azerbaycan'daki 2013 cumhurbaşkanlığı seçimleri, ülkenin bağımsızlığını kazanmasından sonraki yedinci seçim.

1990’da devlet başkanlığı sistemi kurulduğunda ayaz niyazi muttalibov ilk devlet başkanı olarak azerbaycan meclis’inde seçildi.

azerbaycan’da genel seçimlerle ilk cumhurbaşkanlığı seçimleri 8 eylül 1991’de yapıldı. devlet başkanı muttalibov tek aday olarak girdiği seçimleri %98,5 oyla kazandı. bu ilk seçimdeki diğer aday sosyal demokrat parti başkanı zerdüşt alizade kampanya sürecinin ortalarında geri çekilmişti.

muttalibov’un bir yıl sonra istifa etmesinin ardından 7 haziran 1992’de azerbaycan bir kere daha sandık başına gitti. azerbaycan halk cephesi ve azatlık hareketi’nin lideri ebulfez elçibey bu seçimlerde %59,4 oy alarak azerbaycan’ın ikinci devlet başkanı seçildi. diğer aday nizami süleymanov’un oy oranı ise %33’tü.

ağustos 1993’de yapılan halk oylaması sonucu ebulfez elçibey`in cumhurbaşkanlığı görevi resmen düşürüldü ve 3 ekim 1993’de bir kez daha olağanüstü seçimlere gidildi. bu dönem, azerbaycan tarihinin en tartışmalı dönemi olarak dikkat çeker. tüm bu karmaşanın arasında yapılan seçimlerde haydar aliyev %98,8 oyla azerbaycan’ın üçüncü devlet başkanı oldu. seçime katılan diğer iki aday zakir tağiyev ve kerrar abilov hemen hemen hiç varlık gösteremedi.

11 ekim 1998’de yapılan olağan seçimlerde haydar aliyev %76,1 oyla yeniden devlet başkanı seçildi. milli istiklal partisi lideri itibar memmedov ikinci, nizami süleymanov üçüncü oldu.

15 ekim 2003’te yapılan seçimler, oğul aliyev döneminin başlangıcı oldu. sekiz adayın yarıştığı seçimlerde %76,84 oyla ilham aliyev devlet başkanı seçildi. ikinci sırada yer alan musavat partisi başkanı isa kamber’in oy oranı %14 oldu.

15 ekim 2008’de ilham aliyev oy oranını %84,34 ‘e çıkararak ikinci dönem cumhurbaşkanlığı görevine seçildi. ikinci sırada yer alan aday, ümit partisi başkanı ikbal ağazade’nin oy oranı sadece %2,82’ydi. bu seçimleri ana muhalefet partilerinin boykot ettiğinin de altını çizmek gerekiyor.

parlamento seçimleri

azerbaycan’daki parlamento seçimleri de baba-oğul aliyevlerin lideri olduğu yeni azerbaycan partisi’nin mutlak zaferleriyle sonuçlandı. muhalefet hiçbir zaman ciddi bir sayısal büyüklüğe ulaşamadı.

azerbaycan seçimlerinde dikkat çekici bir durum bağımsız adaylara ilişkin. hemen her seçimde bağımsızlar ikinci büyük grup olarak meclis’te yerini aldı. ama bu milletvekillerinin büyük çoğunluğu, aliyev politikalarının destekçisi olmaktan öteye gitmedi. azerbaycan’daki hakim kanaat, bağımsız milletvekillerinin, yap’ın bir parçası olduğu, bağımsız adayların seçim sonuçlarında ezici üstünlük çıkmaması için aliyev tarafından başvurulan bir seçim hilesi olduğu şeklinde.

1995 seçimlerinde 124 üyeli meclisin 89’unu yap, 21’ini ise iktidar ile yakınlığıyla bilinen bağımsızlar oluşturdu. muhalefet ise sadece 14 milletvekili yani yaklaşık %10 oranında bir temsil gücü vardı.

2000’deki seçim sonuçlarına göre yap 75, azerbaycan halk cephesi partisi (ahcp) 6, müsavat partisi 2 milletvekilliği kazandı. bağımsızlar 35 sandalye kazandı.

yap hakimiyeti 2005 seçimlerinde de sürdü. parlamento dağılımı;  61 yap, 46 bağımsız, 5 müsavat partisi, 1 ahcp ve 7 iktidar yanlısı partiler şeklinde oluşmuştur.

kasım 2010 seçimlerinde de yap aldığı %45.8 oy oranıyla meclise 72 milletvekili ile birinci parti olarak girdi. muhalefetin ana partileri olarak görülen ahcp ve amp ise mecliste temsilci bulundurma hakkı kazanamadı. seçimlerde dikkat çeken önemli bir olay ise, bağımsız olarak seçime katılanların %48.2 oy oranıyla 48 temsilci hakkı kazanmış olmasıydı. ancak bağımsız olarak adlandırılan adayların büyük çoğunluğuyine  aliyev’in politikalarını destekleyen kişilerdi.

seçimlerin hemen ardından muhalefet cephesi liderleri kerimli ve kamber, seçimlere hile ve sahtekârlık karıştığını, seçim sonuçlarını tanımadıklarını açıkladılar. muhalefet, azerbaycan’daki çoğu seçimin stalin’in ‘’oyu veren değil, sayan önemlidir’’ sözüne göre gerçekleştiğini iddia ediyor.

kaynak: ajanslar