new york merkezli insan hakları izleme örgütü’ne göre, myanmar’ın doğusunda müslümanlar ve budistler arasında haziran ayında başlayan çatışmaların ardından rohingya müslümanları güvenlik güçleri tarafından toplu halde tutuklandı, öldürüldü  ve tecavüze uğradı.

örgüte göre, yetkililer gruplar arasındaki çatışmaları önlemek için çok az uğraş verdi.

örgütün çarşamba günü yayımlanan raporunda, güney doğu asya’nın en büyük devletsiz topluluğu olan rohingya müslümanlarına yönelik  baskı sırasında yardım görevlilerinin güvenlik güçleri tarafından engellendiği ya da tutuklandıği ifade edildi.

örgütün asya direktörü brad adams, raporun  arakan eyaletinde çatışmaların taraflarından olan rakhine budistleri ve rohingya müslümanları ile yapılan 57 röportaja dayanarak hazırlandığını anlattı.

adams, rapora göre myanmar güvenlik güçlerinin rakhine ve rohingya gruplarını birbirinden koruyamadığını, daha sonra rohingyalara yönelik şiddet kampanyasının başladığını söyledi. 

'çatışma politize ediliyor'

adams, “hükümet etnik mücadele ve suistimali önlemeye çalıştığını belirtmişti. ancak arakan eyaletindeki son olaylar hükümetin ayrımcılığa destek olduğunu gösterir nitelikte” diye konuştu.

dışişleri bakanı wunna maung lwin, pazartesi günü yaptığı açıklamada yetkililerin kanun ve düzeni sağmalak için maksimum çaba gösterdiklerini söylemiş, gösterilerin ‘dini zulüm’ nedeniyle olmadığını söylemişti.

hükümetin farklı gruplar arasında ‘ırksal uyumu’ sağlamakta başarılı olduğunu belirten lwin, çatışmaların din kaynaklı olduğu iddiasıyla konunun politize edilmeye çalışıldığını öne sürdü.

2011’den bu yana iktidarda bulunan sivil hükümet, katı ordu  yönetiminin ardından insan haklarını koruyacağı söylemiyle gelmişti. adams, myanmar’daki iktidar değişikliğinin ardından uluslararası toplumun bu romantik ‘değişim’ söylemiyle kör olduğunu  ifade etti.

‘bm rohingyaları toplasın’

myanmar devlet başkanı thein sein, haziran ayında yaptığı açıklamada hükümetin yalnızca üçüncü nesil rohingyalardan sorumlu olduğunu belirtmişti. bunların aileleri 1948’de ülke bağımsız olmadan önce bu topraklara gelmişti. sein, myanmar’a kaçak olarak giren rohingyaların ise kabul edilemeyeceğini söylemişti.

thein sein, bm mülteci yüksek komiserliği’nin kamplar kurarak bu kişileri üçüncü ülkelerde yerleştirmelerini istemişti.

bm mülteciler yüksek komiseri antonio guterres ise yalnızca bir ülkeden diğerine kaçan mültecileri yerleştirebilecekleri yanıtını vermişti. 

‘polis seyrediyor’

bölgedeki gösteriler iki vahşi olaya neden oldu. 28 mayıs’ta rakhine etnik kökenli bir kadın, üç rohingya müslümanı tarafından tecavüze uğradı ve öldürüldü. bu kişiler ölüm cezasına çarptırıldı. 3 haziran’da ise 10 rohingyalı müslüman otobüs yolcusu bir grup öfkeli rakhine tarafından linç edildi.

insan hakları izleme örgütü, polisin veya askerlerin öfkeli çeteye müslümanları ölümüne dövdükleri sırada müdahale etmediklerini aktardı. örgüte göre, ilerleyen günlerde meydana gelen gösterilerde polis kaçan ya da ateşe verilen evlerini kurtarmaya çalışan rohingya müslümanlarını vurduğunu söyledi. 

örgüt, hükümetten müslümanlara yönelik suistimali sona erdirmesini ve uluslararası gözlemcileri ülkeye çağırmasını istedi.

sınır işleri bakanı thein htay, şiddete karışan 858 kişinin tutuklandığını, bunların arasında beş bm mülteciler yüksek komiserliği çalışanı ve bir bm gıda programı çalışanının da bulunduğunu aktardı. tutuklananların kaçının rohingya, kaçının ise rakhine olduğu bilinmiyor.

dışişleri bakanlığına göre şiddet olayları sırasında 77 kişi öldü, 109 kişi yaralandı, 5 bin ev ise yakıldı.

aktivistler ise olayların başlamasından bu yana ülkede bin kadar rohingyalı müslümanın öldürüldüğünü, 90 bin kişinin ise evlerini terk etmek zorunda bırakıldığını sanıyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar