kıbrıs’ta türk ve rum yönetimleri arasında 11 şubat’ta yeniden başlayan müzakere sürecinde yine kriz çıktı. temmuz ayında masadan kalkan ve geçen ay ikna edilen güney kıbrıs rum yönetimi (gkry) lideri nikos anastasiadis bu kez, türkiye’nin doğalgaz arama sahasına savaş gemileri gönderdiğini iddia etti. anastasiadis, parti başkanları zirvesi’nin ardından yaptığı açıklamada, rum tarafının müzakerecisi andreas mavroyannis ve müzakere heyetiyle görüşmelerden çekilme kararı alındığını söyledi. rum kesimi, bahama bandıralı saipem 10000 isimli gemiyle '9. parsel' olarak bilinen sahada sondaj çalışmasına başlamıştı.

'zaten istekli değillerdi, bahane ettiler'

kıbrıs türk tarafının müzakerecisi kudret özersay, al jazeera'ye yaptığı açıklamada bm aracılığı ile temasların süreceğini, rum tarafının masadan kalkmak için 'bahane aradığını' söyledi:

“mavroyannis ve bm temsilcisi ile görüştüm. mavroyannis bana, 'mevcut şartlar devam ettikçe gerek liderler, gerek müzakereciler düzeyinde görüşme mümkün olmayacak, sadece bm ile görüşeceğiz' dedi. ban ki-moon'un özel temsilcisi eide zaten bu akşam mavroyannis ile görüşecekti, yarın sabah da benimle görüşmesi var. bm aracılığıyla temasımız devam edecek. sonrasında durum daha da netleşir."

özersay, anastasiadis'in sadece 9 ekim'de yapılacak görüşmeyi değil tüm süreci askıya aldığını, önşarta bağladığını söyledi:

"zaten pazarlık aşamasına gelindiğinden beri istekli değillerdi, bu durumu bahane ettiklerini düşünüyorum. ilerleyen saatlerde niteliğini göreceğiz ama kapsamını bana bu şekilde açıkladılar. emteresan olan, fiili durumu yaratan kendileri olmasına rağmen aynı kazı işlemiyle ilgili olarak müzakere sürecini askıya alan da kendileri..."

ankara, kktc'nin yanıtını bekliyor

al jazeera'ye konuşan türk dışişleri yetkilileri ise, kıbrıs rum kesimi'nden detaylı bir açıklama beklediğini, türkiye'nin tutumunu kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti ile görüştükten sonra belirleyeceğini söyledi.

anastasiadis'e destek

anadolu ajansı’nın haberine göre, müzakereleri askıya alma kararını yunanistan başbakanı antonis samaras da destekliyor. parti başkanları zirvesi'nden de anastasiadis'e destek kararı çıktı.

türkiye ‘endişe verici’ demişti

türk dışişleri bakanlığı 4 ekim tarihinde, gkry’nin ada'daki ekonomik bölgede hidrokarbon kaynaklarının araştırılmasına yönelik çalışmalarını tek taraflı olarak sürdürmesinden endişe duyulduğunu açıklamıştı. yazılı açıklamada, sondaj çalışmasının yeniden başlayan müzakereleri olumsuz etkilememesinin umulduğu belirtilmiş, rum tarafının, ada’nın kaynaklarının tek sahibi gibi hareket etmekten vazgeçmesinin beklendiği ifade edilmişti.

buluşma perşembe günüydü

kktc cumhurbaşkanı derviş eroğlu ve rum yönetimi lideri nikos anastasiadis'in, kıbrıs müzakereleri çerçevesinde 9 ekim perşembe günü lefkoşa’daki ara bölgede yeniden bir araya gelmesi bekleniyordu. liderler 17 eylül’de yaptıkları ve bm genel sekreteri’nin kıbrıs özel danışmanı espen barth eide’nin de katıldığı görüşmede, yapılandırılmış müzakerelerde bir sonraki aşamaya geçilmesi konusunda anlaşmaya varmıştı.

rum lider masayı terk etmişti

rum yönetimi lideri nicos anastasiadis ve kktc lideri derviş eroğlu, son olarak 24 temmuz’da bm kontrolündeki ara bölgede bir araya gelmişti. görüşmede ‘güven arttırıcı önlemler’ konusu, gergin bir ortamda konuşulurken, rum yönetimi lideri anastasiadis, bm yetkililerini sert sözlerle eleştirdikten sonra çantasını toplayarak masayı terk etmişti.

güven arttırıcı önlemler kapsamında lefke’deki aplıç kapısı’nın açılması, türk vatandaşlarının güney kıbrıs rum kesimi’ni de ziyaret edebilmesi, kıbrıs'daki tüm mayınların temizlenmesi ve engellilerin katılacağı iki toplumlu spor müsabakalarının yapılması müzakere ediliyor.

müzakere başlıkları

müzakere masasında altı başlık var: yönetim, toprak, mülkiyet, ab, ekonomi ve garantiler. 2012'de kesilen ikinci müzakerelerde toprak ve garantörlük başlıkları dışında diğer konularda ilerleme kaydedilmişti.

iki buçuk yıl sonra yeniden başlayan müzakerelerde diğer dört başlık yeniden görüşülüp üzerinde uzlaşıldıktan sonra toprak konusu ele alınacak. toprak konusunun da çözülmesi durumunda, garantör devletler türkiye, yunanistan ve ingiltere’nin de katılımıyla garantiler konusu görüşülüp müzakereler sonuçlandırılmaya çalışılacak.

süreç tıkandı, ban yeni danışman atadı

şubat ayında başlayan müzakerelerde, türk tarafı liderlerin ayda bir yaptığı görüşmelerin sıklaştırılmasını talep etmiş, kıbrıs'ı ziyaret eden abd başkan yardımcısı joe biden aynı öneriyi sunmuştu. ancak müzakere süreci, tarafların maddeler üzerinde anlaşamaması ve yakınlık sağlayamaması sebebiyle tıkandı.

görüşmelerin sıklığının azalması ve müzakere sürecinin tıkanma noktasına gelmesinin ardından, bm genel sekreteri ban ki-moon da sürece ivme kazandırmak için yeni kıbrıs özel danışmanı atadı. ban’ın yeni kıbrıs özel danışmanı espen barth eide, norveçli üst düzey bir diplomat, eski dışişleri ve eski savunma bakanı.

şubat ayından beri bm arabuluculuğunda, bm’nin kontrolündeki ara bölgede gerçekleştirilen müzakerelere, daha alt düzey bir temsilci olan bm kıbrıs özel temsilcisi lisa buttenheim katılıyordu.

davutoğlu kktc'de anastasiadis'e çağrı yaptı

türkiye başbakanı ahmet davutoğlu, başbakan olduktan sonra ilk yurtdışı ziyaretini, kritik görüşmeden bir gün önce kktc’ye yapmış ve anastasiadis’e ‘çözümü ertelememe’ çağrısında bulunmuştu. davutoğlu şunları söylemişti:

"buradan, sayın anastasiadis'e de sesleniyorum; gelin bu barışı bir an önce, yarın değil bugün, gelecek hafta değil bu hafta, gelecek yıl değil bu yıl yapalım. ileriye ertelenen her çözüm aslında çözümsüzlüğü derinleştirir, ertelemeyelim."

kaynak: aa – al jazeera