geçtiğimiz haftayı abd’den gelen güçlü tarım dışı istihdam verisiyle 2.47’nin üzerinde rekor seviyeyle kapatan dolar, bu haftaya da zirvede başladı, önce 2.4993’ü sonrasında da 2,50 ‘yi gördü.

dolardaki yükseliş türkiye’ye özgü değil. bütün gelişen piyasalarda benzer bir durum söz konusu. çünkü abd’den gelen veriler ekonominin toparlandığına dair beklentileri güçlendirdikçe, abd merkez bankası’nın haziran'da faiz artırması ihtimali de güçleniyor.

al jazeera türk’e konuşan ekonomist arda tunca mevcut tabloyu şöyle özetliyor:

“artık fed ile ilgili fiyatlamalar devreye girmeye başlıyor. fed’in haziran'da faiz artıracağı hissiyatı güçleniyor. dolardaki yükselişe alışmalı. gelişen ülke para birimlerine bakınca görüyoruz ki, yıl başından beri tl rublenin ardından ikinci sıradaydı. ancak geçen hafta ilk sıraya geçti. türkiye’de siyasetin para politikasına müdahil durumu da tl’yi zayıflatıyor.”

rubleden sonra en çok tl kaybettirdi

tl’nin diğer para birimlerine karşı performansına gelince:

yılbaşından bu yana dolar tl’ye karşı yüzde 6,7, brezilya realine karşı yüzde 4,7, rus rublesine karşı yüzde 9 değer kazandı. güney afrika para birimi rand dolara karşı yüzde 0,1 hindistan rupisi yüzde 1,5 değer kazandı. yılbaşından bu yana tl dolara karşı rus rublesinden sonra en çok değer kaybeden para birimi. gcm forex araştırma müdürü erdoğan turan “tl’de net bir negatif ayrışma görülüyor” diyor.

tam 1 yıl geriye dönersek ve  şubat 2014'e göre bir kıyaslama yaparsak, dolar/tl yüzde 12, dolar/brezilya reali yüzde 16, dolar/güney afrika randı yüzde 4, dolar/rus rublesi yüzde 90 yükseldi. dolar, hindistan rupisine karşı yüzde 0,2 değer kaybetti.

"kurda geri çekilme olsa da kalıcı olmaz"

al jazeera’ye konuşan gcm forex araştırma müdürü erdoğan turan’a göre doların 2.50’yi aşmasıyla merkez bankası’ndan tl’nin değerini artırmaya yönelik hamleler beklenebilir. turan, kurda geri çekilme olsa bile bunun kalıcı olması için fazla dayanak olmadığı görüşünde:

“doların son 2,35-2,49 hareketinde iç-dış birkaç faktör var. iç faktör merkez bankası. merkez bankası politika faizinde 50 baz puanlık indirim yaptıktan sonra, ocak enflasyonunu gördükten sonra, eğer enflasyonda 1 puanlık düşüş olursa acil toplantıyla faiz indirme planını açıkladı. merkez bankası’nın iddialı ifadeleri piyasada ciddi bir faiz indirimi beklentisi doğurdu. faiz indirimi tl’nin gücünü azaltan, diğer para birimlerine göre talep cazibesini aşağı çeken bir durum. geçtiğimiz hafta salı günü enflasyon açıklandı, merkez bankası’nın acil toplantı yapmasını gerektirecek kadar hızlı düşüş görülmedi ve kur 2,40 seviyesinin altına indi."

erdoğan turan'a göre piyasada fed'in haziranda faiz artıracağı düşüncesi güç kazandı:

"fakat merkez bankası eleştirileri piyasaları gerdi. yükselen kura rağmen 24 şubat tarihindeki toplantıda faiz indirim beklentileri rafa kaldırılmadı. biz içeride merkez bankası odaklı tartışırken dolar uluslararası piyasada değer kazandı. geçtiğimiz cuma günü açıklanan önemli makro veriler abd ekonomisinde toparlanmanın devam ettiğine işaret etti. toparlanmaya devam eden ekonomide amerikan merkez bankası fed’in faiz artırmaya haziran ayında başlayacağı düşüncesi güç kazandı. güçlü ekonomi, güçlü para birimi sonucunu doğururken bir de fed’in doların değerini artıracak faiz artırım beklentisi, içerideki gelişmelerle de birleşince kurda 2,50 seviyesine kadar yükseliş yaşandı.”

dolarda trend yukarı yönlü

destek menkul değerler analisti gizem uzuner de dolarda ana trendin yukarı yönlü olduğunu anlatıyor:

"24 şubat ppk toplantısı öncesinde piyasalar türk lirası’nı faiz indirimi beklentisi ile satmaya başlamıştı bile.  dolar karşısında tutunmaya çalışan lira en son; cuma günü abd’den gelen tarım dışı istihdam verilerinin beklentilerin üzerinde iyi gelmesiyle 2,4735 seviyesine çıkarak yeni zirvesini keşfetmişti. türk lirası verilerle birlikte dolar karşısında %1,24 ile en çok değer kaybeden ikinci para birimi oldu. abd’den gelen her olumlu veri 2014 senesinin yıldızı dolar’a olan talebi arttırmasıyla birlikte piyasalarda fed’in faiz oranını yıl ortasına doğru arttırabileceği algısını yaratıyor.  tcmb’nin döviz satış müdahaleleri etkisiz kalırken, son yaşanan politik  eleştiriler çerçevesinde, rusya’nın sürpriz faiz indirimi türk lirası’nın kırılganlığını daha da arttırdı. hafta başında ise usdtry yeni bir zirve yaparak 2,50 seviyesini gördü. ana trend yukarı yönlü devam ederken, 2,47 seviyelerinin üzerinde kaldığı sürece kurun yukarıya gidiş potansiyelini koruyacağını ve 2,60’lı seviyelere kadar çıkışların görülebileceğini düşünmekteyiz. piyasalarda faiz indirimi beklentisi oluğu müddetçe dolar’daki satışlar kısa vadeli düzeltme olabilir."

uzuner, artan kurla birlikte döviz borcu olan şirketlere dikkat çekiyor:

"tcmb‘nin faiz indirimine gitmesi ve bunu devam ettirmesi durumunda türk lirası giderek değer kaybederken artan döviz fiyatları döviz borcu olan şirketleri olumsuz etkileyebilir ve ekonomiyi  kırılgan hâle getirebilir. tl yılbaşından beri yüzde 7 oranında değer kaybederken dolar’ın dünya piyasalarında değerleneceği bir döneme girilmesi ilerleyen haftalarda tl üzerinde baskıyı daha da artırabilir. cari açığımız ve dış finansman gereksinimimiz doğrultusunda değerlendirme kuruluşlarının da bu dönemde türkiye ekonomisi hakkında yazacakları raporlar önem taşımaya başlayabilir. önümüzdeki aylarda bilhassa nisan-mayıs aylarından başlamak kaydıyla türkiye ekonomisi için fed’ in dışında haziran ayında gerçekleşecek olan genel seçimler de tl üzerinde baskıyı artırabilir ve değer kaybına sebep olabilir. "

hazine müsteşarlığı verilerine göre 2014 yılının 3. çeyreği itibarıyla kamu dış borç stoğu 118, özel sektörün borç stoğu ise 275 milyar doları aştı. dış borç stoğu mb'nin döviz borcuyla beraber 396 milyar dolar.

kaynak: al jazeera