irak'ın sünni meclis başkanı selim cuburi, irak'ta yaşanan son gelişmeler ülkedeki ekonomik sıkıntı, işid meselesi ve sünnilere yönelik baskılarla ilgili al jazeera'ya açıklamalarda bulundu.

irak'ın eski meclis başkanı olan ve şu anda cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görev yapan sünni siyasetçi usame nuceyfi'ye yakın bir isim olan ve nuceyfi'nin yerine bu göreve seçilen cuburi, irak'ta maliki döneminden kalma sorunların çözümü için çalıştıklarını ancak henüz yolun çok başında olduklarını söyledi. 

irak hemen hemen tüm konularda, özellikle de güvenlik konusunda sıkıntı ve kriz yaşıyor. görevde olan hükümetin başarısız olduğunu düşünüyor musunuz?

bu krizin sebebi daha önce uygulanan siyasetlerdir. bu krizler, protestolar, tepkiler ve bazı kesimlerin itirazıyla başladı ve birçok şehrin düşmesiyle sonuçlanıyor şu an. bazı siyasi gruplara bağlı silahlı milisler de krizin artmasına neden oldu.

bazı insanlar sizi suçluyor, başarısız olduğunuzu öne sürüyor ve çekilmenizi de istiyor. buna ne diyorsunuz?

şimdi biz sadece 4 aydır görevdeyiz. şimdiki hükümet ve parlamento bu krize karşı yürüttüğü politikalarda kısmen başarı sağladı ancak önümüzde uzun bir yol var. şimdiye kadar yolsuzluk meselesiyle ilgili en az 15 tane soruşturma yaptık. güvenlik kuruluşlarıyla ilgili soruşturmalar açtık.

elbette ideal konuma gelemedik daha fakat çaba gösteriyoruz. bize karşı suçlamalar var başarılı olamadığımıza dair. fakat istifa etmemizin anlamı yok. eğer çekilirsem, ‘başarısız oldu’ denen bakan ve siyasetçilerin de çekilmesi gerekecek. fakat bu asla bir çözüm oluşturmayacak.

doğru yoldayız. yol uzun, daha da başındayız.

hükümet kurulurkan farklı kesimler arasında varılan ulusal anlaşma belli maddeler üzerinde kurulmuştu. birincisi mesela ‘ulusal muhafızlar ordusu’ kurmak. şimdiye kadar bu gerçekleşmedi. milisler hala öldürüyor hala saldırıyor. saldırılara uğrayanların çoğu sünniler. buna ne diyorsunuz?

cumhurbaşkanı ve başbakan ile yaptığımız görüşmelerde konuştuk ve açık açık anlattık. üzerinde anlaştığımız konular var. ulusal muhafızlar, yargı ve güvenlik kuruluşlarında düzeltmeler ve reformlar, yolsuzluğa karşı tedbirler. bunlarla ilgili anlaştık başlıca. bu konuların bir kısmında harekete geçtik, bir kısmını da hayata geçireceğiz. fakat bunlarla ilgili henüz bize yani parlamentoya karar tasarısı niteliğinde bir şey sunulmadı. evet başbakan bunu dile getirdi. komisyonlar kuruldu parlamentonun içinde fakat bu komisyonların çoğu görevini henüz yerine getirmedi. parlamento başkanı olarak sorumluluğum daha büyük. elimizde bir siyasi anlaşmanın maddeleri var. bu anlaşma hala geçerlidir ve uygulamaya çalışıyoruz.  bu anlaşma üzerinde ibadi hükümeti kurulmuştu zaten.

sizce bu anlşama yıkılmış sayılmaz mı? milisler hala orada, hala bir şeyler yapılmadı.

bizim bu anlaşmadan beklediğimiz, halkımızın iyiliği, istikrar ve güvenlik içinde yaşamasıdır.

çözüm nedir, bu anlaşmayı aksatan kimler?

çözüm bu anlaşmayı uygulamaktır. bu anlaşma siyasi bir karar niteliğinde değildir daha kapsamlı bir şey ve onu baz alarak kanun hazırlanması lazım. bu anlaşmayı aksatmaya çalışan taraflar var şimdi onları kestiremiyoruz soruşturma olmadan. mesela bir af kanunu talep ettik başbakan ibadi'den bu kanun tasarısının meclise sunulması için süreç başlatmasını istiyoruz. cumhurbaşkanı mesela ulusal uzlaşmayı önerdi ve biz de onunla birlikte bunun üzerinde çalışıyoruz. ulusal muhafızlar konusu çok önemli, bazı siyasi taraflar bundan vazgeçmiş gibi görünse de, bize göre bu konu da bir ihlâl sayılır. yani anlaşmayı imzalayan ve daha sonra bundan vazgeçen veya başka şekilde davranan siyasi gruplardan bahsediyoruz.

bazı kesimler ibadi'nin maliki’nin siyasetini devam ettirdiğini öne sürüyor. ibadi’nin bu konularda başarısız olduğunu veya anlaşmayı aksattığını mı düşünüyorsunuz?

denetleme ve gözetleme içindeyiz. ibadi'yi bu konuda hala sınav içinde görüyoruz. aynı zamanda parlamento da bu sınavın içinde. anlaşmanın içindeki konular için tam 6 ay süre verdik, bekleyip göreceğiz. böyle acele ile hüküm vermeyelim. açıkça ve cesaretle söylüyorum birçok sorun var:
silahlı milisler ve onu destekleyen siyasi güçler. maliki bunları hala destekliyor diyenlere kanıtı göstermeye davet ediyoruz, yargı süreci buna göre başlayabilir.

yargı bazı siyasi taraflara göre davranıyor, bu büyük bir sorun. bunu önlemek için çabalarımızı artırmamız lazım sadece söz söylemek yerine.

maliki hala önemli bir siyasi pozisyonda. birçok kişi maliki'iyi suçluyor onun her şeyi karıştırdığını  öne sürüyor, neden ondan hesap sorulmuyor?

maliki belki hala devletin güvenliğiyle oynuyor, bir şeyler karıştırıyor olabilir. maliki ve onun gibi davrananlardan resmi mecralarla hesap sorulabilir. yasal olarak buna hiç bir engel yok. kimse de buna itiraz edemez. bu arada bizim parlamentoda anayasa federal mahkemesinin yeniden inşa edilmesi için talimatlarımız var. yolsuzluğa karşı çalışmalar da var.

50 bin hayalet asker meselesi büyük bir skandal. bir zamanlar arap ülkelerine örnek olan ordu artık bu hale geldi. buna ne diyorsunuz?

güvenlik ve orduda yolsuzlukla alakalı olan mesele de parlamentoda konuşuldu ve bu konuda mutabakata varıldı. parlamento bu konuda ilgili  kuruluşlara baskı uyguladı ve başbakan da parlamentoda bu meseleyi açıklamak zorunda kaldı.

bu sizin için başarı sayılır fakat şimdi hesap sorulması gerekir, nasıl hesap soracaksınız?

şimdi hesap sorma aşamasına geçiyoruz. dosya hala açık ve asla kapanmadı. bu elimizde bir kant ve somut bir şey sunmuş oldu ve bununla ilgili komisyon kurduk. temin ediyoruz ki bu suçlara bulaşan kim olursa olsun cezasını görecek. bu konuda bizim karşımızda herhangi bir siyasi grup veya akım duramaz.

irak petrolü konusuna gelelim. petrolün fiyatının düşmesinden irak ekonomisi nasıl etkilenecek ve bununla ilgili ne yapacaksınız?

bu büyük sorun gerçekten. irak petrolü konusundaki sıkıntılar iki sebeple oluştu: işid ve bazı silahlı grupların bazı petrol yataklarını ele geçirmesi ve dünya çapında petrol fiyatların düşmesi. bütçenin de genel olarak zayıflığının bir diğer sebebi ise işid'e karşı mücadelenin masrafları. bu devletin ekonomisinde büyük soruna yol açtı. bütçe istikrarına ulaşamıyoruz. bununla ilgili birçok çalışma başlattık, bütçeyi kısıtlamak konusunda. bütçenin parlamentoya sunulmasını bekliyoruz.

ibadi'nin parlamentodaki milletvekillerinin maaşlarında kesintiye gideceği haberine ne diyorsunuz?

bu konuda ibadi bir şey yapamaz, bize bir karar tasarısı sunar ve biz de onaylarız ya da onaylamayız. bu arada biz bu adımı kendi kendimize atabiliriz gerekirse. fakat biz devlet memurlarının maaşlarının kısıtlanmasına karşıyız. çünkü asıl insanların geçim kaynağını oluşturan bu maaşların kısıtlanması büyük sorunlar getirir. gerekirse bizim maaşlarımızdan kısıtlanabilir bunu oylamaya açabiliriz ama halkın maaşına dokunulmamalı. asıl sorun bizim üzerimize yüklenen başka masraflar. işid ile mücadele gibi. bu konuda sorunları çözmek için çabalarımıza devam edeceğiz.

ibadi hükümeti, irak'ı iran'a bağlılığından kurtarabilir mi sizce?

açık söylemek gerekirse, irak, ancak arap dünyasının uyumluluğuna dönerse karşılaştığı sorunları çözebilir hale gelecek. bunun için irak'ın  diğer arap ülkeleriyle de iyi ilişkilerle kurması lazım. bunların içinde denge ve karşılıklı çıkarlar üzerinden de yürütülen siyasetler de yer alabilir. körfez ülkeleri bizim için çok önemli mesela.

körfez ülkeleriyle karşılıklı çıkar üzerinden nasıl ilişkiler yürütebilirsiniz? elinizde bu konuda neler var?

aşiret bağları ve toplumların yakınlığı dışında bu ülkelerle birlikte karşılaştığımız tehditler, siyasi anlamda yapılması gerekenler ve elde edilmesi gereken çıkarlar bizi körfez ülkeleriyle iyi ilişki kurmaya sevk ediyor. işid artık herkes için bir tehdit sadece irak için değil. ve bundan hiç kimse sağ kurtulamayacak. bunun için ortak stratejik bir güvenlik vizyonu oluşturulması lazım. bununla birlikte ancak bölgeyi bu tehditten kurtarabileceğiz.

körfez ülkelerinin irak'a ihtiyaç duymasının işid sebebiyle olduğunu düşünüyor musunuz? yani işid biterse körfez ülkeleri sizinle kurduğu ilişkilerden vazgeçebilir mi daha sonra?

evet işid bu bağlamda bir motivasyon olabilir. fakat ben bu şekilde bir ilişkiden bahsetmek istemiyorum.

onların size işid konusunda sundukları şartlar istekler var mı?

genel olarak ve açıkçası, onların görmek istedikleri irak, iç bozukluklardan kurtulmuş, birlik içinde yürüyen güçlü bir irak. bunlardan sonra elbette işbirliği yapmak daha kolay olacak. tabi ki bunun gerçekleşmesinin bizim daha önce siyasi gruplarla vardığımız anlaşmaların uygulanmasından başka bir yolu yok. irak'ın iç siyasetinin düzelmesi şart. 

koalisyonun hava saldırıları yeter mi sizce işid'i bitirmek için?

koalisyonun işid'e yaptığı hava saldırıları yararlı olmuştu. fakat yeterli değildir silah desteğe ihtiyacımız var. kara kuvvetlere bile ihtiyacımız var gerekirse. özüllikle anbar ve ninova'da. bununla ilgili bu eyaletlerin meclislerinden gelen tavsiyeler var. benim şahsi kanaatim irak ordusu yetersiz kalabilir.

sünnilerin abd'nin emri altında savaşmayı kabul edeceklerini düşünüyor musunuz?

tabi bu tartışma konusudur fakat çoğunluk olarak insanlar terörden kurtulmak ve silahlı grupların sıkıntılarından kurtulmak istiyorlar. işbirliği yapmanın bu sıkıntılardan çözüm olacağını düşünüyorlar.

işid'in ortaya çıkmasının sorumluluğu kimse ait? 

işid bir sürecin ve durumun koşulları neticesinde oluşmuştur. sadece yerel koşullar değil uluslararası koşullar da buna dahil. insanlara yapılan sıkıntılı ve baskılı siyasetlerin çerçevesinde oluştu. bu sıkıntıları yaşayan insanlar işid'in tarafından tesir altında kalıp onlara katılmaya, sempati duymaya başladılar. özelikle sünni kesimler. bundan sonra siyasi ve güvenlik çöküntünün yaşanması. ondan sonra uluslararası destekler. sonra genişlemeye başladı. daha sonra da bu meseleyi çözmek için uygulanan siyasetler de sıkıntı oluşturdu. bütün bunlar işid'in ortaya çıkmasına ve güçlenmesine neden oldu. buna bir kanıt olarak sünniler ilk başta işid'de çözüm aramış olması, sempati duymaya başlaması ve hatta desteklemesi. fakat daha sonra sünniler bunu da anladılar işid her kese karşı sünni şii arap kürt herkese karşı olduğunu anladılar.

ileride irak ulusal muhafızları ordusu kurulup bu silahlı milislerin sonunu görebilecek miyiz?

irak bu milisler varken hiç bir güvenlik, istikrar sağlamaz. bu devlete en büyük ihanet aslında kendi ordusu varken silahlı gruplar ve milislerin bulunması. irak ulusal muhafızlar ordusunun kurulması için çalışmalara devam edeceğiz.

kaynak: al jazeera