türkiye istatistik kurumu (tüik), 2014 yılında tüketici fiyat endeksi'nin (tüfe) yüzde 8,17, yurt içi üretici fiyat endeksi'nin (yi-üfe) ise yüzde 6,36 arttığını açıkladı.

tüik verilerine göre, geçen yılın aralık ayında aylık bazda tüfe yüzde 0,44, yi-üfe yüzde 0,76 düşüş gösterdi.

aralık ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalara göre, tüketici fiyatları yüzde 8,85, yurt içi üretici fiyatları yüzde 10,25 arttı.

şampiyon salatalık

tüketici fiyatları bazında aralık ayında en yüksek fiyat artışı yüzde 20,16 ile salatalıkta gerçekleşti. salatalığı yüzde 18,65 ile patlıcan, yüzde 15,21 ile sivribiber izledi.

aralık'ta fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 14,74 ile nar, yüzde 7,07 ile balık, yüzde 5,73 ile yumurta, yüzde 5,51 ile kargo gönderme ücreti, yüzde 3,84 ile mücevher (altın), yüzde 3,43 magazinler ve dergiler, yüzde 2,64 ile yerfıstığı, yüzde 2,60 ile salça yer aldı.

karnabahar yüzde 20 düştü

geçen ay fiyatı düşen ürünlerin başında ise karnabahar geldi. aralıkta karnabaharın fiyatı yüzde 21,26 düştü. bu düşüşü, yüzde 17,95 ile portakal, yüzde 15,27 ile limon, yüzde 9,80 ile kadın kazağı, yüzde 8,54 ile kadın ceketi, yüzde 8,36 ile ıspanak, yüzde 8,22 ile kadın kabanı, yüzde 7,42 ile erkek kazağı, yüzde 7,27 ile domates izledi.

beklentinin altında

anadolu ajansı’nın beklenti anketine göre, ekonomistlerin aralık ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 0,03 düzeyinde gerçekleşmişti. ankete katılan ekonomistlerin aralık ayı için enflasyon beklentileri, en yüksek yüzde 0,50 ve en düşük ise eksi (-) yüzde 0,30 aralığında yer almıştı. ekonomistlerin yılsonu enflasyon beklentisinin ortalaması da yüzde 8,73 olarak hesaplanmıştı.

resmi hedefin üzerinde

al jazeera’ye bir açıklama yapan garanti yatırım başekonomisti gizem öztok altınsaç, enflasyonun resmi hedef olan yüzde 5’in üzerinde kaldığını, 2015 yılı beklentilerinin ise yüzde 6,5 olduğunu söyledi.

başekonomist altınsaç bu konuda şu bilgileri verdi:

“aylık enflasyon aralık ayında yüzde 0 olan beklentilerin altında eksi yüzde 0.44 oldu. böylece yıllık enflasyon önceki yüzde 9.2 seviyesinden yüzde 8.2’ye geriledi. 2014 yılı enflasyonu da yüzde 8.2 oldu - tcmb resmi hedefi ise yüzde 5’di. üfe ise yılı yüzde 6.4 artışla kapadı.

böylece 2013 yılında yüzde 7.4 ile kaçırılan enflasyon hedefi 2014 yılında da tutmamış oldu. beklenti anketlerinde, halihazırda düşmeye başlayan 12 ve 24 aylık enflasyon beklentilerinin düşmeye devam edeceğini göreceğiz. faiz indirim beklentimizi de koruyoruz, 2015 yılında şu an yüzde 8.25 olan politika faizinde 125 baz puanlık indirim bekliyoruz.

enflasyonun beklentilerden düşük gelmesinde iki ana faktör etkili. giyim ayakkabı fiyatı aylık yüzde 3.7 düşmüş (enflasyonu 0.3 puan düşürücü etkisi). ulaştırma fiyatları aylık yüzde 1.8 düşmüş  (yine enflasyonu düşürücü etkisi 0.3 puan). enflasyonun yılın ilk çeyreğinde yüzde 7’lere kadar, ikinci çeyrekte ise yüzde 6’lara doğru gerileyeceği yönündeki hesabımızı koruyoruz. 2015 sonu enflasyon beklentimiz ise yüzde 6.5 seviyesinde. önümüzdeki vadede enflasyona dair gelişmeler – 2015  içinde yıllık enflasyonda yüzde 5-6 bandını görmemiz olası. ocak15’te – önceki sene aynı dönemde güçlü baz etkisi sebebiyle yıllık enflasyonun yüzde 7 - 7.5 bandına gerileyeceğini hesaplıyoruz.

'gıdanın gerilemesini bekliyoruz'

yıllık gıda enflasyonu halen çok yüksek, yüzde 12.7 seviyesinde. bu rakamın yüzde 9-10 bandına gerilemesini bekliyoruz. buradan yıllık enflasyona yaklaşık 0.5 puan düşürücü etki hesaplıyoruz. tl’deki son dönemdeki hareketlenmenin, özellikle sepet bazında durulduğunu görüyoruz.  dolayısıyla şu anki haliyle tl’deki görece volatil seyir enflasyon için bir tehlike oluşturmuyor. petrol fiyatları yüzde 50 düşmüş durumda. yaklaşık 50 dolarlık bir düşüş var. her 10 dolarlık düşüş yaklaşık 0.3 puan enflasyonu düşürücü etki yapıyor – bu kaba hesapla enflasyona petrol tarafından yaklaşık 1-1.5 puanlık katkı da söz konusu olabilir. bu hesaplarla 2015 yılında yıllık enflasyonun yüzde 6’nın altına kaydığını görme ihtimalimiz yüksek, yine de 2015 sonunda yüzde 6.5 enflasyon beklentimizi koruyoruz.

tüm bunlara, her zaman düştüğümüz notumuzu düşmekte fayda var: tl’deki olası değer kayıpları sepet bazında ortalama yüzde 10’da sınırlı kaldığı müddetçe, petrolde yaşanan düşüş, tl kaynaklı enflasyon artışını telafi eder boyutta gözüküyor. yine de hesaplarımızı tl’de belirgin değer kaybı olmayacağı varsayımı ile yapıyoruz.”

enflasyonda beklenen düşüş

al jazeera’ya bir açıklama yapan  fxtcr araştırma yönetmeni ekin akbaş, giyim ve ulaştırma sektöründeki gerilemenin enflasyona olumlu katkısı olduğunu söyledi.

akbaş, 2014 enflasyon rakamlarıyla ilgili şu açıklamayı yaptı;

“yüzde 0,13’lük beklentinin altında ve negatif olarak gerçekleşen aralık ayı tüfe verisinde, aralık ayında yüzde 3,71’lik bir düşüş gösteren giyim ve ayakkabı sektörü ve onu yüzde 1,78’lik düşüş ile takip eden ulaştırma sektörü büyük rol oynamış. ancak, enflasyona asıl katkının, bir önceki aya göre yüzde 0’lık değişim kaydeden – daha doğrusu değişim kaydetmeyen -  gıda cephesinden geldiğini bu noktada belirtmekte fayda var.

üretici cephesine baktığımızda ise aylık bazda yüzde eksi 0,76 olarak gerçekleşen bir üfe verisi görüyoruz. yıllık bazda üretici enflasyonu ise yüzde 8,36’dan yükde 6,36’ya gerilemiş – ki bu ciddi bir düşüşe işaret ediyor... buradaki düşüşün temelini ise, elektrik ve gaz cephesinden gelen yüzde 3,5’lar civarındaki geri çekilme oluşturmuş.

son olarak, petrol fiyatlarındaki geri çekilmenin enflasyonumuz üzerinde yarattığı etkiden bahsedecek olursak: bu noktada, üfe’nin içerisinde yer alan ham petrol ve doğal gaz çıkarımına dikkat çekmek gerekiyor... petrol fiyatlarındaki gerilemeden sonra bu cephede yüzde 8,65’lik bir eksi, yıllık bazda ise yüzde 17’lik geri çekilme dikkatlerden kaçmıyor. diğer taraftan, özellikle petrol fiyatlarının etkisini gördüğümüz kok kömürü ve rafine petrol ürünlerine baktığımız zaman, o cephede de yüzde 14,89’luk bir gerileme yaşanmış olduğunu görüyoruz.

kısacası, hem üfe hem de tüfe verimiz negatif ve beklentilerin altında gerçekleşti. enflasyon verisi sonrasında tahvil – bono piyasasında ve kur cephesinde çok majör bir hareketlenme olmazken, endeks cephesinde bir miktar primlenmenin söz konusu olduğunu gözlemledik.

2015 yılının ilk enflasyonunu bu sabah itibariyle gördük. sırada, “bu enflasyon datasından sonra tcmb ocak ayında faiz indirir mi?” sorusu var.”

‘enflasyondaki iyileşme sürecek’

petrol fiyatlarındaki gerilemenin enflasyonu olumlu etkilediğini açıklayan destek menkul değerler araştırma ekibi, enflasyonla ilgili al jazeera’ya şu açıklamayı yaptı:

“petrol fiyatlarındaki gerileme ve baz etkisinden dolayı, açıklanan enflasyon verisi beklentiden iyi geldi. aylık tüfe yüzde 0.44 oranında azalırken, yıllık tüfe ise yüzde 8.17 olarak açıklandı (önceki yüzde 8.90). tcmb başkanı erdem başçı’nın yıl sonu beklentisi yüzde 8.9’un altında bir enflasyon geleceği yönündeydi. özellikle gıda fiyatlarındaki düşüş enflasyon üzerinde pozitif etki yarattı. ayrıca bilindiği üzere petrol fiyatlarındaki gerilemenin de enflasyon üzerinde olumlu katkısı görüldü.

önümüzdeki aylarda hem petroldeki düşüş hem de baz etkisinden dolayı enflasyondaki iyileşmenin devamını ön görebiliriz. iyi gelen enflasyon verisi sonrası tl, dolara karşı sınırlı da olsa güçlendi ancak dolar endeksindeki güçlü görünümün devamı göz önüne alınırsa kur tarafında yukarı eğilimin devamını görebiliriz. dolasıyla usd/tl’de düşüşler alım fırsatı olarak değerlendirilirken , 2.34 – 2.35 bandı üzerine doğru bir hareket görmemiz olası. aşağıda ise 2.30-2.31 bandı önemli bir destek bölgesi ve uygun alım yeri olarak takip edilebilir.”

kaynak: tüik, aa ve al jazeera