islam işbirliği teşkilatı'nın (iit) istanbul'da düzenlenen 13. zirvesi öncesi dışişleri bakanları, zirve sonunda açıklanması planlanan ortak deklarasyon metni üzerine çalıştı. cuma günü zirve sonuçlanana kadar birçok maddesinin değiştirilebileceği öngörülse de, taslak metinde yer alan ifadeler krize yol açtı. al jazeera’nin ulaştığı taslak metinde iran’da suudi arabistan elçiliklerine yönelik saldırılar kınandı, iran’ın diğer ülkelerin içişlerine karışmaması gerektiğinin altı çizildi.

iran’ın itiraz ettiği maddeler şunlar:

• müslüman ülkelerin iran ile ilişkilerinin iyi komşuluk ilkelerine dayalı olması konusuna dikkat çekilir. ülkelerin egemenliği ve toprak bütünlüğüne saygı çerçevesinde içişlerine karışılmaması gerektiğini vurgulamaktadır. aradaki husumetlerin iit ve bm kurallarına göre barışçıl yollarla çözülmesi gerektiğini, şiddet veya tehdide başvurulmaması gerektiğine dikkat çekmektedir.
• iit, iran'ın tahran ve meşhed kentlerindeki suudi arabistan diplomatik temsilciliklerinin saldırıya uğramasını kınamaktadır. bu saldırıların diplomatların korunmasına yönelik uluslararası kanunlara açıkça aykırı olduğunu vurgular.
• iit, suudi arabistan'da terörle bağlantılı kişilere yönelik verilen yargı hükümleriyle ilgili iran'ın açıklamalarını reddeder. çünkü bu açıklamalar suudi arabistan'ın içişlerine açık bir karışma sayılır. bu da bm'nin ve iit'nin kurallarıyla ve uluslararası kanunlarla örtüşmemektedir.
• iit, iran'ın bahreyn, yemen, suriye ve somali gibi bölge ülkelerinin ve iit’ye diğer üye ülkelerin içişlerine karışmasını ve terörü desteklemeye devam etmesini kınamaktadır.
• iit, üye ülkelere ve uluslararası topluma yıkıcı etkileri ve çok ciddi sonuçları doğurabileceğinden dolayı, mezhepçi gündemlerin benimsenmemesi gerektiğini vurgulamaktadır.

açılış konuşmalarında iran ve suudi arabistan’a mesaj

bu taslak metnin oluşturulmasının ardından iit zirvesi’nin açılış konuşmasını cumhurbaşkanı erdoğan yaptı. iran cumhurbaşkanı ruhani ve suudi arabistan kralı selman’ın da bulunduğu liderlere hitap eden erdoğan, ‘mezhepçilik fitnedir’ dedi. iit içindeki ülkelere sünnilik, şiilik üzerinden tartışmak yerine müslümanlığı ön plana çıkararak birlik olma çağrısı yaptı.

iit genel sekreteri iyad medeni de örgüt içindeki kavgaların örgütün kapasitesini düşürdüğünü söyleyerek uzlaşma yoluna gidilmesi konusunda uyarı yaptı.

türkiye-suudi arabistan koordinasyon konseyi kuruldu

erdoğan’ın aralık ayı sonunda riyad’a yaptığı ziyarette kararlaştırılan suudi arabistan-türkiye koordinasyon konseyi için imzalar da zirve sırasında atıldı.

suudi kral selman ve dışişleri bakanı cubeyir, zirve öncesi ankara’ya iki günlük resmi bir ziyarette bulunmuş ancak imzalar atılmamıştı. iki ülke arasında işbirliğini geliştirmek üzere kurulan konsey için imzalar, iran ile sorunların yaşandığı sırada istanbul’da, zirvenin gerçekleştiği kongre merkezinde atıldı.

zirvenin ardından iran cumhurbaşkanı ruhani de istanbul’da bir günlük resmi bir ziyaret gerçekleştirecek. cumhurbaşkanı erdoğan ve başbakan davutoğlu ile ikili görüşme yapması planlanan ruhani, suriye ve irak’taki görüş ayrılıkları sebebiyle oluşan gerilim sonrası ilk kez türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştiriyor.