montreux (montrö) boğazlar sözleşmesi'ne göre, karadeniz’de kıyısı olmayan ülkelerin barış zamanında türk boğazları'ndan geçebilmesi için 15 gün önce bildirimde bulunması gerekiyor.

abd yaklaşık iki hafta önce bu bildirimde bulundu ve boğazlar’dan geçmek için izin aldı.

abd donanmasının sözcüsü john kirby 3 mart’ta yaptığı açıklamada, abd donanmasının bölgeye hareket edebileceği gibi haberler olduğunu hatırlatarak, askeri gemilerinin rotalarını değiştirmeyeceklerini ancak önceden planlanmış operasyonların devam edeceğini söyledi.

montreux sözleşmesi, karadeniz’e kıyıdaş olmayan ülkelerin savaş gemilerinin karadeniz'de kalış süresine de kısıtlama getiriyor, en fazla 21 gün kalabiliyorlar.

en yakın abd savaş gemisi

montreux sözleşmesi'ne göre, sahildar olmayan ülkelerin karadeniz’de bulundurabilecekleri askeri gemilerin toplam tonajı 45 bin tonu geçemiyor.

planlı bir ziyaret için yunanistan’ın pire limanı'na 4 mart’ta yanaşan abd donanmasına bağlı george bush uçak gemisi, 333 metre ve 100 bin tonun üzerinde bir ağırlığa sahip. 5 bine yaklaşan mürettabatı bulunan bu geminin karadeniz’e çıkması montreux sözleşmesi'ne göre mümkün değil.

ancak george bush uçak gemisine eşlik eden küçük tonajlı başka askeri gemiler de var.

gürcistan savaşı sırasında kriz olmuştu

2008 ağustos ayında gürcistan ve rusya arasında yaşanan çatışmalardan sonra, abd, türk boğazları’ndan askeri gemi geçirmek istediğinde ankara ve washington arasında kriz yaşanmıştı.

gürcistan’a askeri gemilerle insani yardım malzemesi götürmek isteyen abd, montreux sözleşmesi'nde belirtilen tonajlardan çok daha yüksek tonajlara sahip bir askeri hastane gemisini boğazlar'dan geçirmek için zemin yoklamıştı. ancak ankara, montreux sözleşmesi’nin hiçbir biçimde ihlâl edilemeyeceğini net bir biçimde washington’a iletti.

abd de insani yardım taşıdığını beyan ettiği, montreux sözleşmesi’nde belirtilen koşullara uygun iki askeri gemi için bildirimde bulundu ve izin aldı.  

kaynak: al jazeera