bütün geceyi zeytinliklerde geçiren sığınmacılar sabahın ilk ışıkları ile sahile doğru yürüyüşe geçiyorlar. burada botlar şişiriliyor, can yelekleri giyiliyor. türk ve yunan sahil güvenlik gemilerini izleyen gözcüler sinyal verince, sığınmacıların hayatlarını ortaya koyarak, denizle oynadığı kumar başlıyor. çoğu yüzme bile bilmeyen, çocuk, kadın, yaşlı onlarca sığınmacı şişme botlara doluşup yunanistan’ın midilli adasına doğru yola çıkıyor.

çanakkale’nin ayvacık sahilinde, yunanistan’ın midilli adasına en yakın 20 kilometrelik kıyı şeridi, yaz aylarının başından beri, avrupa birliği’ne yasa dışı yollarla geçmek isteyen sığınmacıların akınına uğradı. birleşmiş milletler yunan adalarına ulaşan sığınmacı sayısının yarım milyona ulaştığını duyururken, türk ve yunan sahil güvenlik güçleri ayvacık-midilli arasındaki trafiği durdurmakta yetersiz kalıyor. 

türkiye, mültecilerin kaçak yollardan geçişini durdurmak için yoğun çaba harcıyor. cumhurbaşkanı erdoğan, 'yılbaşından bu yana sahil güvenlik botlarıyla toplanan insan sayısının 60 bini bulduğunu' söylüyor. 'türkiye'nin bu yükü uluslararası toplum adına tek başına omuzladığını' da her fırsatta vurguluyor.

ancak mülteci yoğunluğu ve kaçakçıklık o kadar büyük boyutlara ulaştı ki bunu önleme konusunda yetersizlikler de yaşanıyor. tabii ihmâl iddiaları da var...

[Fotoğraf: Al Jazeera Türk]

mültecileri ve insan kaçakçılarını herkes görüyor

bölgedeki yasadışı insan kaçakçılığı çoğunlukla dışarıdan gelen gruplar tarafından yürütülüyor. bölge halkından bazı kişiler bu kaçakçılık faaliyetine dahil olsa da çoğunluk olup bitenleri endişe ile izliyor. ismini vermek istemeyen kuruoba köyünden biri, devletin kaçakçılara göz yumduğunu düşünüyor:

“şu tepeye çıkın, kimin nereye gittiğini görürsün. jandarma çoğunlukla müdahale etmiyor. arada birilerini alıp gönderiyorlar. ama yirmisi gidiyorsa birini tutuyorlar. yabancı plakalı bir sürü adam dolaşıyor. hepsinin elinde satır ve tabanca var. zeytinliklerin arasında adam saklıyorlar. bizi tehdit edip, karışmayın diyorlar.”

sivrice limanında bir iki saat beklemek kıyıdaki hareketliliği görmemize yetiyor. behram limanı açıklarında duran sahil güvenlik'e ait arama kurtarma gemisi de tam karşımızda duruyor. orada bulunduğumuz süre içerisinde önümüzden 6 şişme bot geçti. ancak ne türk ne de yunan sahil güvenlik botları bir müdahalede bulundu.

vedat abayoğlu yıllardır sivrice’de yaşayan bir emekli. türkiye’nin ve dünyanın dört bir yanından gelen sportif balıkçılar onu iyi tanıyor. o da buraların denizini… abayoğlu, yazın başından beri ciddi artış gösteren sığınmacı trafiğini çok yakından takip ediyor. botu batan onlarca sığınmacıya yardım ettiğini anlatıyor. ona göre sahil güvenlik can kaybını engellemek için burada:

“sahil güvenlik olmasa burada çok can gider. onlar her şeyi görüyordur. müdahale ettikleri botların çoğu aşırı yüklü olanlar. yani açıkta batacağı kesin olanlar. veya arızalanan botlar oluyor, onlara yetişiyorlar. o botların motorunu denize atıp, batırıyorlar. başlarda yunanlılar kaçak botların yakıt hortumunu kesiyor veya botunu deliyordu. bunlara da bizim sahil güvenlik yetişiyor.”

Gemiyi terk ederek kaçakçıları kaderine terk eden kaçakçı Al Jazeera tarafından görüntülendi. [Fotoğraf: Al Jazeera Türk]

ertesi gün aynı bölgede yine yoğun bir mülteci trafiği göze çarpıyor. hazırlık bitince botlar birer ikişer denize indiriliyor. ancak bugün sahil güvenlik daha aktif. bir gün önce hareketsiz bir şekilde duran arama kurtarma gemisi sivrice açıklarına kadar gelerek engelleme yapıyor. gemiden indirilen kurtarma botları mültecilerle dolu iki botu durdurup, içindekileri gemiye alıyor. sonra anlıyoruz ki midilli’ye doğru yola çıkan eski bir balıkçı teknesi su alarak batmış ve sahil güvenlik güçleri kazazedeleri kurtarmak için harekete geçmiş. üstelik söz konusu tekne sabah yola çıkarken al jazeera kameralarına takılmıştı. bir kişi tekneyi kıyıdan iki yüz metre açığa getirdikten sonra yedekte çektiği bota binerek sığınmacıları kaderlerine terk ediyor. sahil güvenlik, sivrice limanından aldığı tanık ve şüphelileri ifade için götürüyor. sevindirici haber ise batan teknedekilerin hepsinin kurtarılmış olması.

'gece gündüz çalışıyoruz'

haberle ilgili araştırmamızı yaparken jandarma ekipleri aracımızı 'şüphe üzerine' durdurup kimlik kontrolü yapıyor. aynı uygulamanın suriyeliler için yapılıp yapılmadığını sorduğumda “yapıyoruz ve yasal olmayan bir şey varsa hemen sığınmacı merkezlerine gönderiyoruz” diye yanıt alıyorum. ama gecelerdir zeytinliklerde konaklayan sığınmacılar bu açıklamayla çelişiyor. 

isminin açıklanmasını istemeyen bir sahil güvenlik mensubu “seyirci kalınıyor” yönündeki suçlamaları reddediyor. o’na göre sahil güvenlik güçleri, başka bölgelerden gelen takviye birlikler ile gece gündüz çalışıyor:

"ayvacık ve midilli arasındaki geçit büyük bir bölge. kaçakçılar bize bir taraftan yem botlar gönderiyor. biz onlarla uğraşırken diğer taraftan on bot karşıya geçiyor. bizim öncelikli görevimiz insan hayatını korumak. bu botları kullananlar denizciliği bilmiyor. hayatlarında ilk kez bir botun motorunun başına oturuyorlar. agresif bir şekilde onlara yaklaşırsak panikleyip botu batırabilirler. çok dikkatli olmamız gerekiyor. çocuklar, yaşlılar ve kadınlar var."

[Fotoğraf: Al Jazeera Türk]

kaynak: al jazeera