını ve sekiz çocuğunu suriye'de bırakıp gelmiş. onun hikayesi bize, ailelerin tedavi için neleri göze almak zorunda kaldığını hatırlatıyor.

sınır tedavisi

suriyeliler tıp merkezi, diğer adıyla darüşşifa, uzun süreli bakım ve fizik tedavi ihtiyacı duyan suriyeli yaralılar için bir sığınak oldu.

15 aydır hizmet veren kurum, 14 bağımsız sağlık ve yardım kuruluşunu bir araya getiren paris merkezli 'suriye tıbbi yardım kurumları birliği' (uossm) tarafından kuruldu.

suriye kökenli yüzlerce doktorun görev aldığı merkezde, temmuz 2012'den bu yana 10 binden fazla insan tedavi edildi. kurumun müdürü yasir alsyed din, dil veya siyasi görüşe bakılmadan herkese ücretsiz sağlık hizmeti verdiklerini söylüyor.

alsyed, "buraya herkesi kabul ediyoruz" diyor. "yatanların çoğunun durumu ciddi: felçli, uzuvlarını kaybetmiş veya kemikleri kırılmış olanlar var."

şu an merkezde 65 yatılı hasta var. her gün 100 kişi sağlık kontrolü için geliyor.

alysed, "ameliyattan sonra uzun süreli bakıma ihtiyacı olanlar buraya geliyor. elimizden geldiğince onları eski sağlıklarına kavuşturmaya çalışıyoruz” diyor.

"kendi başlarının çaresine bakabilene kadar burada kalıyorlar."

merkezdeki hastalar bu tozlu kasabada kısa da olsa tedavi imkanı bulabilirken, suriye'de halen sayısız insan acil tıbbi müdahale bekliyor. sınıra varmayı başarabilenler genelde kopmuş uzuvlar, ciddi iltihap ve felçle geliyorlar.

tıp dergisi the lancet'ta geçen ay yayımlanan ve elliden fazla doktor ve sağlık çalışanının imzaladığı açık mektupta, suriye'de sağlık sisteminin 'çökme noktasında' olduğu yazıldı. sağlık çalışanlarının ihtiyaç duyan herkesi tedavi etmesine izin verilmesi talep edildi. (mektubun orijinal ingilizce metni)

mektupta imzası bulunanlar, suriye’de kadınların tıbbi destek olmadan doğum yaptıklarını söyledi. hayati ameliyatların anestezi olmadan yapıldığı ve korkunç yaraların tedavi edilmeden bırakıldığı yazıldı.

dünya sağlık örgütü'nün (who) açıklamasına göre, suriye’deki hastanelerin yüzde 37’si yıkıldı ve buna ek olarak yüzde 20’si hasar gördü. suriye-amerikan tıp derneği, ambulansların yüzde 78’inin hasarlı olduğunu ve hekimlerin yarısının ülkeden kaçtığını söyledi.

hayatta kalan kadınlar

alysed, darüşşifa'daki hastaların yüzde 10-15 civarının kadın ve çocuk olduğunu söylüyor.

fuazia, merkezin ikinci katında kalan birkaç kadından biri. yedi ay önce suriye'nin orta-batısındaki hamas'ta, evinin önünde yaralanmış.

fuazia, ülkesindeki akrabalarının güvenliği için endişelendiğinden dolayı, soyadının kullanılmasını istemiyor. sol kolunu dirseğine kadar kaybetmiş. sol uyluk kemiğindeki ciddi kırılma yüzünden de yürüyemiyor. tüm bunlara rağmen yüzünden kocaman bir gülümseme eksik olmuyor.

"bunlar olmadan önce daha iyiydim ama şimdi de fena değilim. yedi aydır yataktan çıkamıyorum" diyor.

küçücük odaya fuazia’nın 5 kızı ve 4 torunu doluşmuş, şakalaşıyorlar. ailesinin geri kalanı, 21 torun ve 5 çocuk suriye’de kalmışlar. ülkeden çıkamıyorlar.

"suriye'de ağrı kesiciler olmadan tedavi gördüm. daha sonra tedavimin en zor kısmını tamamlamak için buraya geldim.

arada sırada bir doktor ya da fizyoterapist odadan içeri başını uzatıp herkes iyi mi diye kontrol ediyor.

aynı odada ranzanın alt katında bir başka suriyeli kadın yatıyor. yanı başındaki annesi elini tutuyor. iki ay önce suriye’nin kuzeyindeki küçük bir köy olan el-latamine'ye isabet eden top atışında iki bacağını birden kaybetmiş.

merkezdeki kadınların ve çocukların sayısı az da olsa, onların hikayesi bize 115 binden fazla can alan bu savaşta herkesin hedef olabileceğini hatırlatıyor.

üç katlı binada yürürken, değneklerle yeniden yürümeyi öğrenenleri, uzuvları olmadan yaşamaya alışmaya çalışanları ve yatalak olup hareket edemeyen çocukları görüyoruz.

alsyed, "bu insanlar vücutlarını hareket ettirmeyi yeniden öğrenmek zorundalar. sakatlıklarını kabullenmeleri gerekiyor" diyor.

kliniğin koridorlarında yarış yapan kızıl saçlı ali için hâlâ umut var.

annesi, "dün doktor geldi. ali'yi ameliyat için amerika'ya gönderecekler" diyor.

bu haber aileyi çok rahatlatıyor. ali'nin annesi, hikayelerini anlatırken gözyaşlarını saklama gereği duymuyor.

"kısa süre önce halep’te kızım öldü. hükümetimiz bize bomba şeklinde hediyeler gönderiyor" diyor.

"bununla nasıl baş edebiliriz? üçüncü yıla girdik. orada nasıl sağ kalacağız? oğlumun haline bakın. onlar [hükümet] bize acı çektiriyor. duaya devam etmekten başka elimden bir şey gelmiyor."

kaynak: al jazeera