13 şubat 2014 perşembe günü abdullah gül’ün ev sahipliğinde ankara'da yapılacak zirveye afganistan cumhurbaşkanı hamid karzai ve pakistan başbakanı navaz şerif katılacak. liderler türk tarafıyla ikili görüşmeler de yapacak.

pakistan’ın tutumu afganistan’ın geleceği için hayati önem taşıyor. iki ülke arasındaki 2500 kilometrelik sınırın kontrolü önemli bir sorun. her iki ülke de birbirlerini içişlerine karışmakla suçluyor. afganistan, taliban ile yapmak istediği barış görüşmelerine, pakistan’ın destek vermesini de istiyor.

iki ülke arasındaki ilişkileri ileri götürmeyi amaçlayan ankara'daki zirve, türkiye'nin kolaylaştırıcılığıyla yapılacak sekizinci zirve olacak. zirvenin bu seneki teması ise, "asya'nın kalbinde barış". 

'yakalanan momentumun devamı'

afganistan ve pakistan arasındaki ilişkiler, pakistan'da geçen yıl şerif’in iktidara gelmesiyle düzelme yoluna girdi. karşılıklı ziyaretler yapıldı. 

karzai 26 ağustos 2013'de pakistan’ı, şerif de 30 kasım 2013'te afganistan’ı ziyaret etmişti. iki ülke lideri ekim ayında da ingiltere başbakanı david cameron ile üçlü zirve yapmıştı.

al jazeera’ya bilgi veren bir türk dışişleri bakanlığı yetkilisi, kâbil ve islamabad ilişkilerindeki gelişmeyi bölge barışı ve istikrarı açısından memnuniyet verici olarak tanımladı:

“ankara’daki toplantıda da iki ülke arasında son beş altı ayda yakalanan momentumun derinleşerek devamını amaçlıyoruz.”

afganistan’ın türkiye’deki büyükelçisi amanullah jayhoon da geçmişte ankara’nın iki ülke arasında ‘kolaylaştırıcı’ bir rol üstlendiğini anımsatarak, artık yeni bir aşamaya geçildiğini söyledi ve “üçlü zirvede barış için nasıl işbirliği yapacağımızı konuşacağız” dedi.

pakistan büyükelçiliği, üçlü zirvenin afganistan’da barışcıl geçişin sağlanması için pozitif sonuçlara yol açacağını düşünüyor:

"pakistan; türkiye gibi dost ülkelerle afganistan’da, afganların liderliğinde yapılacak uzlaşma çabalarını, barışçıl ve istikrarlı afganistan’ı destekliyor.”

karzai, ülkesindeki istikrar sorununa, afganların liderliğinde bir çözüm bulabilmek için afganistan talibanı ile görüşmeler yapmak istiyor. karzai hükümetini 'amerika’nın kuklası’ olmakla itham eden afganistan talibanı ise, ülke içindeki saldırılarını son zamanalarda artırdı.

bu arada, şimdilik sonuç vermese de taraflar arasında birleşik arap emirlikleri'nde gizli görüşmeler yapıldığı iddialarını karzai’nin sözcüsü amail faizi, reuters haber ajansına doğruladı.

şerif farkı

pakistan’da mayıs ayında iktidara gelen sivil siyasetçi şerif, afganistan hükümeti'yle afgan talibanı arasındaki görüşmeleri de destekleyeceklerini ifade etmeye başladı.  

bu amaçla da pakistan 2013 eylül ayında, üç yıldan beri hapiste tuttuğu afgan talibanı’nın önemli ismi molla abdugani baradar’ı serbest bıraktı. afganistan, merkezi hükümetle müzakere yapmayı destekleyen baradar'ın serbest bırakılmasını uzun bir süreden beri talep ediyordu. 

baradar’ın, afganistan hükümeti'yle barış görüşmeleri yapmak için türkiye’ye gelebileceği spekülasyonları da yapılmıştı.

bu iyi niyet adımına rağmen şerif’in, güçlü pakistan ordusundan ne kadar bağımsız davranabileceği henüz belli değil. 

al jazeera’ya konuşan afganistanlı bir yetkili, pakistan ordusunun afganistan’a yönelik tutumu konusunda geçmişte şüpheleri olduğunu hatırlatarak, üçüncü kez pakistan’da başbakanlık koltuğuna oturan şerif ile daha kolay işbirliği yapmayı umut ettiklerini söyledi.

abd-afganistan ilişkilerindeki kriz gölgesinde zirve

ankara'daki üçlü zirvede bütün bu konuların yanısıra abd ve afganistan arasındaki ikili güvenlik anlaşması krizinin de ele alınması bekleniyor. 

karzai, 2014 sonunda nato güçlerinin çekilmesinin ardından, amerikan askerlerinin bir kısmının afganistan’da kalmasını sağlayacak olan ikili güvenlik anlaşmasını imzalamadı. karzai, anlaşmanın yapılabilmesi için, abd yönetiminin taliban ile görüşmelere destek vermesi ve abd askerlerinin sivillere yönelik saldırılarını durdurması konularında güvence istiyor.

bununla birlikte karzai, nato çekildikten sonra, türk askeri varlığının devamından yana.

milli savunma bakanı ismet yılmaz 4 nisan 2013'te afganistan'ı ziyaret etmişti. yılmaz bu ziyaret sırasında, karzai’nin kendisine, nato’nun çekilmesinden sonra da türk askerinin afganistan’da kalmasını istediklerini söylediğini aktarmıştı. yılmaz, türkiye’nin de bu fikri paylaştığını ifade etmişti. 

türkiye, nato birliklerinin çekilmesinden sonra ülkede güvenliği sağlayacak olan afganistan ordusunu eğitiyor. üç ülke arasında askeri tatbikatlar da yapılıyor. 

siyaset, ekonomi ve toplumsal araştırmalar vakfı (seta) uzmanlarından salim çevik ise afganistan ve pakistan arasında derin bir güven sorunu olduğunu hatırlatarak iki ülkenin sınırlarının bile belli olmadığını vurguladı:

“ankara’daki zirveden somut bir sonuç çıksa bile, karzai’nin bunu uygulayacak gücü yok, hem seçimler yaklaşıyor, hem de merkezi hükümet ülkenin tamamına hakim değil. pakistan da, hindistan ve afganistan arasında kendisini sıkışmış hissediyor. bu algıyı türkiye’nin değiştirmesi zor.”

ankara’daki üçlü zirve hakkında al jazeera’ya bilgi veren cumhurbaşkanlığı kaynakları, türkiye’nin hem pakistan hem de afganistan’da tarihsel bağları ve çok yakın ikili ilişkileri olduğunu anımsatarak, zirvenin bölgenin istikrarı için de önemine dikkat çekti:

“herşeyden önce bu zirvenin yapılması bile önemli. zirvenin bölgedeki barış, işbirliği ve istikrara, uzlaşma kültürü çerçevesinde hizmet edeceğini umuyoruz. ancak bu görüşmelerin başarıya ulaşmasında pakistan ve afganistan liderlerinin tutumu da belirleyici olacak.”

kaynak: al jazeera