Portre

Portre: İlham Aliyev

2003 yılından beri görev yapan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, koltuğu önemli bir politikacı olan babası Haydar Aliyev'den devraldı.

İlham Aliyev
Cumhurbaşkanlığı görev süresi sınırlamasını kaldıran anayasa değişikliği, Aliyev'in 2013'te üçüncü kez aday olmasını sağladı. [AFP]

sovyetler birliği'nin dağılmasıyla 1991 yılında bağımsızlığına kavuşan azerbaycan, 1993’ten itibaren aliyev ailesi tarafından yönetiliyor. komünist dönemin azerbaycan sovyeti yöneticilerinden haydar aliyev, kimilerine göre yeni dönemde ülkenin ayakları üzerinde durmasını sağlayan bir kahraman, kimilerine göre ise ‘demir yumruklu’ bir otokrattı.

haydar aliyev, sağlık sorunları nedeniyle 2003 yazında görevinden ayrılmak zorunda kalırken oğlu ilham aliyev’in 'siyasi varisi' olduğunu açıkladı. ekim 2003 seçimlerinden zaferle çıkan ilham aliyev, babasından boşalan liderlik koltuğuna oturdu. baba aliyev, 12 aralık 2003'te hayatını kaybederken oğul aliyev’in iktidarında ülke, yoğun bir ekonomik büyüme yakalayıp hızla kabuk değiştirmeye başladı. ama ülkenin ekonomik başarısı, demokratikleşmeye yansımadı. oğul aliyev yönetimindeki, azerbaycan'ın siyasi özgürlükleri gittikçe kısıtlandı.

haydar aliyev'in veliahtı

sovyet dönemi sonrası azerbaycanı'nın dördüncü cumhurbaşkanı olan ilham aliyev, 1961 yılında başkent bakü'de dünyaya geldi. 1977'de moskova devlet uluslararası ilişkiler enstitüsü'nde (mgimo) yükseköğrenime başladı. 1982'de mezun olduktan sonra lisansüstü çalışmalarını sürdüren aliyev, 1985'te tarih alanında mgimo’dan doktora derecesi aldı. 1985-1990 döneminde mgimo’da öğretim görevlisi olarak çalıştı.

sovyetler birliği'nin dağılma sürecine girdiği 1990’da üniversiteden ayrıldı ve dört yıl boyunca ithalat-ihracat şirketlerinde görev aldı. 1993 sonunda babası haydar aliyev'in ebulfez elçibey'in ardından azerbaycan cumhurbaşkanı seçilmesiyle birlikte ilham aliyev'in kariyeri de yeni bir yön kazandı.

aliyev 1994’ten 2003’e kadar azerbaycan cumhuriyeti devlet petrol şirketi'nin (socar) başkan yardımcılığı görevini yürüttü. 1995 ve 2000’deki genel seçimlerde ülke parlamentosu milli meclis üyeliğine seçilen aliyev, 1997 yılında azerbaycan milli olimpiyat komitesi başkanı oldu. olimpiyat komitesi’nin yönetiminde sporun gelişmesine büyük hizmetler gösterdiği gerekçesi ile uluslararası olimpiyat komitesi (ioc) tarafından şeref madalyası ile ödüllendirildi. 1999 yılında, haydar aliyev’in kurucusu ve genel başkanı olduğu yeni azerbaycan partisi’nin (yap) başkan yardımcılığına seçilen ilham aliyev, 2001’de birinci genel başkanlığa getirildi.

socar’daki görevi boyunca haydar aliyev'in petrol stratejisini hayata geçirmede önemli rol oynayan aliyev, bu esnada ilerideki devlet başkanlığı görevine hazırlandı. azerbaycan halkının büyük çoğunluğunun sevdiği bir lider olan baba aliyev'in sağlık durumunun 2003 yılına gelindiğinde iyice kötüleşmesi, oğul aliyev’e cumhurbaşkanlığı yolunun açılmasını kolaylaştırdı. ağustos 2003’te tedavi olmak için abd’ye giden haydar aliyev, kabinenin başına ilham aliyev’i atadı. birkaç ay sonra da ilham aliyev’i yap’ın tek cumhurbaşkanı adayı ilan etti.

azerbaycan'da 2. aliyev dönemi

ilham aliyev, seçim kampanyasını, “aliyev’in çizgisinin devamı için başka alternatif yok. ona benzeyebilmek için elimden geleni yapacağım” ifadesi üzerine oturttu. 15 ekim 2003’te gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimini yüzde 77 oyla kazanarak babasından boşalan koltuğa oturdu. avrupa güvenlik ve işbirliği teşkilatı (agit) ve avrupa birliği (ab) gözlemcileri seçimleri “seçmenlere baskı yapıldı, muhalefetin kampanya özgürlüğü kısıtlandı, medya bağımsız değildi” diye eleştirdi. seçimden sonra muhalefet, hileli olduğunu iddia ettikleri seçimi tanımadıklarını söyleyip protestolar düzenledi. seçim öncesinde ve sonrasında düzenlenen gösterilere polis müdahale etti, yüzlerce protestocu gözaltına alındı. haydar aliyev ise 12 aralık 2003 günü, tedavi görmekte olduğu abd’nin cleveland kentinde hayatını kaybetti.

ilham aliyev, ölümünün ardından haydar aliyev'i ‘yeni azerbaycan'ın 'kurucu babası' olarak konumlandırdı. babasının liderliğindeki zorlu geçiş döneminin hatıralarını öne çıkarmak suretiyle bir ‘aliyev kültü’ yaratmaya ve bu sayede iktidarını pekiştirmeye çalıştı. kamu binalarının duvarlarını, kendisiyle beraber babasının portreleriyle donattı.

ilham aliyev’in koltuğunu koruduğu 15 ekim 2008'deki cımhurbaşkanlığı seçimi, yine usulsüzlük eleştirileriyle karşılandı. ana muhalefet partilerinin boykot ettiği seçimde aliyev yüzde 87 oy aldı. mart 2009'da yapılan referandumla, cumhurbaşkanlığı görev süresini iki dönemle sınırlandıran kural kaldırılarak, aliyev'e üçüncü dönem iktidar yolu açıldı.

2010 kasım’ındaki parlamento seçimlerinde partisi yeni azerbaycan yüzde 45 oyla 125 sandalyenin 72’sini aldı. aliyev’e yakın 48 milletvekili meclise bağımsız girdi. azerbaycan tarihinde ilk kez ülkenin ana muhalefet partileri müsavat ile azerbaycan halk cephesi hiç milletvekili çıkaramadı. uluslararası gözlemciler bu seçimi de uluslararası standartlara uymamakla eleştirdi.

2010’da wikileaks’te yayımlanan abd büyükelçiliği yazışmaları, ilham aliyev'e yönelik ifadeler içeriyordu. belgelerde aliyev'den 'mafya babası' olarak bahsediliyor, ülkeyi yöneten az sayıda güçlü ailenin, ortaçağ’daki gibi feodal yöntemler izlediği söyleniyordu. belgelere göre azerbaycan lideri amerikalı diplomatlara, türkiye’nin enerji merkezi olmasını istemediğini ve bunun için rusya ile gaz anlaşması yaptıklarını söylemişti. aliyev, türkiye başbakanı recep tayyip erdoğan hükümetinden hoşlanmadığını belirtiyor, türk hükümetinin 'ılımlı islam' çizgisinin türkiye’ye bir yarar sağlamadığını ifade ediyordu. aliyev’in sözcüsü belgeleri yalanladı.

9 ekim 2013 cumhurbaşkanlığı seçimini aliyev'in yüzde 85 oyla kazandığı ilan edildi.

hızlı ekonomik büyüme

ilham aliyev’in göreve geldiği 2003’ten 2013’e kadar azerbaycan’ın gayrı safi yurt içi hasılası (gsyih) 850 dolardan 7 bin 850 dolara yükseldi. onun döneminde hazar petrol ve gazını avrupa’ya taşımak için petrol ve gaz boru hatları inşa edildi. 2012 yılında azeri ekonomisi yüzde 2,2 büyüdü. büyüme ülkenin ekonomik ‘patlama’ yaptığı, yıllık ortalama yüzde 20 büyüdüğü 2003-2007 dönemine göre yavaşladı. hükümetin 2013-2017 arasındaki büyüme öngörüsü yıllık ortalama yüzde 5.

rusça, ingilizce ve fransızca'yı çok iyi konuşan azerbaycan lideri, giyim tarzı ve güzelliği ile dikkat çeken mehriban aliyev ile evli. çiftin üç çocukları var. 

kaynak: al jazeera ve ajanslar

 

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;