birçok alanda araştırmalar yapan türkiye ekonomik ve sosyal etüdler vakfı (tesev), 2009’dan beri her sene yürüttüğü "orta doğu’da türkiye algısı" araştırmasının 2012 raporunu basına tanıttı. bölgedeki 16 ülkeden 2800 kişiyle görüşülen rapora göre, geçtiğimiz sene olduğu gibi bu sene de türkiye bölgenin hakkında en olumlu düşünülen, barış ve istikrara katkı sunabileceğine inanılan ülkesi. ancak uzmanlara göre, bu olumlu algıda kayda alınması gereken bir düşüş var. türkiye hakkında olumlu düşünenlerin bölgesel ortalaması 2011’de yüzde 78 iken, bu sene oran yüzde 69’a düştü. 

 

katılımcılara telefonla ulaşılarak kaleme alınan rapora göre, türkiye bölge halkının yarısı tarafından hala model ülke olarak görülüyor. siyasi ve ekonomik olarak türkiye’den beklentiler sürerken, tesev yönetim kurulu başkanı can paker’e göre bu da “siyaset yapıcılara ek sorumluluklar getiriyor.” demokrasi ve daha iyi yaşam talebinin geri dönüşü olmayacak şekilde orta doğu halklarının gündemine girdiğini düşünen paker, ankara'nın iç ve dış siyasetinde kendini bu değişime cevap verebilecek şekilde konumlandırması gerektiğini savunuyor.

 

 

bölgede yaşayan halkların hayatındaki en önemli konu bu yıl da ekonomi. halk ayaklanmalarının ardından geçtiğimiz yıl çoğu ülke yeni zorluklarla karşılaşırken, ekonomiye atfedilen önemde yüzde 5’lik artış var. israil-filistin sorunu, terör ya da güvenlik kaygısı en sonda.

 

iran ekonomiyi en çok önceleyen ülke. suriye’de ise güvenlik en önemli sorun olarak ortaya çıkıyor. halk ayaklanmasının dışarıdan askeri müdahale ile rejim değişikliğine dönüştüğü libya’da ise, geleceğe dair umut, bölgedeki diğer ülkelere oranla daha yüksek. 

 

araştırmanın odaklandığı ana başlıkları anlatan tesev dış politika programı’ndan sabiha senyücel gündoğar, türkiye’ye dair olumlu algının gerilemesinin bir nedeni olarak bölgede genel anlamda daha az iyimserlik olmasını gösterdi. gündoğar’a göre, işler zorlaştıkça insanların kendi ülkelerine dair de, bölgesel aktörlere dair de değerlendirmeleri düşüyor. abd, fransa ve diğer aktörler için de benzer durum söz konusu.

 

yine de bölge halkı türkiye’nin geleceğine dair umut taşıyor. bugün bölgenin ekonomik lideri suudi arabistan olarak görülürken, ankara yönetiminin 10 yıl sonra zirveye yerleşeceği tahmin ediliyor.

 

 

gündoğar’a göre, türkiye’ye dair olumlu algıdaki düşüşün bir sebebi, suriye özelinde gerçekleşen olaylar. ankara, 2011 ve öncesinde daha tarafsız olarak algılanırken, krize müdahil olduğunda algı değişti. nitekim “türkiye hakkında ne düşünüyorsunuz?” sorusuna en az olumlu yanıt suriyelilerden, daha sonra ise suriye krizinde beşşar esed yönetimine destek çıkan irak, iran ve lübnan’dan gelmiş.

"suriye krizine türkiye’nin tepkisini nasıl değerlendiriyorsunuz?" sorusuna da en çok olumsuz cevap, yine bu ülkelerde yaşayanlardan geliyor.

mezhep algısı artıyor

türkiye'nin bölgede mezhep siyaseti uygulayıp uygulamadığına dair soruya da, bölge genelinde yüzde 28 'evet' yanıtı gelmiş. bu rakam, yüzde 30’lardaki suudi arabistan ve katar siyaseti algısına göre daha düşük olsa da, tesev’e göre yine de kaygı verecek oranda yüksek.

gündoğar, ankara'dan yapılan her açıklamanın söz konusu ülkelerde sünni ve şiiler tarafından farklı algılanabileceğini dile getiriyor.

 

 

raporun ortaya koyduğu bir diğer trend de, türkiye’ye dair olumlu algı düşerken mısır’ın yükselişte olduğu. türkiye hala “model ülke” olarak görülüyor ancak tüm olumlu göstergeler gibi burada da yüzde 60’tan yüzde 53’e düşüş var. tesev dış ilişkiler programı danışmanı prof. dr. mensur akgün, ankara yönetimine, bölgede yeni modeller ortaya çıkarken kendi modelini revize etmesini tavsiye ediyor.

 

 

tesev araştırmasının raporu, bir ay sonra yayınlanacak. projeye maddi destek sağlayan alman friedrich ebert vakfı’nın türkiye direktörü michael meier de, temsil ettiği almanya sosyal demokrat partisi'nin ankara'nın ab üyeliğine destek verdiğini hatırlattı. meier, bu nedenle raporu almanya’ya ve ab'ye taşıyacaklarını aktardı.

 

israil, fas, cezayir ve sudan dışındaki tüm orta doğu ve kuzey afrika ülkelerinde yürütülen araştırmada bu ülkelerin türkiye’de çalışan ya da okuyan vatandaşları anketör olarak çalıştı.

kaynak: al jazeera