cnntürk'ün haberine göre, ankara incirlik üssü'nün koalisyon uçaklarına açılması ve suriye'de güvenli bölge oluşturulması adımlarının eş zamanlı olarak atılmasını talep etti. üst düzey kaynaklar, bakanlar kurulu kararında imzaların tamamlanmasının ardından, abd 'nin de bilgisiyle, iki noktada güvenli bölge deklarasyonunun açıklanabileceğini işaret etti. bu bölgelerin enlem ve boylamları da açıklanacak. türk silahlı kuvvetlerinin 'güvenli bölge olarak' deklare edilen bölgeye 'hemen girip önlem alması' şimdilik planda yok. bu alanlara bir saldırı olduğu takdirde türk silahlı kuvvetleri önce ateşle karşılık verecek. saldırı sona ermezse, tsk güvenli bölgeye girip önlem alacak. sonraki aşamada bu bölgelere türkiye'deki suriyeli sığınmacılar yerleştirilecek.

neresi güvenli bölge olacak?

belirlenen yer, türkiye-suriye sınırındaki mare-cerablus arasındaki 90 kilometrelik alan güvenli bölge olarak belirlendi. 90 kilometrenin tamamı değil ama bazı bölümlerde güvenli bölgenin derinliği 50 kilometre kadar suriye içine girecek. o bölgenin havadan güvenliği de abd liderliğindeki işid karşıtı koalisyon güçleri tarafından sağlanacak. gerekli görülürse türk savaş uçakları da havadan koruma görevini üstlenebilecek. 

ntv'nin ulaştığı abd ile anlaşma metninde, "gerekli görülmesi halinde, üssün ve hava sahasının kullanılmasını türk hava kuvvetleri'nin koordine edeceği" yazıyor. habere göre incirlik'e kara muharip gücü konuşlanamayacak. ancak koalisyon uçaklarına teknik bakım yapmak üzere 40-50 kişilik askeri heyet üsse gelecek.

pentagon doğruladı

amerika ve türkiye, güvenli bölgenin işid ve el nusra gibi örgütlerin eline geçmesine izin verilmeyeceği gibi, esad güçlerinin savaş uçaklarının da bu bölgeye girişine izin verilmemesi konusunda uzlaştı.

habere göre abd ile varılan mutabakatta incirlik üssü'nün koalisyon uçaklarına açılmasının da yer aldığı da belirtilirken, türk savaş uçaklarıın hava saldırılarına katılmayacağı ifade edildi. 

al jazeera'ye konuşan bir pentagon yetkilisi de incirlik üssü'yle ilgili anlaşmanın sağlandığını doğruladı. 

abd başkanı barack obama ile cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan arasında perşembe günü gerçekleşen telefon görüşmesinde bu konuda bir anlaşma olup olmadığı sorusu günlük basın toplantısında beyaz saray sözcüsü josh earnest'a da soruldu. sözcü bu konuda yorum yapmayı reddetti. 

abd dışişleri bakan yardımcısı geliyor

abd dışişleri bakan yardımcısı antony blinken türkiye’yi ziyaret edecek. abd dışişleri bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, blinken’ın 31 temmuz’da ankara’ya bir ziyaret gerçekleştireceği bildirildi. blinken’ın temasları kapsamında hükümetin üst düzey yetkililerinin yanı sıra sivil toplum temsilcileriyle bir dizi ikili ve bölgesel konuları ele alacağı kaydedildi.

açıklamada ayrıca blinken’ın ankara ziyaretinden önce 27-30 temmuz tarihleri arasında ispanya, itaya ve vatikan’da da bazı temaslarda bulunacağı ifade edildi.

türkiye-abd incirlik için anlaştı, abd dışişleri bakan yardımcısı blinken ay sonunda ankara'da http://t.co/cllngut1fy pic.twitter.com/l6ratjfdtx

— yunus emre oruç (@defusertt) july 23, 2015

incirlik - güvenli bölge mutabakatına kadar diplomaside neler oldu? 

ankara’da gündem başbakan yardımcısı ve hükümet sözcüsü bülent arınç’ın çarşamba günü bakanlar kurulu toplantısından sonra yaptığı ‘imzaya açılan gizli bakanlar kurulu kararıyla’ ilgili sözlerinin ardından incirlik oldu. çünkü arınç iki önemli söz sarf etti ama temel soruyu cevaplamadı. yani abd’nin uzun süredir talep ettiği işid’e karşı mücadele için incirlik üssü'nün kullanıma açılmasına izin verilip verilmediğini...

arınç’ın söylediği birinci önemli söz abd ile uzlaşma sağlandığı oldu. arınç bu sözü incirlik üssü'nün işid ile mücadelede kapsamında kullanımının söz konusu olup olmadığı ve "güvenli bölge" ve "uçuşa yasak bölge" seçeneklerinin hâlâ gündemde olup olmadığı sorusuna yanıt olarak verdi. önce dışişleri bakanlığı müsteşarı feridun sinirliğioğlu’nun abd başkanı obama’nın işid ile mücadele özel temsilcisi john allen ile bir süre önce yaptığı görüşmelere atıfta bulundu ve şöyle konuştu:

"bu görüşmeler üzerinde niteliğini tam olarak ifade etmeyeceğim ama bir konsensüs, uzlaşma sağlanmıştır. bundan sonra yapılabilecek müşterek harekâtlar konusunda fikir birliğine, eylem birliğine varılmıştır. bununla ilgili bir bakanlar kurulu kararı imzaya açılmıştır"

john allen ve beraberindeki heyet 7 temmuz'da ankara'ya bir ziyaret gerçekleştirmiş, dışişleri ve askeri yetkililerle birkaç gün süren görümeler gerçekleştirmişti. incirlik'in kullanımının da gündemde olduğu görüşmelerin ardından türk dışişleri kaynakları, "toplantıda, türkiye'nin ab ile yaptığı çalışmaların daha da derinleştirilmesi, işbirliği ve eşgüdümün daha da kuvvetlendirilmesi konularında görüş alışverişinde bulunulmuştur." dedi, 'belli sayıda insansız hava aracına ilişkin düzenlemelerin her aşamada olduğu gibi yine üzerinde durulduğu' bilgisini verdi.

arınç’ın ikinci önemli sözü ise abd’nin incirlik talebine karşı, türkiye’nin taleplerinin de hâlâ masada olduğuna ilişkindi:

“türkiye de uluslararası koalisyonda yerini almıştır. bu koalisyonun en somut eylemi de suriye ve irak'ta daeş'e karşı devam eden hava harekâtıdır. türkiye bu konuda kendine düşen kısmıyla koalisyona destek sağlamaktadır. ancak etkili bir sonucun alınabilmesi için 'uçuşa yasak bölge', 'güvenli bölge' ve diğer unsurların da faaliyete geçirilmesini istemektedir."

“koalisyonun çalışmalarını türkiye'nin azami ölçüde destek vermesi konusunda geçtiğimiz günlerde ülkemize gelen abd'nin özel temsilcisiyle yapılan görüşmede belli konularda mutabakata varılmıştır. bizim taleplerimiz mutlaka dikkate alınmıştır.“

bu sözlerden sonra ise asıl cevabı aranan soru geldi. peki incirlik açıldı mı?

"bakanlar kurulu kararı bu tür şeylerde mutlaka gizli olarak kalır. resmi gazete'de de yayınlanmaz. kanun böyle emrediyor. önceki açıklamalarıma ilave edilecek yeni bir şey yok."

dolayısıyla ortada net yanıt verilmemiş bir soru ve  “müşterek harekât” konusunda gizli bir bakanlar kurulu kararı var.

obama ve erdoğan görüşmesi

arınç’ın sözlerinin ardından da gece geç saatlerde abd başkanı obama ile cumhurbaşkanı erdoğan’ın yaptığı telefon görüşmesi haberi geldi. cumhurbaşkanlığı, iki liderin işid’e karşı işbirliğini ele aldığını ve obama’nın türkiye’nin ulusal güvenliğine abd’nin büyük önem verdiğini söylediğini açıkladı:

"iki lider görüşmede, daeş’e karşı mücadelede halen devam eden işbirliğinin güçlendirilmesini, irak’ta güven ve istikrarı sağlamaya, suriye’deki çatışmaya siyasi bir çözüm bulmaya yönelik ortak çabaları ele almışlardır."

açıklamada, obama'nın 20 temmuz’da suruç’taki 'terör saldırısını', ayrıca pkk tarafından üstlenilen 'terör saldırılarında' bir asker ve iki polisin öldürülmesini kınadığı ve hayatlarını kaybedenlerin ailelerine amerikan halkı adına taziyelerini ilettiği ifade edildi.

açıklama şu ifadelerle devam etti:

"cumhurbaşkanı erdoğan ve abd başkanı obama, türkiye ve abd olarak terörün her türüne karşı olduklarını vurgulamışlardır.

iki lider, yabancı savaşçıların geçişlerinin engellenmesine ve türkiye’nin suriye sınırında güvenliğin sağlanmasına yönelik işbirliğini artırma çabalarını da görüşmüşlerdir.

başkan obama türkiye’nin ulusal güvenliğine abd olarak büyük önem verdiklerini teyit etmiştir.

iki lider mezkûr meseleler ve diğer bölgesel konularda yakın çalışma içerisinde olmayı sürdüreceklerini vurgulamışlardır."

incirlik insansız hava araçlarına açık

abd’ye ait silahlı ve silahsız insansız hava araçları, incirlik üssü’nde konumlanmış durumda. kasım 2011’de türkiye’nin verdiği izinle abd’nin incirlik’e yerleştirdiği dört adet insansız hava aracı bulunuyordu. bunlardan biri, mart ayında suriye’nin lazkiye kenti üzerinde keşif uçuşu yaparken düştü.

mart ayında abd merkezi kuvvetler komutanı orgeneral llyod austin, genelkurmay başkanı orgeneral necdet özel ile görüşmesinden sonra füze yüklü insansız hava araçlarının da incirlik’e konuşlandırılmasına karar verildiğini belirtmişti. ancak bunun için öncelikle türk hükümetinin yetki vermesi gerekiyor.

dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu ise, haziran sonunda yaptığı bir açıklamada hava araçlarının silahlı olarak uçtuğu bilgisini vermişti.

suriyeli muhaliflerin korunması

çavuşoğlu aynı açıklamada, eğit-donat programındaki suriyeli muhalif güçlere hava desteği sağlama konusunda abd ile işbirliği yapıldığı bilgisini vermiş ve “eğer hava desteği sağlamazsanız programın amacı ne?” demişti.

kırşehir’de eğitilen suriyeli muhalifler, savaşmak üzere 14 temmuz günü kilis’in öncüpınar sınır kapısı’ndan suriye’ye giriş yaptı.

54 muhalifin suriye’ye girişinden bir gün sonra dışişleri bakanlık sözcüsü tanju bilgiç, incirlik üssü’nün jet uçaklarının kullanımına açılması için görüşmelerin henüz sürdüğünü, henüz imzalanan bir belge olmadığını söyledi. 

kaynak: cnntürk, ntv, reuters al jazeera, centcom