“hiç değişmeyen iki temel hedefi vardır: rusya’yı yüceltmeye ve amerika’yı küçük düşürmeye yarayacak her fırsatta veto kartını kullanmak.”

abd’nin eski birleşmiş milletler (bm) büyükelçisi john negroponte, güvenlik konseyi’nde uzun yıllar mesai yaptığı sergey lavrov’u bu sözlerle tanımlıyor.

dünyanın her yerinde, ama özellikle orta doğu’da her türlü amerikan / batı müdahalesinin önünü kesmenin rusya için önceliği düşünüldüğünde bu sözler şaşırtıcı değil. meslektaşları da lavrov’un söz konusu dış politika önceliğini iliklerine kadar hissettiği görüşünde. ancak bunun abd’yi dizginlemekten ibaret “negatif” bir politika olmadığını, asıl meselenin rusya’nın yüceltilmesi olduğunu vurguluyorlar.

negroponte’nin sözleriyle, “amerika karşıtı olmak bir strateji değil, taktik lavrov için”. yakınlarda foreign policy dergisine konuşan üst düzey bir amerikalı diplomat da “lavrov’un dini, rus devletidir” diyor.

“bay hayır”

rusya lideri vladimir putin gibi sovyet döneminde yetişmiş, o dönemin damgasını vurduğu bir siyasetçi sergey lavrov. stalin’in ölümünden üç yıl önce, 1950’de moskova’da doğmuş. babası ermeni, annesi gürcistan’daki rus azınlıktan.

tüm üst düzey rus diplomatlar gibi moskova uluslararası ilişkiler devlet enstitüsü mezunu. ilk görev yeri olan sri lanka’ya atanmadan önce öğrendiği sinhala dilini akıcı bir şekilde konuşuyor.

1981’de kariyerinin büyük bölümünü geçireceği new york’a, sovyetler birliği’nin bm temsilciliği’ne danışman olarak atandı. merkezde aldığı görevlerin ardından, 1994’te new york’a bm daimi temsilcisi olarak döndü. 2004’te dışişleri bakanı olana kadar bu görevi yürüttü. ödünsüz bir müzakereci olarak “bay hayır” lakabını da burada aldı.

bm koridorlarındaki lavrov

ancak bm koridorlarının alıştığı rus diplomatlarından da değildi lavrov. son derece asık suratlı başladığı bir toplantıda zekice esprilerle herkesi kahkaya boğan, italyan takım elbiseleri bir kez daha baktıran, “odayı dolduran” bir karakterdi. şiire ve resme meraklıydı. sıkıcı toplantılar sırasında “çiziktirdikleri” meslektaşları tarafından toplanıp saklanırdı.

şarap, viski ve votkanın iyisine meraklıydı. içmeye öğleden önce başladığı kulaktan kulağa fısıldanıyordu. sigara tiryakiliği ise herkesin malumuydu. 2003’te bm binasında sigara yasaklandığında, yasağı takmayıp içmeye devam etmiş, soranlara da “bu bina kofi annan’ın malı değil” demişti.

spora, en başta da raftinge meraklıydı. büyük bir diplomatik kriz bile patlak verse, yılda bir rafting tatilinden ödün vermezdi.

dışişleri yılları

bill clinton’ın sözcüsü james rubin’in “dünyada bugün en zeki diplomat” dediği sergey lavrov 2004’te putin tarafından dışişleri bakanlığı’na getirildi. sovyetler sonrası bu görevde en uzun süre kalan isim oldu. artık sadece bm’deki amerikalı diplomatların değil amerikan dışişleri bakanlarının da korkulu rüyasıydı.

2005-2009 arası george w. bush’un dışişleri bakanlığını yapan condoleezza rice ile aralarında gerginlik eksik olmadı.

2013’te lavrov’u foreign policy dergisine şu sözlerle tanımladı rice:

“tüm ruslar gibi o da saygı görmek istiyor. dolayısıyla sürekli (bm güvenlik konseyi’nde) veto kullanmanın yollarını arıyor. ancak maalesef rusya, elindeki bu gücü olumlu bir şekilde kullanamıyor şu anda.”

rice’ın halefi hillary clinton ile de farklı olmadı. ortak basın toplantılarındaki esprilerle sıcak başlayan ilişkiyi donma noktasına getiren suriye oldu. lavrov’un rusya'sı kararlıydı: suriye’ye bm onaylı batı müdahalesine izin verilmeyecekti.

suriye’ye rus formülü

ancak lavrov liderliğindeki rus diplomasisi, john kerry’nin dışişleri bakanlığında bir sürpriz yaptı. veto ile yetinmedi, soruna çözüm önerdi ve bu kabul gördü.

amerika birleşik devletleri’nin suriye'ye müdahale fikrine en çok yaklaştığı günlerdi. 21 ağustos’ta şam yakınlarında bir kasabada kimyasal silah kullanılmış, rejimi sorumlu tutan washington kırmızı çizginin aşıldığını duyurmuştu. obama suriye’nin kimyasal silah kapasitesini yok edecek bir saldırının ipuçlarını veriyordu.

çözümü rusya önerdi. 2014 ortasına kadar kimyasal silahların bir kısmının suriye’den çıkarılmasını, bir kısmının da imhasını öngören plan konusunda, lavrov kerry’i kısa sürede ikna etti.  obama askeri seçeneği askıya aldığını duyurdu.

kimyasal silah krizi rusya’nın planı ile çözülmüş olsa da, suriye’de akan kanın durması ve bunu takip edecek siyasi çözüm hâlâ uzak. sergey lavrov’un 10 yılı deviren dışişleri bakanlığındaki karnesini de suriye belirleyecek gibi görünüyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar