doğu perinçek ile isviçre hükümeti arasında hukuk, tarih, ifade özgürlüğü ve soykırım gibi hassas konuları içeren dava, avrupa'nın en yüksek mahkemesinin son karar mercii olan büyük daire'de görüldü. duruşmaya taraflar isviçre ve perinçek'in yanı sıra türkiye, ermenistan ve fransa da katıldı.

perinçek duruşmanın ardından ilk değerlendirmesini al jazeera türk'e yaptı; "avrupa hukukuna uygun karar çıkacak" dedi. "avrupa'da türkleri soykırımcı gösteren önyargılar bitmiştir" diyen perinçek, türk ve müslümanlara hoşgörünün ab'de barışa eşit olduğunu söyledi.

isviçre'nin avukatı ise "bu ifade özgürlüğü davası değil. biz isviçre olarak ifade özgürlüğünün kalbindeyiz" diye konuştu.

'avrupa'nın özgürlüğü için buradayız'

ermenilerin de mazlum kavramı içinde olduklarını söyleyen perinçek, "bırakın onlar da konuşsun. biz avrupa'da barış ve kardeşlik için buradayız" dedi.

'tarih yasal çerçeveye alınmamalı'

doğu perinçek'in avukatı mehmet cengiz, perinçek'in isviçre'de yaptığı konuşmaları almanya ve fransa'da da yaptığını ama böyle bir davaya maruz kalmadığını söyledi.

perinçek'in avukatlarından avrupa hukuku uzmanı ingiliz profesör laurent pech, "müvekkilim asla ermenilere karşı nefreti teşvik etmedi. 1915 sonrası suçlar işlendiğini inkâr etmedi" dedi. 

'soykırımı inkâr kamu düzenini tehdit eder'

isviçre tarafının avukatı daniel thürer, aihm 2. daire'nin yasak ve siyasi ayrımları tam olarak çizemediğini savundu. "perinçek, soykırım ve insanlığa karşı suçu meşrulaştıran bir konuşma yapmakla suçlanmıştır" diyen thürer, "soykırım ve insanlığa karşı suçları inkâr, başkalarının haklarını ihlal eder ve kamu düzenine tehdittir" diye konuştu.

'holokost'la alâkası yok'

davaya türkiye'yi temsilen katılan avukat stefan talmon, "tarihle ilgili görüş belirtmenin yasal hak olduğu defalarca türkiye'ye karşı davalarda bizzat bu mahkemece kararlaştırıldı. bu dava ile holokost'u inkâr arasında bir alâka yoktur. holokost tarihi bir gerçektir" dedi.

talmon, "bazı ermeniler ifadeleri saygısızca bulabilir ama ifade özgürlüğü sadece bazı toplulukların hassasiyetlerine dayanmamaktadır" diye konuştu.

'ermenilerin acıları gözardı edildi'

ermenistan tarafı adına konuşan avukat amal clooney, aihm 2. daire'nin kararındaki en vahim hatasının, ermenilerin yüz yıl önce çektiği acıların gözardı edilmesi olduğunu söyledi.

ermenistan temsilcisi geoffrey robertson ise "perinçek'in tartışmaya katkıda bulunmak için değil isviçre yasaklarına meydan okumak için konuştuğunu" söyledi.

davanın geçmişi, isviçre’de 2005 yılında çıkarılan "ermeni soykırımının inkâr edilmesini yasaklayan" yasaya dayanıyor. perinçek, yürürlüğe girmesinin ardından yasaya meydan okumak için isviçre'ye gitti, burada üç kentte katıldığı konferanslarda “ermeni soykırımı emperyal bir yalandır” temalı konuşmalar yaptı. isviçre'nin winterthur kentinde düzenlenen panel sırasında, winterthur savcısı'nın talimatıyla ifadesi alınmak üzere gözaltına alındı. isviçre mahkemelerince 90 gün hapse mahkûm edildi. mahkûmiyet kararı ertelendi.

bozdağ: ab değerleri inkâr edilmiş olur

adalet bakanı bekir bozdağ, "türkiye'yi ifade hürriyeti, basın hürriyeti üzerinden eleştiren ab'nin, avrupa konseyi'nin ve diğer batılı yetkililerin isviçre'deki ifade hürriyetini ret ve inkâr eden bu yasal düzenleme karşısında sessiz kalmalarını kınıyorum ve yadırgıyorum" diye konuştu.

"eğer büyük daire, isviçre'nin temyiz talebini kabul ederse, avrupa birliği'nin üzerinde yükseldiği bütün değerlerin inkârı anlamına gelir" diyen bozdağ, "büyük daire'nin ret yönünde karar vereceğine olan inancımı ifade etmek istiyorum. aksi yönde bir karar, ab'nin üzerinde yükseldiği değerlerin iflası anlamını taşır" diye konuştu. 

'hor görücü ifadeler kullandığı belirlenmemiştir'

perinçek, isviçre'nin 9 mart 2007'de verdiği cezanın ardından 2008'de avrupa insan hakları mahkemesi'ne (aihm) başvurdu. mahkeme 17 aralık 2013'te aldığı kararda isviçre’nin, perinçek’in ifade ögürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti. aihm, perinçek'in ifade özgürlüğünü vurgulayıp şu ifadeleri kullandı:

“başvuranın sözü edilen olayların mağdurlarını hor görücü ifadeler kullandığı da belirlenmemiştir. mahkeme bu durumda başvuranın, hassas ve pek de hoşa gitmeyen konuları tartışma hakkını kötüye kullanmadığı kanaatindedir. bu hakkın serbestçe kullanılması, ifade özgürlüğünün temel unsurlarından biri olup; demokratik, hoşgörülü ve çoğulcu toplumu totaliter veya dikta yönetimlerinden ayırmaktadır.” 

isviçre mart 2014'te aihm'in kararına itiraz edip temyiz için başvurdu. aihm'in beş yargıçtan oluşan mahkeme heyeti, temyiz başvurusunun 17 üyeli büyük daire tarafından değerlendirilmesini kararlaştırdı. 

doğu perinçek ve isviçre arasındaki davaya türkiye ve ermenistan da müdahil oldu. fransa da davanın müdahilleri arasında ancak görüşünü yazılı olarak mahkemeye sundu. dolayısıyla sözlü bir sunum yapmayacak. hollande geçen yıl yaptığı açıklamada, isviçre'nin aihm büyük dairesi’ne başvurarak karara itirazda bulunduğunu hatırlatıp, ''fransa hükümetinden, fransa'daki yasal sürece daha fazla güç ve şans katması için isviçre'nin yanında davaya müdahil olmasını istedim" demişti. bu arada türkiye ve ermenistan'dan 10 sivil toplum kuruluşu da gözlemci olara duruşmayı izleyecek.

ünlü hollywood yıldızı george clooney’in avukat eşi amal clooney ile avukat geoffrey robertson ermenistan’ı temsil edecek. amal clooney ve robertson daha önce de wikileaks’in kurucusu julian assange’ın avukatlığını yapmıştı. 

duruşmada doğu perinçek ve isviçre'ye 30’ar dakika süre tanındı ancak isviçre tarafı süresini aştı. müdahillerden ermenistan ve türkiye'ye 15'er dakika süre verildi. kararın açıklanması ise aylar sürebilir. 

perinçek: şunu söyleyemezsin gibi dayatma olamaz

dava, günümüzde 2003'te holokost'un boyutunu sorgulayan kitabı yüzünden hapse mahkûm edilen roger garaudy'nin davası gibi avrupa’da ifade özgürlüğünün en kritik davalarından biri haline geldi. 

perinçek al jazeera'ye verdiği söyleşide davayı, "yani burada doğu perinçek’e özgürlük, türklere özgürlük falan değil. sonuç itibariyle bütün avrupa yurttaşlarına özgürlük. 'çünkü şunu söyleyemezsin, bunu söyleyemezsin gibi bir dayatma olmaz' sözleriyle yorumlamıştı. işçi partisi lideri, "ermeni soykırımı olmuştur olmamıştır tartışması tarihçilerin ve toplumun yapacağı bir tartışma ama 'sen bunu söyleyemezsin sus'. bu hukukta böyle bir şey yok. nitekim aihm’de bu davayı kazandık. şimdi büyük daire’ye geldi olay. büyük daire’de de kazanacağız. yani sonuç itibariyle 'avrupa’da ermeni soykırımı olmamıştır, bu bir emperyalist yalandır söylemi özgürleşirken, avrupa’ya da özgürlük götürmüş oluyoruz biz doğulular' diye konuşmuştu. 

kaynak: aihm, al jazeera, aa