abd’nin 20 ocak’ta göreve başlayacak olan yeni başkanı donald trump’ın seçim kampanyası sırasında söyledikleri, dışişleri bakanlığı’na aday gösterdiği rex tillerson ve savunma bakanlığı’na aday gösterdiği james mattis’in senatodaki konuşmalarında işid, türkiye, pkk’nın suriye kolu pyd hakkında anlattıkları, yeni yönetimin suriye planı hakkında bazı ipuçları veriyor.

abd’de seçilmiş başkanın bakanlıklar için aday gösterdiği kişiler abd senatosu’nun onayını almak zorunda. bu nedenle aday bakanlar, senato’da sorgulanıyor.

dışişleri bakanı adayı tillerson, senato’nun dış ilişkiler komitesinde kendisine yöneltilen, ‘abd’nin ortadoğu’da liderliğinin bitip bitmediği’ yönündeki bir soruya yanıt verirken şunları söyledi:

“atmamız gereken ilk adım bölgedeki geleneksel müttefiklerimiz ve dostlarımızla tekrar çalışmak olmalıdır. tekrar geri döndüğümüzü onlara gösterip, bir planımızın olduğunu anlatmalıyız. şu anda bulunduğumuz noktada hiçbir şey yapamayız.”

"türkiye ile yeniden çalışmaya başlamalıyız"

suriye’de, türkiye, rusya, ve iran’ın politikalarının önemli bir yeri olduğunu belirten tillerson aynı soruya yanıt verirken, suriye konusunda türkiye ile yeniden birlikte çalışmaya başlamanın önemini de vurguladı:

"türkiye cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'la tekrar çalışmalıyız. türkiye bizim çok eski bir nato müttefikimizdir. bölgede abd’nin eksikliğinde kaygılandı ve yüzünü rusya’ya döndü. rusya kalıcı bir müttefik değildir. rusya’nın kalıcı bir müttefik olmadığını açıkça göstermek gerekiyor. türkiye'nin müttefiki abd’dir."

tillerson, bölgede atılması gereken ikinci adımın ise, suriye’de işid'e karşı mücadele etmek olduğunu söyledi.

pyd’nin de içinde olduğu yeni bir koalisyon mu?

tillerson bunları anlattıktan yaklaşık bir saat sonra da kendisine şu soruldu:

“abd'nin eskisi kadar güçlü olmadığını ve saygı görmediğini, ulusal çıkarlarımızı teminat altına alıp liderliğimizi gösterecek bir dış politikaya ihtiyacımız olduğunu söylediniz. amerika'nın dünyadaki konumunu düzeltmek için neler yapmayı düşünüyorsunuz?”

tillerson bu soruya yanıtı şöyle oldu:

“işe, dostlarımız ve müttefiklerimizle yeniden ilişki kurmakla, bölgenin istikrarı konusunda kararlı olduğumuzu, mevcut anlaşma ve taahhütleri yerine getirmeye kararlı olduğumuzu göstermekle başlamalıyız. sonrasında, bölgedeki en ivedi tehditle mücadele konusunda strateji geliştirmeliyiz. bu da, amerika olarak askeri gücümüzü ortaya koyarak - ama umarım bu gücü kullanmaya mecbur olmadan - ülkeleri hareket tarzlarını değiştirmeye ikna etmek demek.

karşımızdaki en acil tehdit olan işid konusuna gelince... şimdiye dek en büyük müttefikimiz olan suriyeli kürtler dahil, bölgedeki güçleri kullanarak yenilenmiş bir koalisyon oluşturmalıyız. suriyeli kürtlere rakka'ya ilerlemeye devam edebilmeleri için kendilerini destekleyeceğimizi yeniden taahhüt etmeliyiz. sonrasında, ülkenin başka bölümlerine ilerlemeye çalıştığı takdirde işid'i kontrol altına alabilecek ve örgütü suriye'de bertaraf edebilecek koalisyon güçleri oluşturmalıyız."

tillerson’ın sözlerinden suriyeli kürtler olarak tanımladığı yapının pkk’nın suriye kolu pyd olduğu anlaşılıyor.

savunma bakanı adayı: entegre strateji gerek

trump’ın savunma bakanı adayı james mattis de, senato’nun silahlı kuvvetler komitesi’nin sorularını yanıtlarken, rakka’yı alma stratejisine yeni bir bakış açısı gerektiğini söyledi:

“yalnızca kendi hükümetimiz içinde değil, müttefiklerimiz ve suriye kürtleri gibi güçlerle de entegre bir strateji geliştirmeliyiz.”

trump’ın seçim öncesi planı 

trump da seçim çalışmaları sırasında 21 temmuz 2016’da new york times’a verdiği bir söyleşide, türkiye’nin işid ile mücadele konusunda çok şey yapabileceğine inandığını vurgulamıştı.

o dönemde türkiye henüz sınırlarından işid’i temizlemek için fırat kalkanı operasyonu’nu başlatmamıştı.

söyleşi şöyle devam etmişti:

new york times: işid ile mücadelede çok daha fazla yardımcı olabileceklerini söylediniz. [türkiye’nin] eminim yapabilirler. fakat büyük bir fark var biz kürt güçlerini destekliyoruz.

trump: ben kürt güçlerinin hayranıyım.

new york times: ama erdoğan değil, bu konuda ne yapacağınızı anlatır mısınız?

trump: onları bir araya getirmemiz ideal çözüm olur. bu bir olasılık. ben kürt güçlerinin büyük hayranıyım. aynı zamanda türkiye ile çok başarılı bir ilişki kurma potansiyelimiz olduğunu düşünüyorum ve eğer bu ikisini bir şekilde bir araya getirebilirsek gerçekten de harika olur. “

new york times: bunu başarmak için diplomatik planınız ne?

trump: toplantılar... eğer bunu yapma fırsatımız olursa, yani eğer seçimleri kazanırsak, çok erken bir aşamada toplantılara başlayacağız.”

trump’ın sözlerinden de “hayranıyım” dediği güçlerin pkk’nın suriye kolu pyd olduğu anlaşılıyor.

ankara: kabul etmeyiz

tillerson’un senato’da yaptığı konuşma öncesinde al jazeera, dış politikayla ilgili üst düzey bir yetkiliye, yeni abd yönetiminin pyd’nin yapısını, liderini ve tavrını değiştirmeye zorlayıp, türkiye’yi pyd ile işbirliğine iknâ etmeye çalışması ihtimâlini sormuş, şu yanıtı almıştı:

“biz bunu kabul etmeyiz. trump’ın türkiye ile de iyi ilişkiler kurmasını bekliyoruz. yeni bir sayfa açma isteğini gösteren işaretler var. pyd bu büyük resim içinde küçük bir konu. abd’nin işid ile mücadele stratejisini değiştirmesi zaman alabilir, ancak rakka operasyonunu birlikte yapmak istediğimizi sık sık söylüyoruz.”

aynı yetkili, ”aldığı destek kesilince 3-5 ay içinde pyd kendisini yapayalnız bulacak ve dağılıp gidecek” ifadesini de kullanmıştı.

abd pyd’yi kara gücü olarak kullanıyor

suriye rejiminin pkk’nın suriye kolu pyd’ye bırakarak çekildiği alanlarda pyd, 2014 ocak ayı başında afrin, kobani ve cezire’de kanton yönetimi kurarak özerklik ilân etti. denetimi altındaki bölgelerde kendisiyle hem fikir olmayan kürtleri ve diğer etnik grupları bu bölgelerden zorla göndermeye başladı.

13 eylül 2014’te işid’in kobani’ye saldırmasıyla birlikte abd güçleri havadan pyd’nin silahlı güçlerine hava desteği vermeye başladı. bu destek çeşitli biçimlerde hâlâ devam ediyor.

abd dışişleri bakanlığı sözcü yardımcısı marie harf, ekim 2014’te pyd’yi terör örgütü olarak görmediklerini açıklamış, washington yönetimi eylül 2015’te de pyd’nin silahlı kanadı ypg’yi de terör örgütü olarak görmediğini ilân etmişti.

türkiye, ankara’daki saldırıda ypg bağlantısına dair bilgileri amerikan büyükelçisiyle paylaşmış ancak amerikan dışişleri sözcüsü john kirby, bundan sonra yaptığı açıklamada "[ankara'daki saldırıda] sorumlunun kim olduğunu onaylayacak ya da reddedecek bir pozisyonda değiliz. bu bizim için halen ucu açık bir soru’ demişti. sözcü aynı basıntoplantısında ypg mensuplarını ‘işid’e karşı savaşan en güçlü grup’ ve ‘cesur kürt savaşçılar’ diye nitelendirmişti.

pkk’nın suriye’deki kolu pyd’nin silahlı kanadı olan ypg’ye verilen destek türkiye’nin tepkisine sebep olunca abd, bu desteği 2015 ekim ayından itibaren yeni bir yapı oluşturarak devam ettirmeye başladı. bu tarihte sınırlı sayıda arap, süryani ve türkmen gücü de ypg’ye katarak suriye demokratik güçlerini (sdg) oluşturdu. sdg’nin omurgasını ve komutasını yine ypg oluşturuyor.

kaynak: al jazeera