kişisel haklar, sosyal medya ve paylaşım derken türkiye'deki internet kullanımına yeni sınırlamalar geliyor. halen tbmm'de görüşülen ve birkaç gün içinde yasalaşması beklenen torba tasarıda bulunan bazı düzenlemeler sanal ortama devlet müdahalesi olarak tanımlanıyor. 

 

görüşülen torba tasarıda yer alan bazı düzenlemeler, 2007 yılında yürürlüğe giren ve bugüne kadar birçok sitenin erişim engellemesi ile cezalandırılmasına sebep olan 5561 sayılı kanununa dayanıyor. bu kanunda yapılan bazı düzenlemeler ise internetteki devlet müdahalesinin artması anlamına geliyor. 

 

aslında kanun teklifi ilk olarak 17 aralık 2013 tarafında akp tarafından 12 madde olarak adalet komisyonu'na iletildi. komisyonda bu 12 maddeye ek olarak 9 madde daha eklendi ve teklif 21 maddelik bir tasarı haline geldi. ardından bu teklif başka tekliflerle birleştirilip bir torba yasa mantığı ile komisyonda görüşüldü ve onaylandı. teklifin orjinal halini görmek için buraya tıklayabilirsiniz. komisyondan geçen teklif bazı maddeleri değiştirilecek mecliste görüşmeye başlandı. 

 

teklifte yer alan konular aslında türkiye'de yıllardır sıkıntı olan site engelleme, kapatma ya da benzeri durumlara bir düzenleme getirme amacıyla hazırlanmış. ancak gelinen noktada yapılan düzenleme devletin internet üzerinde ciddi bir sınırlama ve engelleme zinciri getirmesi anlamına geliyor. 

 

ayrıca teklifte yer alan bazı düzenlemeler bürokratik mantıkla internete müdahale anlamına geliyor. örneğin internet servis sağlayıcalarının yer alacağı ismi erişim sağlayıcıları birliği' olan özel bir inisiyatif kurulması gerekiyor. bu birlik devletin izni ve onayı ile kurulabiliyor. bu birliğe üye olmak ise mecburi ve olmayan şirketler servis sağlayıcı olarak çalışamadığı gibi para cezası ile karşı karşıya kalıyorlar. 

 

bu birliğin temel görevi tib'den gelen talimatlarla site engellemek. yani görünen yapıda artık devlet internet sitesi kapatmayacak ama devletin bir kurumu olan tib'den gelen talimatlarda bu birlik kapatacak. 

 

özel hayatın gizliliği söz konusu olduğunda mahkeme kararı beklenmeksiniz engelleme kararı telekomünikasyon iletişim başkanlığı ya da kısa adıyla tib tarafından verilecek. burada belirtilen 'özel hayat' tabirinin nasıl yorumlanacağı ise ucu açık bir konu. 

kişisel bilgiler 2 yıl boyunca saklanacak

tasarı birçok maddeden oluşsa da ilginç bazı düzenlemeler içeriyor. buna göre herkesin hangi siteye girdiği, hangi dosyaları indirdiği, hangi videoyu izlediği ve hangi müziği dinlediği gibi bilgiler servis sağlayıcılar tarafından bir yıldan az iki yıldan fazla omamak kaydıyla saklanacak.

kulağa ilginç gelen bu düzenleme, kişisel hak, bilgi özgürlüğü ve diğer konularda ciddi sıkıntı getiriyor. ayrıca toplanan bilgilerin nasıl kullanılacağı, kimin erişiminde olacağı belirsiz. işin bir diğer yönü ise maliyet: türkiye'de yaklaşık 30 milyon internet kullanıcısı olduğu düşünüldüğünde her birinin 2 yıl boyunca yaptığı her şeyi kayıt etmek için çok ciddi bir yatırıma ihtiyaç duyulduğu da bir gerçek. bunun için milyon dolar mertebesine ulaşacak bir altyapı yatırımı yapılması gerekiyor. bu yatırımı servis sağlayıcılar yapsa bile bunun bir maliyeti olacak ve bu maliyet de (doğal olarak) son kullanıcıya yansıyacak. bu da dolaylı yoldan internet erişim fiyatlarının artması anlamına geliyor. 

adrese engelleme geliyor

bir diğer konu ise youtube engellemelerinde karşımıza çıkan bütün sitenin kapatılması konusuna çözüm getiriyor. artık bütün bir site değil ip tabanlı engelleme geliyor. yani bir sitenin altındaki tek bir videonun adresi engellenecek. bu kulağa hoş gelse de söz konusu içeriklerin yasal olup olmadığının nasıl belirleneceği, bunun kimin nasıl yapacağı belirsiz. yani uygulamada bu yetkinin nasıl kullanılacağı bilinmiyor. 

bakan: sansür değil gelişmiş ülke standardı

ulaştırma denizcilik ve haberleşme bakanı lütfi elvan ise dün yaptığı açıklamada 'yapılan düzenlemelerin sansür değil gelişmiş ülke standardı' olduğunu söylemişti. ancak birçok stk yapılan bakanla aynı fikirde değil. bunlardan biri olan tüsiad yaptığı yazılı açıklamada şunları söyledi:  "bilgiye erişim ve bilginin yayılımında çok önemli etkiye sahip internetin ülkemizde sürekli yasaklama refleksleri ile tartışılması, bilgi toplumu olma hedefimizle de çelişkili bir durumdur. tasarının ilgili sivil toplum örgütleri, akademisyenlerin ve internet ekosisteminin paydaşlarının görüşleri dikkate alınarak iyileştirilmesi tbmm'den beklentimizdir"

plan ve bütçe komisyonu'nda kabul edilen torba tasarı önümüzdeki günlerde meclis genel kurulu'nda görüşülecek.