ankara'nın, pkk lideri abdullah öcalan ile başlattığı görüşme sürecinin, resmi ağızlardan teyit edildiği aralık 2012 sonu ve 2013 ocak başındaki dinamik gidişatını sürdürememesi, girişime ilişkin olarak ülkedeki kırılgan yapıyı ortaya koymuş gözüküyor.

imralı adası’nda ömür boyu hapis cezasını çekmekte olan öcalan’ı kimin ziyaret edeceğine ilişkin olarak yaşanan gerilim, fransa’nın başkenti paris’te üç pkk’lının öldürülmesi, bu iki gelişmenin tarafların retoriğinde sebep olduğu sertleşme ve türk silahlı kuvvetleri’nin pkk’ya karşı operasyonlar düzenlemeye devam etmesi, sürecin kazandığı ivmenin devam etmemesinde öne çıkan etkenler.

diğer taraftan, üç pkk’lı için diyarbakır’da düzenlenen cenaze töreninin şiddet olaylarına sahne olmaması, sürecin kesilmemesi açısından olumlu gelişmeler hanesine yazıldı. radikal gazetesi genel yayın yönetmeni eyüp can ile yeni şafak gazetesi yazarı abdülkadir selvi’nin köşelerinde, öcalan’ın özerklik beklentisi olmadığını yazmaları da potansiyel uzlaşı algısının artmasına neden oldu. pkk liderinin söz konusu fikirleri beslediği, resmi ağızlardan doğrulanmış veya yalanmış değil.

erdoğan açıklamıştı

ilk kez geçtiğimiz yılın son günlerinde başbakan recep tayyip erdoğan tarafından telaffuz edilen sürecin içeriğine ilişkin ilk bilgileri erdoğan’ın danışmanlarından yalçın akdoğan duyurmuştu.

erdoğan, süreç çerçevesindeki görüşmeleri milli istihbarat teşkilatı (mit) yetkililerinin gerçekleştirdiğini söylemiş, akdoğan ise girişimin amacının pkk’nın silah bırakması olduğunu ve imralı’da "kürt meselesi bağlamında her şeyin konuşulmadığını" açıklayarak, 'terör sorunu' ve 'kürt sorunu' başlıklarını birbirinden ayırmıştı.

kürt kökenli milletvekilleri ayla akat ile ahmet türk’ün 3 ocak günü adaya yaptığı ziyaret, kamuoyunda süreçten beklentileri arttırsa da, resmi ağızlardan duyurulan ikinci benzer ziyaretin, artan gergin ortam ışığında bir ayı aşkın süredir gerçekleştirilmemesi, algıları olumsuz yönde etkilemiş gözüküyor. öcalan, akat ve türk’le bir araya gelerek, 17 aydır ilk kez akrabaları dışındaki kişilerle görüşme yapma imkanı bulmuştu.

diğer taraftan, türk’ün fransa’da ölen üç pkk üyesinin diyarbakır’daki cenazesinde sarf ettiği sözlere hükümetin sert tepki vermesi ve bu gelişmelerin ardından bdp kanadından gelen 'süreç askıda' açıklamasının yine iktidar tarafından reddedilmesi, taraflar arasındaki iletişimsizliği ve gerginliği ortaya koymuş oldu.

bu ortamda taraflar, görüşmeye ilişkin söylemlerini sertleştirmeye devam ediyor. dağdaki pkk'lılarla kucaklaşanların öcalan'la görüşemeyeceğini belirten erdoğan, 5 şubat günü gazetecilere yaptığı açıklamada, üstü kapalı olarak türk’e mesaj göndererek hassasiyetlere darbe vuranların aracı olamayacağını vurguladı.

buna göre, geçtiğimiz yaz hakkari’de karşılaştıkları pkk’lılarla kucaklaşan bdp'nin eş genel başkanı gültan kışanak ve bağımsız milletvekili aysel tuğluk ile pkk’lıların cenazesi sırasında "barıştan bahseden başbakan kürtlerin üzerine bomba yağdırıyor" diyen türk, erdoğan’ın önkoşulları nedeniyle imralı'ya gidemeyecek.

bdp de başbakan’ın imralı ziyareti konusunda isim dayatmasına ve kendileriyle diyalog kurmamasına tepki göstererek, vekilleri kendilerinin seçmek istediği konusunda net mesaj verdi. kışanak, yine 5 şubat günü milliyet gazetesine verdiği mülakatta, erdoğan’ı kastederek, "partiyi muhatap alma, bizimle konuşma, 'ben seçmece yaparım' de. bizim grubumuz kavun pazarı mı?" ifadesini kullandı.

eylemsizlik yok

askeri alanda ise yoğunluğu düşük olsa da çatışmalar sürüyor. hükümet, pkk’ya yönelik askeri operasyonların görüşmeler ile paralel olarak devam edeceğini çeşitli kereler vurgularken, pkk eylemsizlik kararı alma planı olmadığını açıkladı.

eş zamanlı olarak, iç savaşın devam ettiği suriye’nin türkiye sınırına yakın bölgelerinde pkk’nın uzantısı pyd ile ankara’nın siyasi desteğine sahip silahlı isyancılar arasında çatışmalar yaşanması da süreci olumsuz etkileyen faktörler arasında yer alıyor. ankara, bünyesinde el kaide grupları da barındıran muhaliflere askeri destek vermediğini sık sık vurguluyor.

öte yandan, pkk’nın de facto liderliğini yürüten murat karayılan aralıklı olarak yaptığı açıklamalarla sürece ihtiyatlı bir olumlu yaklaşım sergiledi. kandil’in sürece bakış açısı ve öcalan’ın yaptığı anlaşmayı uygulayıp uygulamayacağı, girişimin başarıya ulaşması açısından kritik önem taşıyor.

karayılan, fırat haber ajansı’na 24 ocak’ta verdiği mülakatta, "eğer türk devleti tarafından ciddi bir yaklaşım geliştirilirse, bu süreç gerçekten bir demokratik çözüm sürecine dönüşebilir" dedi. karayılan ayrıca, öcalan’ın kendilerini "tam olarak temsil edeceğine inandıklarını" belirtti.

'merdiven stratejisi'

sürecin ayrıntılarını 8 ocak tarihli köşesinde ilk kez ortaya koyan radikal gazetesi genel yayın yönetmeni eyüp can, tarafların üzerinde anlaştığını söylediği ve hükümet kanadından herhangi bir yalanlama almayan ‘dört basamaklı merdiven stratejisini’ özetlemişti.

can’a göre, ilk aşamada öcalan kendisiyle görüşmeye gelen milletvekillerine vereceği mektuplar üzerinden çatışmasızlık iradesini ortaya koyacak ve pkk’nın bunu ilk etapta uygulamasını bekleyecek; ikinci aşamada pkk’lıların türkiye’yi terk edeceği açıklanacak ve bunun karşılığında kck tutuklularının salıverilmesine imkan veren 4. yargı paketi kabul edilecek; üçüncü aşamada yeni anayasa ve yasalara ilişkin demokratikleşme görüşmeleri yapılacak; ve bu aşamanın da başarıyla tamamlanması durumunda pkk silah bırakacak.

türkiyeli istihbarat yetkililerinin üst düzey pkk temsilcileriyle temasa geçtiği, oslo görüşmeleri olarak anılan ve 2009-2011döneminde gerçekleştirildiği belirtilen gizli toplantıların ses kayıtlarının 2011 yılında medyaya sızmasıyla ilk kez ortaya çıkmıştı.

yargı organlarının, görüşmeleri yapan mit yetkilileri hakkında soruşturma açmaları üzerine erdoğan, o dönemde müsteşar yardımcısı, bugün ise müsteşar konumunda olan hakan fidan ve ekibini, bu iş için kişisel olarak görevlendirdiğini duyurmuştu.

hükümet, ekim 2009’da, af garantisi verdiği bazı pkk'lıların, şırnak’ta yer alan habur sınır kapısı’ndan türkiye’ye girişine izin vermiş, olayın bir kutlamaya dönüştürülmesi sonucu arkası getirilmesi planlanan girişim askıya alınmıştı.

kaynak: al jazeera