Kronoloji

Kronoloji: Libya’da yeni dönem

Kaddafi’nin öldürülmesiyle son bulan isyanın ardından çıkan aşiretler arası çatışmalar ile silahlı grupların devlet yetkilileri ve yabancı diplomatlara düzenledikleri saldırılar, Libya'da istikrarı tehdit ediyor.

Libya Başbakanı Ali Zeydan
Libya Başbakanı Ali Zeydan ve hükümetinin önündeki en büyük sorun, ülkede güvenlik ve devlet otoritesinin tesis edilmesi. [AFP]
ekim 2011

20 ekim: libya’nın devrik lideri muammer kaddafi, doğup büyüdüğü sirte kenti yakınlarında öldürüldü.

22 ekim: kaddafi'nin ölümünün ardından ulusal geçiş konseyi (ugk), seçimlerin en kısa sürede yapılacağını açıkladı. yürütme kurulu başkanı mahmud cibril ulusal kongrenin oluşturulması için en fazla sekiz ay içinde seçime gidilmesi gerektiğini söyledi.

23 ekim: ugk başkanı mustafa abdulcelil, muammer kaddafi'ye karşı son sekiz aydır süren ayaklanmanın ardından libya'nın özgürlüğünü ilan etti. abdulcelil, bingazi'deki kutlamalardan sonra kıldığı namazda libya'nın bundan sonra islami kurallara göre yönetileceğini söyledi.

25 ekim: ugk, ülkenin eski lideri kaddafi'nin oğlu mutasım ve eski savunma bakanı ebubekir yunus cebr'in naaşlarının, sabaha karşı islami usullere uygun şekilde sahra çölü'nde gizli bir noktaya gömüldüğünü duyurdu.

26 ekim: ugk başkanı mustafa abdulcelil nato’ya, devrik lider kaddafi'nin yandaşlarının ülkeden kaçmasını önlemek amacıyla bu yıl sonuna kadar ülkede faaliyetlerini sürdürme çağrısında bulundu.

27 ekim: ugk, uluslararası baskının etkisiyle kaddafi'nin ölümüne neden olan olayları tespit etmek üzere soruşturma başlattı.

31 ekim: ugk yürütme kurulu başkanı mahmud cibril, görevini bıraktığını açıkladı. abdurrahim kiib, ülkenin yeni başbakanı seçildi.

kasim 2011

19 kasım: muammer kaddafi'nin oğlu seyfülislam kaddafi, ülkenin güneyinde bulunan sebha'da, üç adamıyla beraber yakalandı.

20 kasım: başbakan abdurrahim kiib, "halkımızı ve diğer ülkeleri temin ederim ki, seyfülislam ve beraberindekiler yerel ve uluslararası kanunların garantisi altında adil şekilde yargılanacaklar" diye konuştu.

21 kasım: uluslararası ceza mahkemesi (ucm) tarafından aranan abdullah senusi, sebha yakınlarında yakalandı.

22 kasım: ulusal geçiş konseyi (ugk) tarafından hükümeti kurması için görevlendirilen başbakan abdurrahim kiib, ülkeyi seçime kadar yönetecek kabineyi belirledi. seyfülislam kaddafi'yi ele geçiren zintanlı askeri birliğin komutanı olan usame cuvali ise savunma bakanı oldu. dışişleri bakanlığı'na aşur bin hayyal, maliye bakanlığı'na hasan ziglam, petrol bakanlığı'na abdurrahim binyizze ve adalet bakanlığı'na ali ahmed aşur getirildi.

aralik 2011

7 aralık: libya yetkilileri, trablus’ta devrik lider muammer kaddafi’nin birliklerine karşı silahlı direniş gösteren gruplara silahlarını teslim etmeleri için ay sonuna kadar süre tanıdı. yetkililer, trablus dışından direnişe katılan savaşçılardan da, 20 aralık tarihine kadar kenti terk etmelerini istedi.

8 aralık: ülkede iç savaşın sürdüğü günlerde nijer'e kaçan muammer kaddafi'nin oğlu saadi kaddafi'nin, kaçış planı ortaya çıkarıldı. nijer'den meksika'ya gitmeye hazırlanan saadi kaddafi ve ailesine yardım eden dört kişi tutuklandı.

12 aralık: libya ulusal ordusu başkomutanı tümgeneral halife belgasim hifter’e yönelik bir suikast girişimi gerçekleşti. trablus uluslararası havalimanı'na giderken üzerine ateş açılan hifter, olaydan yara almadan kurtuldu.

kaddafi döneminde depolanan 5 bin füze söküldü. abd dışişleri bakanlığı siyasi ve askeri işler yardımcısı andrew shapiro, trablus’un doğusundaki sidi bin nur köyü sahili boyunca onlarca füzenin patlatılmasını izledi.


seyfülislam'ın yargılanmasına dair tartışmalar sürüyor [reuters]. 

13 aralık: libya’da bir araya gelen binlerce kişi, kaddafi rejiminin devrilmesinin ardından yönetime geçen ugk’nın, eski rejimin askerlerinin affedileceğini açıklaması üzerine geçiş hükümetini protesto etti. bingazi’de düzenlenen gösterilerde, kalabalıklar geçici yönetimden ülkeyi kaddafi ve oğlu seyfülislam’ın ‘ajanlarından’ temizlemesini istedi.

15 aralık: muammer kaddafi'nin kızı ayşe kaddafi, babası ile kardeşlerinden mutassım kaddafi'nin öldürülmeleri hakkında uluslararası ceza mahkemesi'nden (ucm) açıklama istedi. kaddafi, ucm başsavcısı luis moreno-ocampo'ya, bu konuda soruşturma açılıp açılmadığını sordu.

16 aralık: uluslararası ceza mahkemesi (ucm) başsavcısı luis moreno-ocampo, libya’nın devrik lideri muammer kaddafi'nin iki ay önce yakalanıp öldürülmesinin savaş suçu olabileceğini söyledi.

21 aralık: ab, libya merkez bankası ve libya arap dış bankası'nın dondurulan tüm fon ve aktiflerini serbest bıraktı.

22 aralık: bingazi yerel meclisi'nin, şehri temsil eden dokuz üyenin çalışmalarını askıya alma kararı sonrası ugk ile yerel meclis arasında kriz yaşandı. üyelikleri askıya alınan isimler arasında ugk başkan yardımcısı abdulhafız goga, politikalar dosyası sorumlusu fethi baca ve hukuk komisyonu başkanı selva dagili bulunuyordu.

23 aralık: bm güvenlik konseyi'nin libya konulu toplantısında, dönem başkanı rusya, nato hava saldırıları sonucundaki sivil ölümlerin soruşturulması için yeni bir araştırma heyetinin kurulmasını istedi. ancak teklif destek görmedi.

ocak 2012

3 ocak: tunus cumhurbaşkanı munsif marzuki aralık 2011 ortasında göreve gelmesinin ardından ilk seyahatini libya’ya gerçekleştirdi. libya lideri mustafa abdülcelil’le bir araya gelen marzuki, libya’nın eski başbakanı bagdadi ali mahmudi’nin, adil yargılanacağı garantisinin verilmesi halinde adalet karşısına çıkması için trablus’a gönderebileceğini açıkladı.

4 ocak: trablus yönetimi, yeni bir ordu kurulması yolunda ilk önemli adımını attı. genelkurmay başkanlığı'na, misratalı emekli bir general olan yusuf menguş atandı.

8 ocak: almanya, libya'nın ülke bankalarında bulunan ve kullanılmasına izin verilmeyen parasının 8 milyar dolarlık kısmının yakında serbest kalacağını açıkladı.

10 ocak: libyalı din adamları, ulusal geçiş konseyi'nin (ugk), devrik lider muammer kaddafi döneminden kalan bazı yasaların kaldırıldığını açıklamasının üzerinden bir hafta geçmeden, reform ve kalkınma partisi'ni kurdu.

10 ocak: uluslararası ceza mahkemesi (ucm), seyfülislam kaddafi’nin mahkemeye teslimi konusunda bilgi verilmesi için tanıdığı süreyi 23 ocak’a kadar uzattı.


kaddafi'nin devrilmesi ülkedeki şiddete son vermedi. [reuters]

15 ocak: ülkenin kuzeybatısında, kaddafi'nin destekçileri ve yeni hükümet yanlıları arasında çıkan çatışmalarda en az iki kişi öldü, 36 kişi yaralandı.

22 ocak: muhalifler, ugk'nın bingazi'deki genel merkezine girdi. bina kompleksinin bulunduğu alanın dış kapısını el bombalarıyla patlatan 200 kadar gösterici, iç kapılara vurarak ve bağırarak eylem yaptı.

22 ocak: görevden alınması için protesto gösterileri düzenlenen ugk başkan yardımcısı abdul hafız goga istifa etti.

24 ocak: kaddafi yanlıları ile geçici hükümet taraftarları arasında beni velid şehrinde çıkan çatışmalarda en az beş kişi öldü.

26 ocak: bm insan hakları yüksek komiseri navy pillay, devrim sırasında tutuklanan kişilerin, silahlı muhalif güçler tarafından işkenceye maruz kalmaya devam ettiğini söyledi.

27 ocak: uluslararası yardım kuruluşu sınır tanımayan doktorlar (médecins sans frointières - mcf), misrata kentindeki gözetim merkezlerinde artık hizmet vermeyeceğini açıkladı. msf başkanı christopher stokes, "hastalar işkencenin ortasında, tedavi edilmeleri ve sorguda daha sağlıklı olmaları için bize getiriliyor" dedi.

şubat 2012

13 şubat: ulusal geçiş konseyi (ugk) başkanı mustafa abdulcelil, muammer kaddafi’nin oğlu seyfülislam’ın iki ay içinde başkent trablus'ta bir cezaevine nakledileceğini söyledi.

14 şubat: mustafa abdulcelil, 17 şubat 2011 devrimi öncesi yağma ve şahsi intikamla ilgili olanlar dışında işlenen bütün suçları affeden yasayı açıkladı.


devrimin yıldönümünde libyalılar eğlenceler düzenledi. [reuters]

17 şubat: libyalılar, 17 şubat 2011’de başlayan ve 42 yıllık kaddafi rejiminin yıkılmasıyla sonuçlanan isyanın yıldönümünü kutladı.

21 şubat: ülkenin güneydoğusunda çölde, on gün boyunca farklı kabileler arasında meydana gelen çatışmalarda 100’den fazla kişi öldü.

26 şubat: fransa savunma bakanı gerard longuet, libyalı mevkidaşı usama cuveli’yle deniz sınır güvenliği, libya limanlarında bulunan patlamamış bombaların ve batık gemilerin temizlenmesi ve ileri düzeyde dalgıç eğitimi konularında çeşitli anlaşmalar imzaladıklarını belirtti.

mart 2012

1 mart: bm, libya'nın eski liderine destek verdiği gerekçesiyle devrim tugaylarının elinde olan 6 bin kişinin hükümete teslim edilmesini istedi.

2 mart: bm libya araştırma komisyonu'nun yayınladığı raporda, devrim sırasında kaddafi güçleri ve karşıtlarının savaş suçu işledikleri ifade edildi.

4 mart: kaddafi döneminde yasaklı olan müslüman kardeşler hareketi, adalet ve kalkınma partisi isimli bir siyasi parti kurdu.

5 mart: bingazi kentinde silahlı bir grup, ikinci dünya savaşı’nda ölen ingiliz ve italyan askerlerin yattığı mezarlara saldırdı. geçici hükümet konuyla ilgili özür diledi.

7 mart: libya’nın petrol zengini doğu bölgesinde bulunan aşiret liderleri ve milis güçlerin komutanları, yarı özerklik istediklerini duyurdu. ulusal geçiş konseyi (ugk) başkanı mustafa abdulcelil, sözkonusu aşiretleri ülkeyi bölmek istemekle suçladı ve gerekirse bu gruplara karşı güç kullanabileceklerini belirtti.

9 mart: bm'nin görevlendirdiği libya komisyonu, kaddafi güçleri ve muhalifler arasındaki çatışmalar sırasında suç işlediğinden şüphelenilen isimleri belirledi.

15 mart: ugk ile devrimciler arasındaki görüşmelerde mutabakat sağlandı. taraflar arasındaki düzenlenen toplantıda devrimciler, hükümete trablus havalimanı da dahil, sınır kapılarının yetkililerini teslim etmeyi kabul etti.

19 mart: libya’da bir ay boyunca gözaltında tutulan nicholas davies-jones ve gareth montgomery-johnson isimli iki ingiliz gazeteci serbest bırakıldı.

20 mart: libya, moritanya hükümetinden, libya eski istihbarat şefi abdullah senusi’nin teslim etmesini istemek için pazartesi gecesi başkent novakşot’a heyet gönderdi. senusi, önceki hafta cuma günü sahte mali pasaportuyla fas’tan moritanya topraklarına girmeye çalışırken novakşot havalimanı'nda tutuklanmıştı.

21 mart: libya, devrik lider muammer kaddafi dönemindeki istihbarat şefi abdullah senusi'yi iade etme konusunda moritanya ile anlaşmaya vardığını duyurdu.

23 mart: türkiye'ye gelen ve tedavi olan yaklaşık 200 libyalı, istanbul gümüşsuyu'nda bulunan libya konsolosluğu'nu işgal etti. grup, eylemlerine gerekçe olarak, kendilerine düzenli olarak her ay ödenen paraları alamamalarını gösterdi.

27 mart: bir hükümet çalışanının öldürülmesinin ardından güneydeki sebha kentinde eski muhalif arap savaşçılar ile tibu aşireti üyeleri arasında en az 50 kişinin hayatını kaybettiği, onlarcasının yaralandığı çatışmalar çıktı.

29 mart: sebha’da üç günde 70 kişinin ölümüyle ve 150 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan olayların ardından ateşkes ilan edildi, ancak şiddet yine de kesilmedi.

nisan 2012

4 nisan: seyfülislam kaddafi'nin uluslararası ceza mahkemesi'ne (ucm) teslim edilmesinin iptalini isteyen trablus’a ret yanıtı geldi.

11 nisan: bm genel sekreteri ban ki-mun'un libya özel temsilcisi ian martin'in bulunduğu araç konvoyuna bomba atıldı. içişleri bakanlığı'na bağlı yüksek güvenlik komisyonu önünde yaşanan olayda ölen veya yaralanan olmadı.

17 nisan: ulusal geçiş konseyi (ugk) başkanı mustafa abdulcelil, devrik lider kaddafi’nin cezayir’de mukim olan ailesinin, bu ülkeden libya'yı zayıflatamayacağı yolunda teminat aldıklarını söyledi.

25 nisan: ugk, seçimlere iki ay kala, dini ideolojiye sahip siyasi partilerin faaliyetlerini yasakladı. 

30 nisan: libya'da bir dönem başbakanlık ve petrol bakanlığı yapmış şükrü ganem, viyana'da ölü bulundu. polis, 69 yaşındaki ganem'in cesedinin tuna nehri'nde ortaya çıktığını duyurdu.

mayis 2012

2 mayıs: seyfülislam kaddafi'nin savaş suçları işlediği gerekçesiyle lahey'de yargılanması gerektiğini savunan uluslararası ceza mahkemesi'ne (ucm) trablus hükümetinden itiraz geldi.

3 mayıs: ulusal geçiş konseyi (ugk), 25 nisan'da kabul edilen ve partilerin dini, etnik ve kabile temelli olarak kurulmasının önüne geçen yasağı kaldırdı.

8 mayıs: eski rejime karşı mücadele eden savaşçılardan bazıları, kendilerine daha önce söz verilen ödemenin yapılmadığı gerekçesiyle geçici hükümetin başkent trablus’taki merkezine saldırdı.

9 mayıs: başbakan abdurrahim kiib, trablus’ta bulunan başbakanlık binasına saldırı düzenleyenleri 'haydut' olarak tanımladı.

11 mayıs: bm, binlerce kişinin gizli hapishanelerde tutulduğunu ve tutukluların bir kısmının işkenceyle öldürüldüğünü duyurdu.

17 mayıs: seyfülislam kaddafi, savunması için libyalı avukat atanmasını reddetti.

22 mayıs: tunus, libya eski başbakanı bağdadi ali mahmudi’nin trablus'a iade edileceğini ilan etti.

haziran 2012

4 haziran: libyalı bir yetkili al jazeera'ye yaptığı açıklamada, ülkede daha önce 19 haziran'da yapılması planlanan meclis seçimlerinin ertelendiğini söyledi.

trablus uluslararası havalimanı'nı işgal eden milis grubunun bölgeden çekildiği duyuruldu.

9 haziran: trablus, seyfülislam kaddafi'ye 'tehlikeli' belgeler götürdüğü gerekçesiyle ucm avukatını tutukladı.

11 haziran: muammer kaddafi’nin tutuklu oğlu seyfülislam kaddafi ile yaptıkları görüşme sonrasında gözaltına alınan dört ucm çalışanının 45 güne kadar gözaltında tutulabileceklerini bildirildi.

14 haziran: ülkenin batı ve güneyindeki bazı kentlerde aşiretler arasında çıkan çatışmalarda en az 15 kişi yaşamını yitirdi.

25 haziran: tunus, libya eski başbakanı bağdadi mahmudi'yi ülkesine iade etti.

temmuz 2012

7 temmuz: libyalılar, devrimin ardından, ülkenin son 48 yıldaki ilk demokratik genel seçimi için sandık başına gitti. seçimlerde en çok oyu, ulusal güçler ittifakı (ugi) kazandı.

11 temmuz: genel seçimleri kazanan ugi, hükümeti kurma çalışmalarına başladı. ugi'nin liderliğini devrim sonrası geçiş döneminin başbakanlarından mahmud cibril yürütüyordu.

ağustos 2012

1 ağustos: yardım kuruluşu çalışanı yedi iranlı, libya'nın doğusundaki bingazi kentinde kaçırıldı.

9 ağustos: 2011 yılında başlayan ayaklanmalar ve çatışmaların ardından 42 yıllık kaddafi döneminin ardından başa geçen ulusal geçiş konseyi (ugk), yetkilerini temmuz 2012'de seçilen 200 üyeli meclise bıraktı.

10 ağustos: libya’da yasama görevini ugk'dan devralan ulusal meclis başkanlığı'na, muammer kaddafi döneminin büyük kısmını sürgünde geçiren muhaliflerden muhammed yusuf migeryef seçildi.

12 ağustos: libya'da bir cezaevine yönelik silahlı saldırı düzenlendi. trablus'taki hapishanenin önüne ciple gelen saldırganlar güvenlik güçlerine ateş açarken, sekiz mahkum cezaevinden kaçtı. bir tutuklunun da yaşamını yitirdiği saldırıda üçü polis, beş kişi de yaralandı.

23 ağustos: seyfülislam kaddafi’nin eylül ayında libya’nın zintan kentinde yargı önüne çıkacağı açıklandı.

27 ağustos: içişleri bakanı fevzi abdülal, ülkedeki kutsal mekanlara düzenlenen saldırıların önüne geçememesi üzerine istifa etti. bakan, iki gün sonra istifasını geri çekti.

eylül 2012

5 eylül: muammer kaddafi’nin istihbarat şefi ve kayınbiraderi abdullah senusi, moritanya tarafından ülkesine iade edildi.

12 eylül: silahlı bir grubun bingazi'deki abd konsolosluğu'na düzenlediği saldırıda, washington'un libya büyükelçisi chris stevens ve üç konsolosluk çalışanı hayatını kaybetti.

13 eylül: abd başkanı barack obama, amerikan büyükelçisi ve üç çalışanı öldüren silahlı saldırganların yakalanacaklarını ve yargıç karşısına çıkarılacaklarını söyledi.

14 eylül: libya güvenlik güçleri, büyükelçilik saldırısında rol aldıkları gerekçesiyle dört kişiyi gözaltına aldı.

22 eylül: kaddafi'nin devrilmesinden sonra bir araya gelen en büyük kalabalık, bingazi sokaklarında milislerin yasaklanması talebiyle gösteri düzenledi.

24 eylül: trablus’ta hükümetin kontrolü dışında faaliyet gösteren milislere ait çok sayıda merkeze baskın düzenlendi.

ekim 2012

3 ekim: muammer kaddafi yanlısı milislere karşı düzenlenen operasyonda 12 asker ile bir milis hayatını kaybetti.

4 ekim: başbakan mustafa ebu şakur, kabine listesini ulusal meclis’e sundu. dışişleri bakanı'nın henüz belirlenmediği yeni hükümette, mahmud cibril’in liderliğini yaptığı ulusal güçler ittifakı’ndan (ugi) hiçbir üye yer almadı.

5 ekim 2012: libya milli genel kongresi (mgk) tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen başbakan şakur, kendisine yöneltilen eleştiriler nedeniyle ulusal meclis’e sunduğu kabine listesini geri çekti.


ali zeydan geçiş dönemi için başbakanlığa seçildi [reuters].

15 ekim: libya ulusal meclisi, ali zeydan’ı geçiş döneminin yeni başbakanı olarak seçti.

16 ekim: başkent trablus’ta bulunan bir cezaevinden 150 civarında mahkum firar etti.

17 ekim: öldürülen devrik lider muammer kaddafi'nin kalelerinden beni velid'de, ordu birlikleri ile kaddafi yanlısı milisler arasında çatışmalar çıktı.

20 ekim: libya'yı 40 yılı aşkın bir süre boyunca yöneten kaddafi'nin 20 ekim 2011'de sirte yakınlarında öldürülmesinin birinci yıldönümünde, ülkedeki çalkantılı günler geride kalmadı.

22 ekim: ordu birlikleri ile kaddafi yanlısı milisler arasında altı gündür devam eden çatışmalarda 22 kişi öldü, yaklaşık 200 kişi de yaralandı.

23 ekim: verfelle kabilesi mensupları, beni velid'deki 'kuşatmanın' kaldırılması için protesto gösterisi düzenledi.

31 ekim: 2011’deki isyanla gelen devrimin ardından siyasal ve idari yapısını oturtmaya çalışan libya'da, yeni kurulan hükümet ile ilgili oylama, göstericilerin meclis binasına girmesi nedeniyle ertelendi.

kasim 2012
2 kasım: abd’de yayımlanan yeni belgelerde, libya'nın, amerikan büyükelçisi christopher stevens'ın öldüğü bingazi'deki konsolosluk binasında yeterli önlemleri almadığı iddia edildi.

3 kasım: ülkenin en büyük ikinci kenti bingazi'de düzenlenen gösteride, 'federal yönetim' talebi dile getirildi.

4 kasım: bingazi’de bir karakolun yakınında havaya uçan araç üç polisin yaralanmasına neden oldu. patlama karakolda ve çevredeki dükkanlarda hasara yol açtı.

5 kasım: milis grupları, trablus'taki istihbarat merkezi binasına saldırdı. roket ve ağır silahların kullanıldığı saldırıda beş kişi yaralandı.

6 kasım: libya’da şehit aileleri koruma ve kayıplar bakanı sami saidi, yeni hükümeti protesto ederek istifasını sundu.

14 kasım: içişleri bakanı aşur şevayil, elektrik bakanı ali mihayrik, yüksek eğitim bakanı abdusselam zuveybi ve meclis işlerinden sorumlu devlet bakanı muaz hoca'nın 'sakıncalı' oldukları gerekçesiyle hükümette yer alamayacaklarına dair karar meclise gönderildi.

21 kasım: emniyet müdürü ferec dersi, evinin önünde birden çok saldırgan tarafından üzerine açılan ateş sonucu yaşamını yitirdi.

aralik 2012

11 aralık: kaddafi rejiminin son başbakanı bağdadi mahmudi’nin de aralarında bulunduğu birçok sanığın davasının 14 ocak 2013'e ertelenmesine karar verildi.

12 aralık: bir komutanın öldürülmesi nedeniyle sorgulanan eski ulusal geçiş konseyi (ugk) başkanı mustafa abdulcelil'e, soruşturma süresince ülkeden çıkış yasağı koyuldu.

17 aralık: trablus yönetimi, güvenlik şartlarının bozulmasını gerekçe göstererek cezayir, çad, nijer ve sudan ile sınırlarını kapattığını açıkladı.

18 aralık: libya şehit ve kayıp aileleri gözetme bakanlığı'na bağlı kayıpları araştırma teknik idare müdürü usam abdurrezzak zureyk, al jazeera'ye yaptığı açıklamada, ülkede gizli hapishaneler olduğu gerçeğini su yüzüne çıkardıklarını söyledi.

ocak 2013

6 ocak: libya milli genel kongre (mgk) başkanı muhammed yusuf migeryef, ülkenin güneyindeki sebha kentinde iki gün önce kendisine suikast girişiminde bulunulduğunu söyledi.

7 ocak: enerji ve tabii kaynaklar bakanı taner yıldız, türkiye'nin petrol arama çalışmaları yapmak üzere libya'dan yeni sahalar istediğini açıkladı.

8 ocak: libya'nın bingazi şehrinde abd konsolosluğuna yapılan saldırının tek zanlısı ali harzi, delil yetersizliğinden serbest bırakıldı.

13 ocak: libya’nın bingazi kentinde görev yapan italya konsolosu guido de sanctis’in makam aracı kurşunlandı. italyan diplomat, kimliği belirsiz kişiler tarafından düzenlenen saldırıdan yara almadan kurtuldu.

24 ocak: mısır cumhurbaşkanı muhammed mursi ile mgk başkanı migeryef, mısır'dan iadesi istenen libyalılar konusunda anlaştı.

abd dışişleri bakanı hillary clinton, 11 eylül 2012'de ülkesinin bingazi kentindeki konsolosluğuna düzenlenen saldırı ile ilgili olarak senato dış ilişkiler komisyonu'na verdiği ifadede, büyükelçi christopher stevens dahil dört kişinin öldüğü saldırının sorumluğunu üstlendi.

31 ocak: ingiltere başbakanı david cameron, trablus’a ziyaret gerçekleştirdi. mgk başkanı migeryef ve başbakan ali zeydan ile bir araya gelen cameron, libyalı yetkililerle güvenlik konusunda görüştü.

şubat 2013

17 şubat: libya’da 40 yıl süren muammer kaddafi rejiminin devrilmesinin ikinci yıl dönümü yoğun güvenlik önlemleri eşliğinde kutlandı.

20 şubat: libya başbakanı ali zeydan, ülkede yatırımları bulunan türkiye merkezli şirketlerin, rejim değişikliği nedeniyle yaşadıkları sıkıntıların giderileceğini açıkladı. zeydan, türk firmalarının devrim öncesinde libya'da yaptıkları faaliyetleri kaldığı yerden devam ettirebilmeleri için şirket alacaklarının yüzde 50'sini hemen ödemeye hazır olduklarını söyledi.

nisan 2013

3 nisan: libya'nın devrik lideri muammer kaddafi 'nin kızı ayşe kaddafi, sığındığı cezayir'den sınırdışı edildi.

28 nisan: libya'nın başkenti trablus’ta yaklaşık 200 kişiden oluşan silahlı bir grup, dışişleri bakanlığı'nı kuşattı. ağır silahlarla dolu 20 kamyonla binanın çevresindeki yolları kapatan grup, amaçlarının kaddafi döneminde görev yapmış siyasetçilerin yeni hükümette yer almalarını engellemek olduğunu açıkladı.

mayis 2013

6 mayıs: libya milli genel kongresi (mgk), kaddafi döneminin yetkililerine siyaset yasağı getiren yasayı onayladı.

7 mayıs: libya savunma bakanı muhammed bergasi, adalet ve dışişleri bakanlığı'na ait binaları kuşatan silahlı grupların tehditlerine tepki amacıyla görevinden ayrıldığını ilan etti. ancak başbakan ali zeydan ile görüşen bergasi, kararından üç saat sonra koltuğuna geri döndü.

9 mayıs: başkent trablus'ta adalet bakanlığı ve dışişleri bakanlığı'na ait binalara yönelik kuşatmayı kaldırmayan silahlı milisler, altı maddelik bir talep listesi açıkladı. listede başbakan zeydan'ın istifasının yanı sıra, devlet bütçesinin dondurulması ve dışişleri bakanı'nın görevini üstlenecek bir komite kurulması da bulunuyor.

11 mayıs: abd ve ingiltere, libya'daki diplomatik görevlilerinin bir kısmını, milislerle hükümet arasındaki çatışma riski sebebiyle geri çekme kararı aldı.

27 mayıs: merkezi londra'da bulunan insan hakları izleme örgütü (human rights watch), libya’da kadınların devrim boyunca elde ettikleri kazanımları kaybetme riskiyle karşı karşıya olduklarını bildirdi. örgüt, yayınladığı raporda (orijinal ingilizce metin), trablus yönetimi ve meclisine kadın haklarını koruyup geliştirme çağrısı yaptı.

28 mayıs: libya'daki en üst siyasi makam olan milli genel kongre (mgk) başkanı muhammed yusuf migeryef, kaddafi dönemi yöneticilerine getirilen siyaset yasağı nedeniyle istifa eden ilk kişi oldu.

haziran 2013

2 haziran: libya, uluslararası ceza mahkemesi’nin seyfülislam kaddafi’yi lahey’de yargılanmak üzere istemesine itiraz edeceklerini açıkladı. ucm, muammer kaddafi’nin oğlunun libya’da adil bir şekilde yargılanmayacağına inanıyor.

8 haziran: bingazi’de silahlı milisleri hedef alan protestolarda çoğu gösterici olmak üzere 31 kişi öldü. kalkan tugayları adıyla bilinen milisler, savunma bakanlığı’yla birlikte çalışıyor. göstericiler ise milislerin yerini orduya ve polise bırakmasını istiyor.

9 haziran: genelkurmay başkanı yusuf manguş, 8 haziran’daki olaydan dolayı istifa etti. yerine geçici olarak yardımcısı salim kinidi getirildi.

14 haziran: libya a milli futbol takımı, togo’yla yaptığı dünya kupası elemeleri maçını 2-0 kazandı. togolu futbolcular, bingazi’den trablus’a alınmasına rağmen maçın oynanmasına itiraz etti. iki togolu futbolcu güvenlik gerekçesiyle libya’ya gelmedi.

15 haziran: bingazi’de güvenlik güçleriyle silahlı milislerin çatışması sonucunda 4 asker ve 1 sivil hayatını kaybetti.

17 haziran: libya başsavcılığı, muammer kaddafi’nin oğlu seyfülislam ve eski istihbarat başkanı abdullah senusi’nin de aralarında bulunduğu eski yöneticilerin ağustos’ta yargılanacağını açıkladı.

25 haziran: trablus’taki bir petrol sahasını korumakla görevlendirilen yüksek güvenlik komisyonu milisleri, diğer silahlı milislerle çatıştı. 5 kişi hayatını kaybederken 20 kişi yaralandı.

26 haziran: trablus’taki milisler arasındaki çatışmaların devam etmesi sonucu en az 5 kişi öldü, 97 kişi yaralandı. ülkenin güneyindeki sebha kentinin farklı yerlerinde de 3 bomba yüklü araç patlatıldı. burada ise 2 nijeryalı, 1 libyalı ölürken 5’i ağır olmak üzere 20 kişi yaralandı.

27 haziran: libya savunma bakanı muhammed bergasi, son günlerde artan şiddet olaylarından dolayı görevinden alındı. 7 mayıs’ta istifa eden bakan, başbakan zeydan’la görüşerek görevine istifasından saatler sonra geri dönmüştü.

temmuz 2013

2 temmuz: bingazi’de patlayıcı yüklü araçla askere yapılan saldırı sonucu en az 7 kişi yaralandı. trablus’ta da silahlı milisler içişleri bakanlığı’nı işgal etti. milisler içişleri bakanı’nı, yüksek güvenlik komisyonu’na bağımlılığından dolayı istifaya çağırdı.

7 temmuz: trablus’ta milislerden silahlarının alınması için protesto gösterisi yapıldı.

10 temmuz: libya hükümeti, komite oluşturarak silahlı milislerle diyalog kurdu ve içişleri bakanlığı’nın kontrolünü geri aldı.

16 temmuz: zueytina petrol terminali silahlı milisler tarafından ihracatı engelleme amacıyla basıldı.

26 temmuz: muhalif eylemci abdüsselam mismari, tuğgeneral salim es-serrah ve ulusal güvenlik merkezi müdürü muhammed abdurrahim hattap farklı yerlerde düzenlenen suikastlerle öldürüldü.

27 temmuz: libya’daki müslüman kardeşler’e bağlı adalet ve kalkınma partisi binalarının yanısıra mecliste çoğunluğa sahip olan liberal koalisyonun merkezine saldırıldı. müslüman kardeşler’in muhalifi eylemci abdüsselam mismari’nin öldürülmesi gerekçe gösterildi.

28 temmuz: bingazi’deki bir hapishanede çıkan isyanla birlikte kaçan 1117 kişiden 100’ü yeniden yakalandı. kaçış sırasında 3 kişi vurularak öldürüldü.

29 temmuz: bingazi’de bomba yüklü araç patladı. libya donanması’na bağlı bir albay yaralandı.

30 temmuz: trablus’taki diplomatların ve iş insanlarının kaldığı otelin önündeki araçta 12 bomba ve 70 litre petrol bulundu. uzaktan kumandalı patlayıcılar etkisiz hale getirildi.

ağustos 2013

2 ağustos: mahkemeden cezaevine geri götürülen 18 mahkum kaçtı. trablus’taki olayda 2 güvenlik görevlisi ağır yaralandı. ayrıca bingazi’deki bombalı saldırılarda 6 polis memuru yaralandı.

3 ağustos: başbakan yardımcısı avad el barasi, hükümetin etkisizliğini ve yanlış politikalarını gerekçe göstererek istifa etti.

4 ağustos: abd, el kaide’nin saldırı düzenleyeceği ihbarları üzerine aralarında libya’nın da bulunduğu ortadoğu ve afrika ülkelerindeki 21 diplomatik temsilciliğini kapattı. öncelikle birkaç gün kapalı tutulacağı açıklanan trablus büyükelçiliği, 1 hafta kapalı kaldı.

7 ağustos: abd, 11 eylül 2012’de trablus büyükelçisi’nin de öldüğü konsolosluk saldırısı için hazırladığı ilk dosyayı tamamladı. libyalı milis lideri ahmet ebu kattala da suçlananlar arasında bulunuyor.

13 ağustos: ülkedeki berberi azınlık, trablus’taki meclisi basarak daha fazla hak istedi.

15 ağustos: libya başbakanı ali zeydan, petrol limanlarında protesto gösterisinde bulunanları güç kullanmakla tehdit etti. zeydan’a göre protestocular petrolu gayrıresmi yollardan satmaya çalışıyor.

17 ağustos: bingazi’daki mısır konsolosluğu’na bombalı saldırı düzenlendi. olayda sadece maddi hasar meydana geldi.

18 ağustos: libya içişleri bakanı muhammed halife el şeyh, parlamento ve hükümetin işine karıştığını öne sürerek istifa etti. bakan, selefi aşur şevahyil’in mayıs ayında istifa etmesinin ardından görevine başlamıştı.

20 ağustos: libya güvenlik güçleri, grev yapan petrol işçilerinin petrol satmaya çalışması üzerine müdahale etti.

24 ağustos: trablus’ta iki kabile arasında çıkan çatışmada en az 4 kişi öldü, 8 kişi yaralandı. güvenlik güçleri müdahale ederek 31 kişiyi gözaltına aldı.

27 ağustos: başsavcılık, seyfülislam kaddafi’nin ve eski istihbarat başkanı abdullah senusi’nin 19 eylül’de yargılanacağını açıkladı.

eylül 2013

1 eylül: sirte’de kaddafi yanlıları, güvenlik güçleri ile çatıştı. 2 kişi öldü, 6 asker yaralandı. kaddafi’nin memleketi sirte’de kendisinin kral idris senusi’yi devirerek iktidara gelişinin yıldönümü kutlanıyordu.

2 eylül: ürdün havayolları’na ait uçağın trablus uluslararası havalimanı’nda rehin alındığı açıklandı. önceki gün havalimanının silahlı gruplar tarafından kuşatılması üzerine tüm seferlerin mitiga havaalanı’na kaydırıldığı belirtilmişti.

3 eylül: eski istihbarat başkanı abdullah senusi’nin kızı, babasını ziyaret ettikten sonra kaçırıldı.

5 eylül: abd’nin trablus büyükelçiliği’nde sadece acil hizmet verilmeye başlandı. 11 eylül saldırılarının yıldönümü sebebiyle başlatılan uygulama, 15 eylül’e kadar sürecek.

11 eylül: bingazi’daki eski abd konsolosluğu binasına bomba yüklü araçla saldırıldı. bina ağır hasar aldı.

19 eylül: idamla yargılanan seyfülislam kaddafi, eski dışişleri bakanı abdulati el abidi, eski istihbarat başkanı abdullah senusi ve dış güvenlik müsteşarı ebu zeyd dureda’nın  davaları 12 aralık’a ertelendi. eski yönetimde yer alan 38 kişinin yargılandığı davada sanıklar için idam isteniyor.

21 eylül: libya başbakanı zeydan’ın uçağı, bingazi’deki havaalanında silahlı milisler tarafından kuşatıldı. zeydan, trablus’a dönmek zorunda kaldı.

27 eylül: ülkenin güneyindeki kabileler, fezzan’ı “birleşik federal bölge” ilan etti. geçici meclis görevindeki milli genel kongre’nin güçsüzlüğü ve beklentileri karşılamaması, bu karara sebep gösterildi.

ekim 2013

1 ekim: birleşmiş milletler, libya’daki hapishanelerde işkence ve kötü muamelenin yaygın olduğunu açıkladı. raporda işkencenin kurumsallaşma tehlikesi olduğu iddia edildi.

2 ekim: rusya’nın trablus büyükelçiliği’ne silahlı saldırıda bulunuldu. saldırganların binaya girme girişimi geri ateş açmasıyla savuşturuldu. olayda elçilik çalışanlarına zarar gelmediği açıklandı.

3 ekim: libya’dan kalkan göçmen teknesi, italya’nın lampedusa adası yakınlarında battı. en az 360 kişinin öldüğü olayda ölenlerin çoğu eritre ve somalili.

5 ekim: abd özel kuvvetleri, trablus’ta yaptığı özel operasyonla el kaide liderlerinden ebu enes el libi’yi yakaladı. libya hükümeti, kenya ve tanzanya’daki abd büyükelçiliklerine bombalı saldırı düzenlemekle suçlanan libi’nin yakalanması hakkında abd’den açıklama istedi.
- ben velid yakınlarında düzenlenen bir saldırıda en az 15 asker öldürüldü.

7 ekim: enes el libi’nin yakalanarak abd gemisinde sorgulanması bingazi’de protesto edildi. 150 kişilik grup abd bayrakları yaktı.
- abd’nin libya büyükelçisi, ebu enes el libi’nin yakalandığı operasyon hakkında bilgi vermek üzere libya adalet bakanlığı tarafından çağırıldı.

8 ekim: libya milli genel kongresi, abd’nin operasyonunun milli egemenliklerini ihlal ettiğini belirterek ebu enes el libi’yi geri istedi.

10 ekim: libya başbakanı ali zeydan başkent trablus’ta silahlı kişilerce kaçırıldı. bm ve abd olayı kınadı. birkaç saat sonra serbest bırakıldı. zeydan, olayda ismini vermediği bir siyasi partinin parmağı olduğunu söyledi.

11 ekim: bingazi’deki isveç konsolosluğu’nun dışında bomba yüklü bir araç patlatıldı. ölen olmazken konsolosluk binası ağır hasar aldı.
- uluslararası ceza mahkemesi, eski istihbarat başkanı abdullah senusi’nin libya dışında yargılanmasına gerek olmadığını belirtti.

15 ekim: sirte’de ensaru’ş şeria örgütüne ait patlayıcı yüklü aracın infilak etmesi sonucu araçta bulunan 2 milis öldü.

16 ekim: enes el libi, abd’de çıkarıldığı federal mahkemede kendisi hakkında yapılan suçlamaları reddetti.  hakim, libi’nin tutuklu yargılanmasına hükmetti.

18 ekim: mısır’dan libya’ya yük taşıyan 70 mısırlı kamyon sürücüsü, silahlı kişiler tarafından kaçırıldı. kaçıranlar, mısır’da tutuklu bulunan 13 libya vatandaşının serbest bırakılmasını şart koşuyor.

20 ekim: kaçırılan 70 kamyon şoförü, serbest bırakıldı. ülkenin doğusundaki ecdabya bölgesindeki aşiret liderlerinin kaçıranları ikna ettiği bildirildi.
- içişleri bakanlığı’na bağlı suçla savaş birimi başkanı abdulmonem essid, başbakan zeydan’ın kaçırılmasını eylemle gurur duyduğunu belirterek üstlendi.

24 ekim: ülkenin doğusundai petrol zengini sirenayka bölgesindeki milisler özerk yönetim kurdu.

28 ekim: sirte’deki merkez bankasının aracı silahlı kişiler tarafından soyuldu. 54 milyon dolar değerinde para çaldıkları bildirildi.

kasim 2013

7 kasım: başkent trablus'ta silahlı milisler, geçiş hükümetine bağlı trablus güvenlik komitesi ile çatıştı, 2 kişi öldü, 22 kişi yaralandı.

13 kasım: ülkenin doğusundaki bir petrol rafinerisini kuşatan protestocular, kendilerini verilen iş sözünün tutulmadığı gerekçesiyle rafinerinin işleyişini durdurdu.

15 kasım: halk, silahlı milislere karşı isyan etti ve büyük protestolar düzenledi. milisler, trablus'ta protestoculara ateş açtı ve 'kanlı cuma' olarak anılan gün içinde, 16'sı milis kuvvetlerden olmak üzere 48 kişi hayatını kaybetti, 200'ün üzerinde protestocu yaralandı. ölenler için üç günlük grev çağrısı yapıldı. olayla ilgili soruşturmalar açıldı.

25 kasım: bingazi şehrinde ordu güçleriyle, kendilerini cihatçı olarak tanımlayan milisler arasında çatışma çıktı. 9 kişi öldü, 47 kişi yaralandı. olayın ardında şehirde olağanüstü hal ilan edildi.

kaynak: al jazeera ve ajanslar

 

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;