"bugün çocuğumla, eşimle birlikte teog’da kazanmış olduğumuz okulumuza gittik. karşılaştığımız manzara şu: sizin çocuğunuza eğitim verecek öğretmen yok, dersliğimiz yok."

chp milletvekili çetin arık, meclis'ten sesini böyle duyurmuştu. ardından otizmli kızı tuğçe okula başlayabildi. peki ya sesini duyuramayanlar?

tohum otizm vakfı’nın verilerine göre, türkiye’de yaklaşık 1 milyon 200 bin otizimli var. bunlardan 352 bini, 18 yaşın altında. eğitim alabilenlerin sayısı ise sadece 29 bin. yani eğitim çağındaki otizmlilerin yüzde 90’ından fazlasının okulu yok. eğitime ulaşan engelli öğrenci son yıllarda arttı. artmadı değil. ancak otizmli çocuklar için okul bulmak hâlâ hiç kolay değil.  

onlardan biri de m.n. 10 yaşında ama hâlâ  eğitime başlayamadı. annesi n.n tam dört yıldır oğlunun eğitim alması için mücadele veriyor. kapısını çalmadığı okul, yetkili kalmadı. hatay’da yaşayan aile, oğulları ilkokul çağına geldiğinde okul arayışına girdi. gittikleri okul, sınıfta başka engelli öğrencilerinin olduğunu ve diğer ailelerden tepki geldiğini söyleyerek m.n’yi kabul etmedi. sonra ilk kurşun ilkokul’nda otizmli çocukların eğitim aldığı özel eğitim sınıfı buldular. ancak burada da dört çocuk eğitim alıyordu. yer olmadığını söylediler. anne n.n, başbakanlık iletişim merkezi'ne şikayette bulundu. bir sınıf daha açılması için ilçe milli eğitim müdürlüğü'ne başvuruda bulundu, bire bir görüşmeye gitti. ancak sonuç yine değişmedi. anlattığına göre aldığı tek cevap "başka ailelerin sesi çıkmıyor. bir tek sizin sesiniz çıkıyor. herkesin dediğine göre sınıf açamayız" oldu.

"zaman geçiyor, oğlum bensiz de yaşayabilmeli"

diğer okullardaki farklı engel türlerinden öğrencilerin eğitim aldığı özel eğitim sınıflarına gitmesi söylendi. anne n.n, "oğlum otizmlilerle birlikte eğitim alabilecekken neden alamasın? ben para istemiyorum, bir şey istemiyorum. çocuğumun hakkı olan eğitimi istiyorum. 'diğer okulları araştıralım, sınıf açmaya müsait olan varsa haber veririz' diyorlar. 4 sene geçti, zaman aleyhimize işliyor. bu çocuk bensiz de yaşayabilmeli düşüncesi ile yaşamaktan çok yoruldum. okul istiyorum, eğitim almasını istiyorum" diye konuşuyor.

oğlunun, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde devletin parasını karşıladığı ayda sekiz saat eğitim dışında başka bir eğitim alamadığını vurgulayan anne, "bu da çok yetersiz. otizmli çocukların yoğun ve kesintisiz eğitim almaları gerekiyor. daha fazla saatini aldırmaya da benim maddi güçüm yetmiyor. iki çocuğum daha var. devletin oğluma verdiği bakım parası ile geçiniyoruz sadece" diyor. 

türkiye'de haftada 2,  abd'de 40 saat eğitim

otizmli çocukların haftada en az 20, daha da gelişebilmesi için 40 saat eğitim alması gerekiyor. yani devletin karşıladığı haftada iki, ayda toplam 8 saat yeterli olmaktan çok uzak. özel eğitim ve rehabilitasyon ise pahalı. ücretler seans başına 75-250 tl arasında değişiyor. bir otizimlinin haftada 40 saat eğitim alabilmesinin en düşük maliyeti 3 bin tl’yi buluyor. yani asgari ücretin iki katından fazla. 

uzman öğretmen de yok

okul bulmakla da sorun bitmiyor. bu kez de nitelikli özel eğitim almak, öğretmen bulmak zor. türkiye’de 11 bin 595 bin özel eğitim öğretmeni var. pek çoğu alan mezunu değil. özel eğitimciler derneği’ne göre en az 11 bin öğretmene daha ihtiyaç var. üniversitelerin ‘özel eğitim’ bölümlerinden ise yılda ortalama 1300 kişi mezun oluyor.

okulu ikna etti bu kez de öğretmen yok

6 yaşındaki tuna şengün de öğretmensiz. annesinin okul yönetimini ikna etmesi sayesinde gidebilecek bir okul buldu, sınıf açıldı. ancak bu kez de öğretmen bulunamadı. okullar açılalı 10 gün oldu ama tuna hâlâ okuluna gidemiyor. tuna çift engelli. hem serebral palsi hem de otizmli. ailesi ile birlikte bartın’da yaşıyor. çift engeli olduğu için devlet okulları okul öncesi eğitime kabul etmedi. annesinin aktardığına göre, okul yöneticileri sorumluluk alamayacaklarını söylediler. anne özel bir kreş buldu. tuna şengün, bu yıl da  birinci sınıfa başlayacaktı. anne berna şengün oğlunun kaydının otomatik olarak yapıldığı okula gitti. yaşadıklarını şöyle anlatıyor:

6 yaşındaki otizmli Tuna, okul buldu ancak henüz öğretmeni yok.

"diğer velilerden tepki alırız"

"kaynaştırma eğitimi alabilir raporu var. ancak bu yıl kaynaştırma için yeterli olduğunu düşünmüyorum. kaydının çıktığı okula gittim, özel eğitim sınıfı açıp açamayacaklarını sordum. oralı bile olmadılar. 'haftada bir gün, bir saat getirirsiniz sınıfa çocuğunuzu' dediler. bu formalitenin oğluma hiçbir yararı olmazdı. devlete bağlı bir anaokulu buldum. burada özel eğitim sınıfı açılması için müdür ile konuştum. ikna ettim. bir sınıfı açıldı. bir buçuk ay önce, okullar açılmadan tüm bunları hallettim ama öğretmen yok. öğretmenin ekim ayında geleceği söyleniyor. ancak gelecek öğretmen de özel eğitim öğretmeni olmayacak.

milli eğitim müdürlüğü’ne de gidiyorum öğretmen atanması için. şube müdürüne, ‘oğlumun kaynaştırma eğitimi alabilir raporu var ama arada eriyip gitsin istemiyorum. özel eğitim sınıfında olsun ama diğer çocuklarla da iletişim halinde olabilsin. izole olmasın. tek amacım seneye kaynaştırma eğitimine çok daha hazır hale gelmesi’ dedim. şube müdürü ‘diğer velilerden tepki alırız o zaman’ dedi."

eşi devlet memuru olan ve iki çocukları daha bulunan şengün ailesi, oğulları tuna’nın daha fazla eğitim alabilmesi için tüm eksiklere ve önyargılara rağmen büyük bir mücadele veriyor. şengün çocuklarına yoğun eğitim verebilmek için kredi borcu içinde olduklarını söylüyor:

"özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde de eğitim alıyor oğlum. devlet ayda sekiz saatini karşılıyor. bu yeterli değil. biz oğlumuza ayda 32 saat eğitim aldırıyoruz. bu da yeterli değil ama maddi olarak elimizden gelen bu. engelsiz çocuklar haftada 30 saat eğitim alırken bizim çocuklarımıza haftada 2 saat reva görülüyor. tuna’nın aylık ortalama eğitim masrafı 2 bin 500 tl. "

sorun çok. çözüm için aile ve sosyal politikalar bakanlığı’nın üç buçuk sene önce açıkladığı türkiye’nin ilk otizm eylem planı ise hâlâ hayata geçmedi. eylem planında, aile ve sosyal politikalar bakanlığı’nın yanı sıra milli eğitim bakanlığı, sağlık bakanlığı, çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığı, yök, gençlik ve spor bakanlığı, tarafından uygulamaya geçirilecek sağlıktan eğitime, sosyal hizmetlerden istihdama kadar pek çok  öncelikli konu yer alıyordu. 

muhabirimize ulaşmak için: umay.aktas@aljazeera.net

twitter'dan takip edin: @umayaktas