hatay sokaklarında seçime az bir zaman kala heyecandan çok sessizlik hâkim. sessizliğin günün telaşına dönüştüğü anlarda ise suriye’de yaşanan krizin izleri çok yakın bir biçimde hissediliyor. kent dört yılı aşkın bir süredir sınır komşusunda devam eden savaşın izlerini taşıyor, orada yaşanan travma hatay’da biçim değiştirerek sürüyor.

hataylılar devam edegelen savaştan kendi paylarına düşen yeni duruma öfkeli. suriyelilerin varlığı şehirde yer yer tonu ve ifade sertliği değişen bir rahatsızlık yaratıyor. görüşlerine başvurduklarımız arasında bölgedeki mülteci varlığına dair “misafirperverlik” vurgulu sözler duymak kolay değil. hükümet yetkililerinin sıklıkla ifade ettikleri gibi gönüllü ev sahipliğinden en azından şehir merkezinde söz etmek de zor. hatta hatay’ın tam merkezinde, asi irmağı’nın iki yakasını bir araya getiren meşhur köprünün üzerinde konuya ilişkin fikirlerini sorduklarımızın bazılarından neredeyse ayrımcı tonların hâkim olduğu ifadeler duyduk.

güvenlik sorunu

sokaktakilere sorunca suriyeli sığınmacıların durumundan kaynaklanan sıkıntının şehirde yarattığı hoşnutsuzluğun elle tutulur halde olduğunu gördük. kentin yerlileri muhtelif iddiaları gündeme getiriyordu:

-çocuklarımızı tek başına sokağa bırakamıyoruz.
-suriyeliler parklarda yatıp kalkıyor, gidip oralarda eskiden olduğu gibi dolaşamıyoruz.
-hastanelerde bize yer kalmadı, telefonla randevu alıyoruz, bir de gidiyoruz ki önümüzde kalabalık bir suriyeli grubu var. bize değil onlara bakılıyor.

"eğit-donat" hassasiyeti

ikinci bir tepki ise hali hazırda üzerinde siyasi ve askeri çalışmaların devam ettiği “eğit – donat” projesi ile ilgili. suriyeli muhaliflere proje kapsamında silahlı eğitim verilecek askeri tesislerin hatay sınırları içinde olduğuna ilişkin yaygın söylenti yine son dönemde kentte gerilimi artıran etkenler arasında. 

kent merkezinde kendisiyle konuştuğumuz hataylılardan şehnaz sönmez, yaşadığı rahatsızlığı hiç gizlemeden anlatıyordu:

“biz hatay halkı olarak suriyelilerin kendilerinden de, akrabalarından da rahatsızlık duymaya başladık. evet zorda kaldılar ve türkiye’ye geldiler ama onlara kalacakları sabit bir alan gösterilmeliydi. ev tutmaları, iş yeri açmaları, vergi ödemeden çalışmaları beni rahatsız ediyor. sağlıkta benden daha iyi pay almasından da rahatsızım”.

Hataylılar Suriyeliler nedeniyle kentte daire ve dükkân kiralarının arttığını iddia ediyor.

[[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera]]

peki, bu durum siyaseti ne ölçüde etkiliyor? daha da öteye giderek sorulabilir: seçim sandığında suriyeli mülteciler ile ilgili genel politikanın bir karşılığı olabilir mi?
önce iktidar partisinin kapısını çaldık. ak parti hatay il başkan yardımcısı abdurrahman cüneydioğlu, kentte suriyelilerin neden olduğu bir güvenlik sorunu olduğu şeklindeki iddiayı reddediyor. cüneydioğlu’na göre böyle bir sıkıntı yok ama bunun üzerinden siyaset yapmak isteyenler var:

“istediğiniz saatte istediğiniz yere gidersiniz. burası güvenli bir kent, herhangi bir zafiyet yok. hastanelerde de suriyeliler için ayrılmış bölümler var, tedavilerini orada yapıyoruz, o bölümlere zaten türk vatandaşları girmiyor. bizim yaptığımız mazluma sahip çıkmak. ya savaşta ölecekler ya da komşuları olarak onlara sahip çıkacağız. ölmelerine göz yumamayız.”

"sorun türkiye'den düzenlenen saldırılar"

ana muhalefet partisi chp’nin il başkanı ertuğrul gün de suriyelilerin hatay’a sığınmasına insani sebeplerle itiraz etmediklerini fakat gerginliğin temel sebebinin suriye sınırında konuşlandığı iddia edilen silahlı gruplar olduğunu savunuyor:

“bu grupların suriye’ye yönelik hatay’dan düzenledikleri saldırıları nedeniyle kentte gergin bir hava oluştu. ayrıca hükümet suriyelilere kapıyı açtı, kendi vatandaşlarını boş verdi. şimdi suriyeliler dükkân açmak istediklerinde devlete vergi ödemiyorlar. bu imtiyazlı uygulamalar ciddi bir haksız rekabet oluşturuyor. ayrıca suriyelilerin ucuz işgücü olarak bölgede çalışması da yerelde işsizliği artırıyor.”

genel seçime kısa bir süre kala hatay’daki politik iklimin özellikle alevi nüfusun yoğunluklu olduğu bölgelerde sığınmacı olarak türkiye’ye gelen suriyeliler üzerinden şekillendiğini söylemek yanlış olmayacak. fakat geleneksel olarak iktidara yakınlığı ile bilinen hatay’ın ilçelerinde durum kent merkezine göre biraz daha farklı bir seyir izleyebilir. siyasi partilerin kentteki temsilcileri ise her iki durumun da kendilerine yarayacağını varsayıyor.