rıza fehmi muhammed mısır'ın darbe ile devrilen seçilmiş ilk cumhurbaşkanı muhamed mursi döneminde mısır ulusal güvenlik konseyi ve dış ilişkiler komitesi başkanıydı. şimdi aynı görevi mısırlı siyasilerin sürgünde kurduğu hükümette yürütüyor. kahire üniversite’sinde israil-filistin sorunu üzerinde araştırmalar yapmış.  müslüman kardeşler içinde uzun yıllardır bu filistin ile ilgili dosyalardan sorumlu olduğunu söylüyor.

2013’teki askeri darbeden birkaç ay sonra ailesiyle türkiye’ye gelmiş. üç çocuğu var. ancak çocuklarından ikisi yanında, biri hala mısır’da.  güvenlik nedeniyle çocuğunun mısır’da gizli bir yerde olduğunu söylüyor.

‘amaç insanları yıldırmak ve korkutmak’

rıza fehmi muhammed idam kararına şaşırmadığını böyle bir kararı beklediğini söylüyor. kendisine yönelik suçlamanın hamas’a bilgi sızdırmak olduğunu belirten muhammed böyle bir suçtan ceza almanın kendisi için bir şeref olduğunu söylüyor:

“bence mısırlı her insan filistin sorununu savunmaktan dolayı böyle bir karar maruz kalmaktan onur duyacaktır.  ben de bu şekilde idamla yargılanan binlerce mısırlı’dan biriyim. eğer mısır tarihini okursanız şu an yapılmak isteneni anlayabilirsiniz. bütün askeri darbeler aynı şekilde olmuştur. insanları bu şekilde idam kararları vererek şok etmek istiyorlar. insanları yıldırmak, korkutmak istiyorlar.”

ama fehmi muhammed’e göre sisi insanları korkutmayı başaramayacak, bir gün her şey tersine dönecek ve sisi’nin kendisi bir gün mahkûm olacak:

“biraz eskiyi hatırlayın. muhammed mehdi akif de cemal abdülnasır döneminde idama mahkûm edilmişti. ancak o şimdi yaşıyor. cemal abdülnasır öldü, enver sedat öldü ama mehdi akif yaşıyor.bu kararlar da bir gün tersine dönecek.“

“idam kararına şaşırmadım”

hüsnü mübarek döneminde beş kez hapse girdiğini ve toplamda iki yıl hapis yattığını söyleyen muhammed, ailesinin de karara şaşırmadığını bu tür kararlara alışkın olduklarını ifade ediyor. fehmi muhammed daha önce hapse giriş nedenlerini ise şöyle sıralıyor:

“farklı sebepleri vardı. mesela biri askeri darbe yapmaya teşebbüs edenlerle birlikte olmaktı. bir başkası müslüman kardeşler üyesi olmam. üçüncüsü israil karşıtı eylemler yapmam. sonuncusu yine israil karşıtı bir organizasyonda faaliyetlerimdi. eğer askeri darbeye teşebbüs suçsa şimdi askeri darbe ile gelenler var.  o dönemde mübarek karşıtı herhangi bir organizasyonda yer almak zaten suçtu.“

Rıza Fehmi Muhammed'e göre idamlar Mısır'da bir iç savaşın başlangıcı olur. [Fotoğraf: Al jazeera]

‘idamlar infaz edilecek’

fehmi muhammed’e göre idamlar uygulanacak, haklarında idam kararı verilenler asılacak. muhammed bunun ne zaman uygulanacağını bilemediğini söylüyor “her an olabilir” diyor:

“sisi, mısır’da israil ajandasını uyguluyor.  o ne isterse onu yapıyor. tek karar verici sisi değil. bence bu idamları gerçekleştirecekler. sisi’yi bu makama israil ve destekçileri getirdiler. o da onlara olan borcunu onlar ne derse yaparak ödüyor.”

mısır’ın dışında olmasının güvende olduğu anlamına gelmediğini beliren fehmi muhammed içinde kendi isminin de bulunduğu 91 kişilik bir listenin mısır makamları tarafından interpol’e verildiğini söylüyor. muhammed “ama biz bu yolu seçtiğimizde yani, biz zulüm ve istibdada karşı direnme yolunu seçtiğimizde sloganımız şuydu: allah yolunda ölmek bizim en büyük dileğimizdir” diyor.

‘idamlar iç savaşın başlangıcı olur’

fehmi muhammed’e göre sisi’nin bu idamları gerçekleştirmek için birden fazla sebebi var. muhammed o sebepleri şöyle sıralıyor:

“birincisi sisi ve arkadaşlarından kurtulmak için. çünkü mursi seçilerek geldi. sisi ise darbeyle geldi. uluslararası arenada kendini meşrulaştırmak için ondan kurtulmak isteyecektir. bazı idam kararlarını uygulayarak insanlara korku salmak istiyorlar.. aynı zamanda askerin bu dönemdeki tek güç olduğu ve galip gelen o mesajını vermek istiyorlar.

fehmi muhammed’e göre idam kararlarının uygulanmasını engelleyecek tek güç mısır halkı. halk bunun için elinden geleni yapacağını söylüyor

“mursi’nin idamı mısır’da iç savaşın başlangıcı olur. bence halkın tepkisi beklenmeyen derecede yüksek olacak. eğer mısır’ın son iki gününe bakarsanız bunu görürsünüz. insanlar sokaklara çıkmaya başlıyorlar. sadece mursi için değil. insanlar 24 ocak devrimine ne olduğunu sorguluyorlar. ekonomiyi protesto ediyorlar. birçok sebepten sokaklara çıkıyorlar. bence sokakta özürlük isteyen bu insanlar talepleri yerine gelinceye kadar evlerine dönmeyecekler. mısır halkı özgürlüğü tattı. onlar özgürlüğün ne demek olduğunun yıllar sonra. mursi devlet başkanıyken anladılar. “

‘batı için demokrasi sadece bir araç’

her zaman demokrasiyi savunan batı ülkelerinin bir açıklama yapmaktan daha öteye gidemeyeceğini belirten rıza fehmi muhammed, onların demokrasiyi sadece bir araç olarak kullandıklarını ifade ediyor:

“2010’da bir üniversitede demokrasi  konusunda bir tartışma vardı. 15 kişilik bir akademisyenler ve araştırmacılar tartılşıyorduç. ben de oradaydım. sorulardan biri ‘demokrasi gerçekten bir değer mi yoksa büyük ve güçlü ülkelerin küçük ülkeleri kontrol altına almaları için bir araç mı?’ idi. tartışmanın sonucunda şu noktaya ulaştık: demokrasi batı ülkelerinin, üçüncü dünya ülkelerini kullanmaları için kullandığı bir araçtır. bunun örnekleri de vardı. filistin’deki hamas seçimleri buna örnektir. cezayir buna örnektir. eğer seçilen insanlar liderler abd ile işbirliği yapmıyorlarsa batılı ülkelerin ajandasını uygulamıyorlarsa o zaman onlara karşı duruyorlar. “

muhammed mursi’yi yıllardır yakından tanıdığını söyleyen rıza fehmi muhammed, onun aslında zeki ve kandırılması zor biri olduğunu söylüyor. ancak sisi’nin ona farklı görünerek onu kandırdığını anlatıyor:

“bence mursi son ana kadar askeri darbe olacağına inanmıyordu. çünkü sisi’ye çok güveniyordu. en kritik konuları dahi ona danışıyordu. sisi bazı şeyleri tavsiye ediyordu. mursi’de o tavsiyeleri kabul ediyordu. ona güveniyordu. bazı kararlar da muhaberatta alınıyordu ama o kararların kaynağı da sisi idi.”