can hasasu

muhabir

twitter

gece çanakkale'den gelibolu'ya geçen on binden fazla avustralyalı ve yeni zelandalı, uyku tulumları ve battaniyeler içinde, tören alanına kurulan dev ekranlarda çanakkale savaşı'na ilişkin belgesel, film, röportaj ve çeşitli şehirlerdeki anzak günü törenlerini izleyerek, ayinin başlamasını bekledi.
saat 5.30'da alana katafalkın konulmasıyla başlayan tören bir saat sürdü.

törene birleşik krallık galler prensi charles ve oğlu henry, avustralya başbakanı tony abbott, yeni zelanda başbakanı john key, avrupa birliği bakanı ve başmüzakereci volkan bozkır ve irlanda devlet başkanı michael higgins'in yanı sıra çeşitli ülkelerin devlet büyükleri ve büyükelçileri katıldı.

törende konuşan yeni zelanda başbakanı key, gelibolu çıkarmasının ve çanakkale savaşı'nın yeni zelanda için anlam ve öneminden bahsetti. türkiye'nin her yıl avustralyalı ve yeni zelandalılara gösterdiği cömertliğin ve misafirperverliğin, gelibolu'nun iyileştirici gücü, affediciliği ve diplomasiyi de sembolize edişini gösterdiğine işaret eden key, türk halkına ve türk hükümetine minnettarlığını dile getirdi.

avustralya başbakanı abbott ise çanakkale savaşı'nın modern türkiye'yi olduğu kadar avustralya ve yeni zelanda'yı da şekillendirdiğini belirtti. abbott, "gelibolu'da savaşanlar gönüllü askerlerden çok daha fazlası, modern avustralya'nın kurucu kahramanları oldular" dedi.

mustafa kemal atatürk'ün 1934'te çanakkale savaşı'nda hayatını kaybeden yabancı ülke askerlerinin ailelerine gönderdiği ve ölen çocukların artık kendi evlatları olduğunu belirten mektup da okundu.

tören, saygı duruşunun ardından türkiye, avustralya ve yeni zelanda milli marşlarının okunması ve alana çelenklerin konulmasıyla sona erdi.

anzaklar kimdir ?

birinci dünya savaşı'nda yer alan avustralya ve yeni zelandalı askerlere verilen anzak ismi, australian and new zealand army corps (avustralya ve yeni zelanda kolordusu) kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor.

anzaklar önce 1915'te çanakkale'de, daha sonra da ortadoğu ve avrupa'da müttefikleri adına savaştı. 1915'te gelibolu’da karaya çıkışın yıldönümü olan 25 nisan bu ülkelerde anzak günü olarak anılıyor.

35 bin türk 57. alay'ın izinden gitti

Prens Charles Türk şehitliğinde mezarlara kırmızı karanfil bıraktı.

[[Fotoğraf: Mustafa Değirmenci / Al Jazeera Türk]]

şafak ayininin düzenlendiği saatlerde 57. alay anısına da yürüyüş düzenlendi ve rekor bir katılım oldu. vatandaşlar, gençlik ve spor bakanlığı yetkilileri, izciler, askeri okul öğrencilerinin düzenlediği yürüyüşe yaklaşık 35 bin kişi katıldı. sabah namazı ve okunan duaların ardından saat 6:00’da başlayan yürüyüş kolu saat 8:00'de conkbayırı'na ulaştı.
conkbayırı tepesi'ne sevk edilen 57. alay'ın yürüdüğü patikayı izleyerek tırmanan gençler, çanakkale cephesinde yer alan askerlerin izinden gitti.
yol üzerinde kara kuvvetlerine ait temsili osmanlı birlikleri kurdukları sıhhiye çadırları ve mevzilerinde silahlarla bekleyen askerler yürüyüşe katılanlara savaşa katılan askerlerin kıyafet ve teçhizatını sergiledi.

kalabalık conkbayırı anıtı'nda düzenlenen törene katıldıktan sonra 57. alay şehitliği'ndeki anma için yeniden yola çıktı. buradaki anmaya galler prensi charles da katıldı ve şehit türk askerlerinin mezarlarına kırmızı karanfil bıraktı. kırmızı karanfil, ölüm karşısında duyulan hüznü temsil ediyor.

türklerin ayrılmasının ardından conkbayırı anıtı'nın olduğu yerde şafak ayinine katılan yeni zelandalı askerler de bir anma düzenliyor. aynı anda avustralyalılar da tek çam anıtı’nda tören düzenliyor.

yok olan birlik: 57. alay

57. alay, anzak çıkarmasını durdurmak amacıyla bizzat mustafa kemal atatürk ve alay komutanı hüseyin avni arıburnu tarafından kurulmuş ve eğitilmiş birlikti.
22 şubat 1915’te yarbay mustafa kemal tarafından törenle sancağı verilen 57. alay, 23 şubat 1915 tarihinde çanakkale’ye doğru yola çıktı.

25 nisan 1915 sabahı kendisine bu yönde bir emir gelmemiş olmasına rağmen mustafa kemal'in kişisel inisiyatifiyle düşman çıkarmasını haber alır almaz conkbayırı'na doğru hareket etti. 57. alay'ın, conkbayırı'na hareket eden üç taburu ve bir dağ bataryasını oluşturan yaklaşık 3000 subay ve asker, conkbayırı'na varıldığı anda bizzat mustafa kemal'in yönetiminde kendisinden yaklaşık 4-6 kat daha büyük bir düşman gücüne karşı taarruza geçti ve anzakları durdurdu.

alay komutanı hüseyin avni arıburnu da dahil mevcudunun yarısını kaybeden alay önce rus cephesine, ardından da sina-filistin cephesine gönderildi.
burada da büyük yararlılık gösteren 57. alay, ingilizler tarafından çembere alındı ve alaydan kalan son 260 kişi esir düştü.

“yurtdışındaki türkler de katılacak”

al jazeera türk’e konuşan gençlik ve spor bakanı akif çağatay kılıç, bu yılki organizasyona türkiye’nin ve yabancıların katılımının sağlandığını ve önümüzdeki yıllarda yurtdışında yaşayan türk gençlerinin törenlere katılmasını sağlamak için çalıştıklarını belirtti.

kılıç, bugün aynı zamanda çanakkale’de savaşa katılan gençlerin anısına, üniversite gençleri arasında bir spor olimpiyatının düzenlendiğini hatırlatarak “100 yıl önce dünyanın en acı savaşlarından birine sahne olan topraklar bundan sonra dünya gençlerinin dünya barışı için bir araya geldiği bir alan olacak” dedi.

kaynak: al jazeera, aa