işid, unesco dünya mirası listesi'nde yer alan suriye’deki antik palmira kentini ele geçirdi. yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan iki bin yıllık tarihi kent aynı zamanda örgüt tarafından yağmalanma riski altında. işid palmira'daki tarihi eserleri satarak milyonlarca dolar kazanabilir.

unesco başkanı irina bekova, palmira kentinin ortadoğu'nun ön önemli arkeolojik alanlarından biri olduğunu hatırlatarak, kente ve çevresindeki sivillere yönelik saldırıların derhal durdurulmasını istedi. uluslararası toplumu da çağrı da bulunurak, palmira'nın kültürel mirasının korunmasını için hemen harakete geçilmesini istedi.

ele geçirdiği eski uygarlıklara ait eserleri yok eden işid, bu eserlerin bir kısımına da satarak önemli gelirler elde ediyor.

örgütün ikinci büyük gelir kapısı

suriye’den gelen tarihi eserlerin ülkeye girişini yasaklamayı hedefleyen bir yasa teklifi üzerinde çalışan abd kongresi’nin araştırma servisi, 10 nisan 2015’te bir rapor sundu. raporda petrol kaçakçılığından sonra işid’in en büyük ikinci gelir kaynağının tarihi eser kaçakçılığı olduğu belirtiliyor.

ele geçirdiği bölgelerdeki tarihi eserlerin bir kısmını yok eden işid, rapora göre tarihi eserlerin bir kısmının da başka ülkelere satılmasını organize ediyor. bölgeden yapılan tarihi eser kaçakçılığının işlem hacmi yıllık yüz milyon dolar civarı.

örgütün bir milyon dolara 11 bin 667 kalaşnikof , 2,5 milyon mermi ya da 1.250 roket atar ve 5 bin havan topu alabileceğinin altını çizen abd merkezli antiquites coaliton (eski uygarlıklar koalisyonu), örgütün sattığı tarihi eserleri almak isteyenleri de bir kez daha düşünmeye çağırdı. palmira’nın büyük bir tehlike ile karşı karşıya olduğunu belirten koalisyon, mart ayında da uluslararası ceza mahkemesi’ne işid’in kültür mirasına karşı eylemlerinin savaş suçu sayılması için başvuruda bulunmuştu.

yüzde yirmi karşılığı kazı lisansı

abd kongresi’nin araştırma servisi’nin raporuna göre, örgüt halep yakınlarındaki mancib’de tarihi eser kaçakçılığını organize etmek için bir ofis kurdu. bu ofis, kazı yapmak isteyenlere lisans veriyor ve gelirlerinin yüzde yirmisi ile yüzde elli arasındaki bir kısmını vergi olarak alıyor. yalnızca bu yıl, işid’in sattığı aralarında bizans sikkelerinden roma dönemine ait toprak kaplara kadar en az yüz tarihi eser ingiltere’ye ulaştı. bu eserlerin abd’den de avrupa’ya ve körfez ülkelerine kadar uzanan geniş bir alıcı kitlesi var. tarihi eserler de genellikle lübnan ve türkiye üzerinden bu alıcılara götürülüyor.

birleşmiş milletler güvenlik konseyi 12 şubat 2015’de, suriye’deki tarihi eserlerin ülke dışına çıkarılmasını yasaklayan bir karar aldı. abd kongresi de suriye’den ve diğer savaş bölgelerinden çıkarılan tarihi eserlerin abd’ye girişini engellemeyi amaçlayan bir yasa çıkarmaya çalışıyor.

tarihi m.ö 19. yüzyıla kadar giden ve çöl ortasındaki bir vahaya kurulmuş olması nedeniyle ‘çöl gelini’ ya da ‘çöl mücevheri’ olarak da bilinen kent, pers imparatorluğu, romalılar ve fenikelilere de ev sahipliği yaptı. yahudi kutsal metinlerinde de atıfta bulunulan bir kent oldu. 1980 yılından beri unesco’nun dünya mirası listesi’nde yer alan kenti kuşatan işid'e karşı hükümet birlikleri palmira'dan çekildi.

kaynak: al jazeera