Suriye

'PYD İran güdümünde'

Suriye Kürt Ulusal Meclisi'nden Brimo'ya göre PYD, İran güdümünde. Diğer Suriyeli Kürt partilerin faaliyetlerine de bu yüzden izin vermiyor. Ona göre, Suriye savaşında küresel ve bölgesel güçler iki mihvere ayrılmış durumda ve hangi taraf kazanırsa kazansın, Suriye bölünecek.

Konular: Suriye, Ortadoğu, IŞİD
Nuri Brimo, Erbil'de Al Jazeera'ye konuştu.

pkk'nın suriye kolu pyd dışındaki suriye kürt partilerini çatısı altında toplayan suriye kürt ulusal meclisi'ne (enks) göre; iran, suriye kürtleri arasında birlik olmasını istemiyor.

enks, irak kürdistan bölgesel yönetimi başkanı mesut barzani'ye yakın bir oluşum. bu oluşumun en önemli bileşenlerinden biri olan suriye kürdistan demokrat partisi merkez komitesi üyesi, kendi partisinin sözcüsü ve enks içindeki temsilcisi nuri brimo’ya göre, türkiye’nin suriye’de kurulmasını istediği güvenli bölge de ‘mantıklı değil.’

abd’nin pyd’ye ‘güvenlik şirketi’ gibi davrandığını söyleyen brimo’ya göre, ortadoğu’da iki mihver var; abd-türkiye-erbil ekseni ve onun karşısında pyd-rejim-iran ekseni.

brimo’ya göre, hangi mihver kazanırsa kazansın suriye parçalanacak. iran-rejim-pyd mihveri kazanırsa, suriye küçük kantonlara bölünmüş ama şam’a bağlı bir yapı olacak. diğer mihver kazanırsa da suriye’den küçük ama bağımsız devletler çıkacak.

brimo’ya göre, türkiye’deki çözüm sürecinin geldiği noktadan da iran sorumlu.

pyd ve suriye’deki diğer kürt partileri arasında, kürt bölgelerindeki yetkiyi paylaşmak için anlaşma yapıldı ama yürümedi. neden?

erbil'de iki anlaşma yaptık. bir de duhok anlaşması var. aslında bu anlaşmaları yaparken bile pyd’nin bizimle hareket etmeyeceğini biliyorduk. çünkü pyd esed rejimine ve kandil’e bağlı. kandil ve esed rejimi de tahran’a bağlı. tahran, erbil’in kürtlerin merkezi olmasına da izin vermiyor, başkan barzani’yi de engelliyor. iran’ın elleri fitne gibi konularda çok uzundur. size bir şey hatırlatmak isterim. iran 35 yıldır lübnan’a müdahale ediyor. orada ne yönetim var, ne hükümet. filistin’de fetih ve hamas’ı kim birbirine düşürdü? yemen de lidersiz kaldı. tahran’ın amacı kürdistan’ı da lidersiz bırakmak. iran tarihi boyunca bu istihbarat oyunlarını bu bölgede yapıyor. pyd de bundan bağımsız değil. bizim ortağımız değil, rejimin ortağı oldu. haseke’de de gördük. orayı rejimle birlikte paylaşıyor. iran’ın talebi lübnan, suriye, irak ve hatta türkiye’yi kantonlaştırmak ve bu kantonları kendisine bağlamak. türkiye’nin de bu durumdan endişelenmesi gerekir. pkk ile türkiye arasında şu anda olanları da iran destekliyor. suruç’taki olaylarda da iran etkisi var.

suruç’u işid yaptı ama.

bakın, 1983 yılında lübnan’da hizbullah adı altında ama suriye ve iran kontrolüyle abd büyükelçiliği bombalandı. o zamandan beri bu bölgede olan bu tip saldırıların arkasında iran vardır. işid diyorsunuz. işid kimdir? işid dediğiniz aslında iran’dır. işid, hizbullah, pkk, maliki, hepsinde iran parmağı vardır.

şu anda pyd’nin kontrolü altındaki bölgelerde enks çalışabiliyor mu?

enks olarak biz suriye kürdistanı tabanının tamamının temsilcisiyiz. pyd silahları ve milisleri ile gelip kontrolü aldı. silahlar rusya’nın kalaşnikoflarıdır, tahran’ın parasıdır, esed’in hâkimiyetidir. bir zamanlar baas dedikleri rejim nasıl varsa, şimdi de pyd rejimi var. bizim için esed ve pyd rejiminin arasında bir fark yoktur.

pyd sahada etkin olmanıza izin vermiyor yani.

pyd jandarmadır. bizim dilimizde jandarma zor kullanan biridir. keşke kürt jandarması olsaydı ama pyd, esed ve iran’ın jandarması olduğu için bize izin vermiyor.

enks içinde son durum nedir? bazı partiler sizden ayrıldı.

26 ekim 2011’de kuruldu enks. suriye devriminden altı, yedi ay sonra. 15’e yakın parti vardı o zaman içinde. ne yaptık ne ettik pyd’yi bir türlü dahil edemedik. esed rejimi izin vermedi. zaman geçtikçe esed ve pyd bazı partileri bizden çaldı. altı parti esed ve pyd zoruyla bizden ayrıldı. ama ayrılanlar yöneticilerdir, genel sekreterlerdir. fakat tabanları ve parti meclisleri hâlâ bizimle birlikte. yöneticileri maaşlarını pyd’den alıyorlar. enks bütün rojava’nın şehirlerinde ofisleri olan bir yapı. biz kdp suriye olarak enks içindeki 13 partiden biriyiz. rojava’da 37 tane parti ofisimiz var. her birinin de üyeleri bulundukları bölgenin nüfusuna göre bin - 10 bin arasında değişir. enks olarak altı, yedi bin peşmergemiz var. bazı gençlerimiz avrupa’ya gitti ama erbil’e ve duhok’a gelen gençlerimiz de oldu. bunlar peşmerge olmaya hazır gençler. iki ayda bir peşmerge olmaları için eğitim açıyoruz ve her seferinde yaklaşık bin kişi katılıyor. devrimden sonra suriye ordusundan ayrılan kürtleri erbil’de topladık. bunları peşmerge bakanlığı'na teslim ettik. biz başkan mesut barzani’den bunu talep ettik. sağ olsun bizi kırmadı ve suriye rejiminden kaçan gençleri ve askerleri peşmerge güçlerine kazandırdı. keşke türkiye de bizim yaptığımız gibi yapsaydı. suriye ordusundan ayrılan askerler, türkiye’deki kamplarda televizyon karşısında oturuyor ya da islamî örgütlere katıldılar. eğer türkiye de bu kişileri örgütleseydi suriye devrimi başka bir noktada olurdu şimdi. bu islamî güçler iki ucu keskin kılıç gibidir. yani ‘besle kargayı, oysun gözünü’ olacak türkiye için. bu topluluklar ileride türkiye’nin başına bela olacak. ama tabii ne yapacağını türkiye devleti daha iyi bilir.

enks’ye bağlı bu kürt peşmergeleri şimdi neredeler? rojava’ya geri dönmediler.

hayır. biz çok istedik geri dönmelerini. ama esed rejimi pyd’ye ‘bunları kabul etmeyin’ emri verdi. peşmergelerimiz musul’da, şengal’de işid ile savaşıyor. rojava’ya geçmeye hazırlar. uçuşa yasak bölge olmadığı sürece de geçemeyecekler. pyd’den korktuğumuzdan değil, iran ve rejimden korkuyoruz. taban bizde. biz daha örgütlüyüz. ama uçuşa yasak bölge olmadığı sürece rejimin uçakları bizi bombalar.

türkiye’nin kurmak istediği güvenli bölgeyi destekliyor musunuz?

sadece türkiye’nin önerdiği bölgede değil, biz afrin’den cezire’ye kadar uçuşa yasak bölge istiyoruz. türkiye 80 kilometreden söz ediyor, biz kuzey suriye’nin tamamından. rojava’nın tamamından söz ediyoruz. rejim uçakları gelmezse bizim peşmergelerimiz o tarafa geçer. türkiye kendi politikası dahilinde güvenli bölge tartışması yapıyor. orası etnik olarak karışık. yarısı kürt. yüzde 25'i türkmen, gerisi de arap ve diğer azınlıklar.

evet ama türkiye bütün bölge için değil, belli bir bölge için güvenli bölgeden söz ediyor.

türkiye ile hiçbir şekilde bu konuyu konuşmadık.

ben soruyorum.

olacak şey değil.

neden?

mantıklı değil. 80 kilometreden söz ediyorsunuz. buradan kapsamlı operasyon çıkmaz. türkiye’nin gizli politikası askerlerini oraya geçirmekse, buna abd izin vermez. ‘niye izin vermesin ki abd, incirlik açıldı’ diye sorabilirsiniz. eğer erdoğan, incirlik’in açılışına izin vermeseydi, mursi’nin başına gelen erdoğan’ın başına da gelirdi.

niye mantıklı bulmuyorsunuz, hâlâ anlamadım.

bir televizyon programına katılmıştım. ben sormuştum 'neden türkiye burada güvenli bölge istiyor?' diye. bana o programa katılan türk gazeteci 'kürtler kobani’den afrin’e ulaşmasın diye' yanıtını vermişti. ama abd buna izin vermez. abd kerkük, kobani, afrin kürtlerde olsun istiyor.

diyelim ki oldu bu güvenli bölge...

türkiye burada bir türkmen’i bize hâkim yaparsa biz kabul etmeyiz. ama yüzde 50'si kürt, yüzde 25’i türkmen, kalanı arap, çerkes, hırıstiyan olan bu bölgede ortak yönetim kabul ederse olur. ama türkmenleri bize hâkim yaparsa kabul etmeyiz.

nasıl bir suriye geleceği istiyorsunuz? rojava için ne arzu ediyorsunuz?

biz enks olarak siyasi bir çözüm istiyoruz. kan dursun. biz federal bir sistemden yanayız. bunun içinde alevi, süryani, kürt hepsi birlikte yaşasın isterdik. ama maalesef öyle bir yaşam şekli kalmadı suriye’de. suriye parçalanıyor, irak gibi parça parça oluyor. ürdün genişliyor. kürt devleti oluşuyor. suriye de, irak da kalmıyor. sykes-picot kalmıyor. alevi devleti de olacak. suriye üç, dört parçaya bölünecek. biz enks olarak federe bir devlet isterdik ama bu kalmayacak. eğer parça parça devletler olacaksa, bizim de devletimiz olsun. suriye halkının bir arada yaşayacağı bir ortam kalmadı çünkü. herkes kendi devletini kuracaksa; aleviler, sünniler kendi devletini kuracaksa, biz de kendi devletimizi kurmak isteriz.

kantonlardan geri dönüş yok mu yani?

iki tane mihver var. pyd, esed rejimi, bağdat, rusya ve çin mihveri kazanırsa bütün ortadoğu kanton olacak. hatta türkiye bile olabilir. hepsi de tahran’a bağlı olacak. kanton, parça parça ama bir merkeze bağlı yönetimdir. fakat elhamdülillah bu mihver başarılı olmayacak. iran’ın nükleer tehdidi kalmadı. türkiye bunun rahatlığı sayesinde kandil’i vurabiliyor. suudiler de husileri. iran’ın bu tehdidi bittikten sonra iran, türkiye’nin kürdistan bölgesini de kanton yapmaya çalışıyor. şu an türkiye’de, kürdistan bölgesinde yaşanan bu çatışmanın arkasında iran var.

ikinci mihver dediğiniz?

bu mihver ankara, erbil, washington ve avrupa. bu mihver başarılı olacak. bu mihver ile birlikteyiz. tahran rejimi düşecek demiyorum ama yuvasına geri çekilecek. yani bir ihtimal ki biz iran’ı kanton yaparız. onların da kürtleri, azerileri, arapları var.

pyd’nin abd ile ilişkileri için ne düşünüyorsunuz? size göre farklı mihverdeler.

ilişkilerin iki şekli vardır, stratejik ve taktik ilişkiler. abd kendi yerine işid’i pyd vursun istiyor. pyd, abd için bir çeşit güvenlik şirketi. taktiksel ilişki yani. ama abd’nin barzani ve ankara ile ilişkisi stratejik ilişki. abd pyd’ye ağır silah da vermiyor; tabanca, doçka veriyor. abd ile pyd’nin ilişkisi bundan fazla olmaz. çünkü pyd’nin stratejik ilişkisi esed ile, iran ile. abd bu yüzden pyd ile ilişkisini daha ileri götürmez.

ama hangi 'mihver' kazanırsa, size göre suriye parçalanacak.

iran başarırsa suriye parçalanmaz, şam’a bağlı kantonlar olur. diğer ihtimalde bağımsız devletler çıkar suriye’den.

pyd’nin rojava’da etnik temizlik yaptığı iddiaları var.

pyd etnik temizlik yapmıyor, kim esed rejimine karşıysa onu gönderiyor bölgeden. pyd’nin ele geçirdiği bölgelerde tahran’a rejime bağlı herkes kalabilir ama pyd muhalefet edeni gönderiyor. avrupa, türkiye, abd, erbil'den yana olanları.

enks’nin kürt olmayan unsurlarla ilişkileri nasıl?

cenevre’de rejime karşı oturduk. suriye koalisyonu ile birlikteyiz. rejime karşıyız. kim koalisyonla harekete ediyorsa bizim müttefikimizdir. koalisyondaki enks temsilcileri istanbul’da çalışıyor ve oturuyor. esed rejimine kim karşıysa gözlerinden öpüyoruz.  

Ayşe Karabat

1970 yılında ankara'da dünyaya geldi. orta doğu teknik üniversitesi siyaset bilimi bölümünden mezun oldu. 1995’den beri çeşitli dergi, gazete ve tv kanallarında muhabir olarak çalıştı. Devamını oku

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;