pazartesi günü, istanbul seyrantepe'den taksim yönüne giden metroda bir kaza meydana geldi. ön vagondan içeri giren demir çubuk yolculardan fatih çoban’ın kalçasına saplandı. görgü tanıkları, ambulans çağırmaya çalıştıklarını, ancak telefonların çekmediğini, yaklaşık 30 dakika boyunca ambulans gelmediğini ve kalçasına demir saplanan kişinin o şekilde beklediğini, metroda sağlık görevlisi bulunmadığını anlattı.

al jazeera türk, bu kazanın ardından toplu taşıma noktalarında sağlık hizmetlerinin nasıl verildiği konusunu araştırdı.

istanbul’da toplu taşıma araçlarının yoğun olarak kullanıldığı birçok durak ve istasyon, herhangi acil bir sağlık sorununa müdahale açısından büyük risk taşıyor. istanbul tabip odası’na göre riskli alanlara yönelik acil tıbbî yardım planlaması yok, ancak 112 acil servisi gerekli önlemlerin alındığını söylüyor.

son kazada ambulansın en az 30-40 dakika geç geldiği ve çoban'ın kalçasına saplanan demir çubukla bu süreyi metro içinde bekleyerek geçirdiği söyleniyor. tek örnek bu kaza da değil. marmaray’da fenalaşan kalp ve şeker hastası sevgi yıldırım’a da sağlık ekibinin ulaşması yarım saati buldu. 

maltepe’de el işi tekstil ürünleri satan sevgi yıldırım, istanbul’un iki yakasını birbirine bağlayan marmaray’da sağlık sorunu yaşadı ancak en kritik süreyi bekleyerek geçirdi. geçen ay meydana gelen olayda yıldırım'ın anlatımına göre, malzeme satın almak için gittiği eminönü’nden dönüşte cağaloğlu istasyonu’ndan içeri girdi ve asansörle trenlerin geçtiği bölgeye indiğinde göğsünde bir ağrı hissetti. kalp ve şeker hastası olan yıldırım, güvenlik görevlisinden yardım istedi.

Sevgi Yıldırım, Marmaray Cağaloğlu İstasyonu'nda nasıl ölümden döndüğünü anlattı.

[Fotoğraf: Murat Eğilmez / AJT]

görevlinin kendisini güvenlik odasına götürdüğünü anlatan yıldırım, olay gününü şöyle anlattı:

“anjiyoluyum, damarımda stent var. şeker ve tansiyon hastası olduğum için iki şeker ve su istedim görevliden. ancak ‘iyi değilim’ dedim. ‘112’yi arayalım mı?’ diye sordular. ‘arayın’ dedim. yarım saat sonra sağlık ekibi geldi. tansiyonumu ölçtüler 22’ye 11 çıktı. ‘acil hastaneye götürmeliyiz’ dediler. dilaltı hapımı aldım, hastaneye gitmek istemediğimi söyledim. sorumluluk almamak için bir kağıt imzalatıp gittiler. yarım saat acil müdahale için çok uzun bir süre. insanın hayatta kalması için 5 dakika bile çok önemli. asansörle eksi 9. kata inmişim. orada her şey olabilir. o anda kriz geçiren biri olabilir, kaza olur, çocuklar var, düşebilir. bu noktalarda sağlık ekibi olması gerekir. bugün tesadüfen hayattayım ben. 'tüh tüh yaşlı kadın kalp krizinden öldü' diyecekler, üzerime örtüyü çekeceklerdi.” 

[Fotoğraf: Murat Eğilmez / AJT]

yıldırım, belediyenin 153 numaralı ‘beyaz masa’ şikayet hattını aradığını ve başına gelenleri anlatarak şikayette bulunduğunu da söyledi. ancak kendisine 'devlet demiryolları'nın sorumlu olduğunu' söylemeleri üzerine ilgili yerleri yeniden aradığını anlatan yıldırım, "bir hafta sonra aradılar beni ve marmaray’da görevli güvenlik elemanlarının acil durumlar için de eğitildiklerini söylediler. ben de ‘peki o zaman niye bana müdahale etmediler’ diye sorunca sustular. insan hayatı ucuz olmamalı. ölen öldüğüyle kalmamalı” diye konuştu.

istanbul sağlık müdürlüğü’ne bağlı 112 acil servis yetkilileri ise, cağaloğlu istasyonu’nda yıldırım'ın başına gelenlerle ilgili sorularımıza "vakaya fatih marmaray istasyonu’nda bekleyen sağlık ekibinin yönlendirildiğini, güzergâhtaki trafik durumu ile istasyonun içine inişin vakit aldığını" söyleyerek yanıt verdi.

112: hastalar abartıyor

yetkililer al jazeera'ye yaptıkları açıklamada "hastaların 112’nin geliş süresini abarttığını, mevcut acil yardım istasyonlarındaki ekiplerin mümkün olan en kısa sürede vakalara müdahale ettiğini, gidiş ve dönüş saatlerinin düzenli olarak rapor edildiğini" belirtti.

her noktaya ekip yerleştirmelerinin mümkün olmadığını belirten yetkililer, ellerindeki imkanlar doğrultusunda hareket ettiklerini, mevcut koşullarda yeraltında ekip bulunduramayacaklarını kaydetti. sağlık bakanlığı'nın nüfus yoğunluğu planlamasında her 50 bin kişiye bir sağlık ekibi öngörüldüğü, dağılımın buna göre yapıldığı anlatıldı ve şöyle devam edildi:

[Fotoğraf: Murat Eğilmez / AJT]

"yaklaşık 15 milyonluk nüfusa hizmet veren il ambulans servisi, 71’i anadolu yakası’nda, 123’ü de avrupa yakası’nda olmak üzere toplamda 194 acil yardım istasyonu ile aktif olarak çalışmaktadır. bu istasyonlarda toplam 282 kara ambulansı ve 3 deniz ambulansı ile toplam 285 ambulansımız hizmet vermektedir. ayrıca yakın bir tarihte hizmete girmesi planlanan 5 motorize ekip bulunmaktadır. bu ekipler günün yoğun saatlerinde ilk müdahale ekibi olarak görev yapacaklardır.”  

bu ekiplerin doktorlu olanlarının kritik noktalarda görevlendirildiği belirtilen bilgilendirmede, acil yardım istasyonları’nın, ilçenin hizmet planı, bölge nüfusu, nüfusun yaş dağılımı, trafik ve iş kazaları gibi kriterler göz önüne alınarak planlandığı belirtildi.

[Fotoğraf: Murat Eğilmez / AJT]

"kritik noktalarda ekipler var"

toplu taşımanın yapıldığı (marmaray, metro, metrobüs vb.) kalabalık noktalarda sağlık ekibi görevlendirildiği de belirtilen açıklama şöyle devam etti:

“taksim metro istasyonu, 4. levent metro istasyonu, fatih marmaray istasyonu içinde ve hat güzergâhlarına yakın olan yerlerde acil yardım istasyonlarımız bulunmakta olup, göreve hazır durumda bekletilmektedir. bu ve buna benzer (toplu ulaşım, avm vb.) yerlerde olağanüstü durumlar söz konusu olduğunda, yine bu noktalarda bulunan 112 ekiplerimiz ve umke ekipleri birlikte müdahale etmektedir. bununla birlikte; toplu taşıma istasyonlarında çalışan personele konunun uzmanı kişiler tarafından ilk yardım eğitimi verilmektedir. istanbul sağlık müdürlüğü tarafından bu sınavlar denetlenmekte ve sertifikalandırılmaktadır."

tabip odası: ‘acil tıbbi yardım planlaması yok’

istanbul tabip odası, afet ve toplumsal olaylar hariç 112 acil’in tıbbi müdahale için önemli ve doğru organize edilirse yeterli olduğu görüşünde. al jazeera'nin toplu taşıma noktalarındaki sağlık hizmetlerinin nasıl olması gerektiğiyle ilgili sorularını yanıtlayan istanbul tabip odası, şu açıklamayı yaptı:

“türkiye'de riskli alanlar veya nüfusun yoğunlaştığı yerlere dair bir acil tıbbî yardım içeren bir planlama yok. vaka için 112 arandığında iletişimin hızla kurulabilmesi, 112 komuta merkezinin olayın bildirildiği noktaya yakın olan 112 istasyonu ile hızla iletişime geçmesi, eğer en yakın noktadaki ekip başka vaka için çıkış yapmışsa diğer yakın istasyonlarla iletişimin kurulup organizasyonun yapılması, vaka için yerinden ayrılan ekibin tekrar kendi noktasına varması olmak üzere 4 aşama yerine getirilmeli. ülkemizde, özellikle de istanbul gibi metropollerde 112 hizmetlerinin aksama nedenleri iletişim ve organizasyon sorunlarının çok yoğun yaşanmasıdır. komuta merkezleri organizasyon konusunda iletişim ağları güçlendirilmeli, burada çalışan ekiplerin yeterli deneyim ve acil algoritmasına hakim olması gerekir.” 

açıklamada ayrıca, 112 istasyon noktalarının artırılması ve ekiplerin acil tıbbi müdahale konusunda eğitimli ve yeterli deneyime sahip olması gerektiğine dikkat çekildi. ancak, "sağlık hizmetlerinin diğer alanlarında olduğu gibi 112 hizmetlerinin de de eksik ve yetersiz kadrolarla çalıştığı" belirtildi.

kaynak: al jazeera