adalet ve kalkınma partisi ile milliyetçi hareket partisi’nin üzerinde uzlaşarak meclis gündemine sunduğu cumhurbaşkanlığı sistemine ilişkin anayasa paketi görüşmelerinde süreç en kritik aşamaya geldi. meclis genel kurulu’nda birinci tur görüşmelerin ve oylamaların tamamlanmasının ardından çarşamba günü belirleyici olan 2. tur oylama başlayacak.

bu turda maddeler, birinci turda olduğu gibi kapsamlı görüşülmeyecek. sadece, üzerinde önerge verilen maddelerle ilgili görüşme yapılacak. bu yüzden de, meclis’in ikinci turdaki mesaisinin birinci tura göre çok daha kısa olması bekleniyor.

birinci tur nabız ölçme niteliğindeydi. çarşamba günü başlayacak ikinci turda ise, verilen oylar belirleyici olacak. ikinci turda 330 ve üzeri oy alan her madde referandumda halka sorulma hakkı kazanacak. bir maddenin 330’un altında oy alması durumunda ise, o madde kabul edilmemiş sayılacak. bu paket içinde cumhurbaşkanlığı sistemine ilişkin tüm maddeler birbiriyle bağlantılı olduğu için bir maddenin geçmemesi paketin tümünü aksatabilir. 

referandum için 2 nisan

ikinci turda, eğer birinci turda olduğu gibi tüm maddeler 330’u geçerse tasarının tamamı oylanacak. tasarının tümü üzerindeki oylama da 330'u geçtiği taktirde, cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan’ın onayına sunulacak. cumhurbaşkanı’na onay için tanınan süre 15 gün. erdoğan’ın bu sürenin ne kadarını kullanacağı da referandum tarihinde belirleyici olacak. zira halk oylamasının yapılması için düzenleminin resmi gazete’de yayımlanmasının ardından 60 gün süre var.

en az 338 oy aldı

birinci tur görüşmeleri boyunca, içinde yargı alanında düzenlemelerin de yer aldığı paket, en düşük oyu geneli üzerinde görüşmelere geçilmesi için yapılan oylamada aldı, 338. bunun dışında diğer maddeler 340 bandının üzerinde kaldı.

meclis’te ak parti’nin tedavisi süren meclis başkanı ismail kahraman ve oturumu yöneten meclis başkanvekili’nin oyu düşüldüğünde 315 oyu var. pakete destek olan milliyetçi hareket partisi’nin milletvekili sayısı ise 39. mhp’li milletvekillerinden 5’i pakete “hayır” oyu vereceklerini açıklamıştı. bu durumda pakete verilen kabul oylarının 349’un altına düşmemesi gerekiyor.

birinci tur görüşmeleri sırasında genel kurul’da en çok gerginlik yaratan başlık gizli oylama kuralları oldu. bazı ak parti’li vekillerin oyunu kabine girmeden kullanması, bazılarının ise oy pusulasını diğer milletvekillerine göstermesi çoğu zaman tartışma hatta aynı gün içinde iki defa da kavga çıkardı.

vekiller arasında yumruklaşmanın yaşandığı, tekmelerin atıldığı ikinci kavgada ak parti genel başkan yardımcısı fatih şahin’in burnu kırıldı. şahin’e yumruk atan chp’li niyazi nefi kara ise bir gün hastanede tedavi gördü.

bu kavga sırasında bir milletvekilinin bir diğerini ısırdığı iddiası da çok konuşuldu. ak parti’li muhammed balta sosyal medya aracılığıyla bacağındaki izi göstererek, ısırıldığını iddia etti. chp’liler ise balta’nın ısırıldığından emin olunması için doku testi yapılmasını istedi. genel kurul’da, “balta gerçekten ısırıldı mı? kim ısırdı? nasıl ısırdı ve neden yaptı?” soruları tartışılırken konuşulanları dinleyen mhp genel başkanı devlet bahçeli’nin kendini tutamayarak böyle güldüğü görüldü.

isırık tartışmasının ikinci gününde ise bu defa chp’li ali şeker, ak parti’li balta’nın ısırılmadığını, aslında bacağını bir yere çarptığını iddia etti. hem de meclis kürsüsünde kendi bacağında da benzer bir iz olduğunu anlatmak için pantolonunu sıyırıp bacağını göstererek.

diyaloglar

genel kurul çalışmalarına damga vuran diyaloglar da oldu. bunlar arasında mhp içindeki muhalefetin hem birbirleriyle hem de başkalarıyla kurdukları diyalog dikkat çekiciydi. mhp’nin teşkilatlardan sorumlu genel başkan yardımcısı şefkat çetin’in bir süre önce başkanlık sistemine karşı çıkarak yönetimden istifa eden eski genel başkan yardımcısı atila kaya ile uzun sohbeti önemliydi.

mhp’de muhaliflerin oturduğu arka sıraların bir diğer konuğu ise 7 haziran seçimleri sonrasında seçim hükümetine girerek mhp’den istifa eden ve ak parti’ye katılan tuğrul türkeş’ti. türkeş de kısa bir süre mhp’den ihraç edilen ümit özdağ ile sohbet etti.

genel kurul’da tepki çeken “anayasa’nın ilk dört maddesi değişebilir” açıklamasıyla çok konuşulan ak parti bursa milletvekili ismail aydın da fotoğraf karelerine önemli bir diyalog sırasında yakalandı. aydın’ın meclis genel kurulu’nun başkanlık divanına açılan kapısının önünde ak parti genel başkan yardımcısı hayati yazıcı ile konuştuğu görüldü. yazıcı’nın tepkili olduğu dikkatlerden kaçmadı.

kısa ama önemli bir diyalog da mhp genel başkanı devlet bahçeli ile hemen yan sırada oturan hdp’liler arasında yaşandı. bahçeli, diyarbakır milletvekili idris baluken'in tutuklanmasından sonra grup başkanvekilliğine getirilen hdp’li ahmet yıldırım ile tokalaştı. bahçeli, hdp milletvekillerinden sırrı süreyya önder ile de kısa da olsa sohbet etti. 

çok konuşulan bir başka diyalog ise başbakan binali yıldırım ile chp genel başkanı kemal kılıçdaroğlu’nun çay sohbeti oldu. iki isim muhalefet kulisinde çay içti.

kaynak: al jazeera