enerji tüketimi her geçen gün katlanarak büyüyor. bu talebi karşılamak için kendi kaynaklarını daha fazla kullanmayı amaçlayan türkiye bir yandan da ihtiyacının büyük bölümünü karşıladığı dış kaynakları çeşitlendirme çabasında.

enerji bakanı berat albayrak, türkiye büyük millet meclisi plan ve bütçe komisyonu’nda yaptığı konuşmada türkiye’de enerji sektörünün ayrıntılı bir portresini çizdi.

elektrik üretimi: 203.1 milyar kilowatt saat

2016 yılı sonu itibarıyla türkiye’nin elektrik üretimi 203.1 milyar kilowatt saate çıktı. bu üretimin yüzde 32.4’ü doğalgazdan, yüzde 26.2’si hidrolikten, yüzde 32.4’ü kömürden, yüzde 5.6’sı rüzgar’dan, yüzde 1.7’si jeotermalden, yüzde 0.3’ü güneş, yüzde 1.4’ü ise diğer kaynaklardan karşılandı.

bakan albayrak’ın verdiği rakamlarda 2015 yılı tüketim verileri de yer aldı. buna göre geçen yıl türkiye’de toplam tüketim tam 265.7 milyar kilowatt saat olarak gerçekleşti.

bu rakamlar elektrik üretiminde doğalgaz bağımlılığının önceki yıllara göre azaldığını gösteriyor. doğalgaz elektrik ihtiyacının karşılanmasında birinci kaynak olma özelliğini koruyor ancak talebin yerli kaynaklarla yani hidrolik ve kömür ile karşılanma oranlarında artış var.

bu yerli kaynakların rolünü artırma çabası, önümüzdeki dönemde kendisini en çok kömür konusunda gösterecek.

yeniden kömür zamanı

yapılan çalışmalar türkiye’de linyit rezervlerinin 15.9 milyar ton olduğunu gösteriyor. bu rezervin 7 milyar tonluk kısmının çok daha hızlı değerlendirilmesi için idari düzenlemeler yapılıyor. 2023 yılına kadar yerli linyit ve taşkömürü kaynaklarının tamamının elektrik üretim amaçlı değerlendirilmesi bakanlığın önemli hedeflerinden biri.

üzerinde çalışılan bir diğer proje ise “türkiye kömür gazlaştırma projesi”. bu proje manisa, soma’da gerçekleştirilecek. amaç, kömürün gazlaştırılarak belli ürünlere dönüştürülmesi ile ithal edilen bazı petrokimyasalların yerli kaynaklarla üretilmesi.

doğalgaz  tüketimi: 30.2 milyar sm3

türkiye topraklarında tam 124 bin 275 metrekare doğalgaz iletim ve dağıtım hattı bulunuyor. bu hat üzerinden 2015 yılında 48 milyar sm3 doğalgaz tüketimi gerçekleşti. 2016 yılının ilk 8 ayında, yani henüz kış ayları gelmeden, bu rakam 30.2 milyar sm3’e ulaştı.

doğalgaz için ayrıca bir bilgi verilmedi ancak petrol fiyatlarındaki düşüş ile birlikte türkiye’nin enerji ithalatına ödediği paranın da azaldığı dikkat çekiyor. enerji bakanlığı tarafından hazırlanan sunumda 2016 rakamı yer almadı. ama 2014 yılında 54.9 milyar dolar enerji ithalatı yapıldığı, bu rakamın 2015 yılında 37.8 milyar dolar olarak gerçekleştiği belirtildi.

doğalgaz kaynaklarının çeşitlendirilmesi kadar “zor zamanlarda” kullanılması için türkiye’nin doğalgaz depolama kapasitesini geliştirmesi de çok önemli. bu noktada hedef, 2023 yılı sonuna kadar 9.3 milyar m3’e çıkarılması.

yapımı çok uzun zamandır devam eden tuz gölü doğalgaz depolama tesisinde 2017 yılı ocak ayında birinci grup deponun, 2019 yılında ise ikinci grup deponun tamamlanması amaçlanıyor. depolama kapasitesi ise 5.4 milyar m3 olacak.

bir diğer depolama tesisi ise kuzey marmara doğalgaz deposu. ilk etabı 2019, ikinci etabı ise 2020 yılında tamamlanacak bu tesisin kapasitesi ise 4.6 milyar m3 olarak planlanıyor.

petrol ve doğalgaz aramaya 5.2 milyar dolar

her ne kadar zengin petrol kaynaklarına sahip olmasa da türkiye de petrol arama ve çıkarma faaliyetlerine devam ediyor. 2016 yılının ilk dokuz ayında petrol ve doğalgaz arama için 105 milyon dolar harcandı.

2019 yılı sonuna kadar ise 4.3 milyar dolar yurtdışı, 867 milyon dolar yurtdışı yatırım yapılacak. özellikle karadeniz türkiye sınırları içinde potansiyeli olduğu düşünülen önemli bir saha. 2018 yılında batı karadeniz’de bir derin deniz kuyusunun açılması planlanıyor.

yenilenebilir enerjide durum ne?

enerji bakanı berat albayrak’ın yaptığı bütçe sunumunda yenilenebilir enerji konusunda türkiye’nin hangi noktada olduğuna ilişkin rakamlar da var. buna göre türkiye, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanımda bir çok avrupa ülkesinin ilerisinde yer alıyor. türkiye’nin yenilenebilir enerjide kurulu gücü eylül ayı sonu rakamlarına göre 5 bin mw.

türkiye’de işletmede olan 861 güneş enerjisi santralinin kurulu gücü 660.2 megawatt. işletmedeki rüzgar santrallerinin kapasitesi ise 5 bin 228 megawatt.

yerli kaynaklar kapsamında özellikle amerika birleşik devletleri gibi büyük bir oyuncunun enerji piyasasındaki konumunu değiştiren “kaya gazı” konusunda türkiye’de de çalışmalar yapılıyor. bu konuda verilen bilgide sadece güneydoğu anadolu ve trakya havzası başta olmak üzere türkiye’de kaya gazı potansiyeli olduğu bilgisi verildi.

nükleer: akkuyu kaldığı yerden devam

türk rus ilişkilerinin gerildiği dönemde çalışmaları yavaşlayan akkuyu nükleer güç santrali kaldığı yerden devam ediyor. hedef daha önceden de bilindiği gibi santralin ilk ünitesinin 2023 yılına kadar elektrik üretimine başlaması. proje tamamlandığında 4 üniteden oluşacak ve 4 bin 800 mw güce sahip olacak.

ikinci nükleer santra ile japonlar tarafından sinop’ta yapılacak. türkiye, üçüncü bir nükleer santral yapımını da hedefliyor. ancak enerji bakanı, plan ve bütçe komisyonundaki sunumunda üçüncü santralden söz etmedi.

tanap’ta ilk teslimat 2020’de

bir yandan kendi ihtiyacını karşılamak için kaynaklarını çeşitlendirmeyi amaçlayan türkiye hem bu amaçla hem de bulunduğu jeopolitik konumun avantajını kullanarak bir dizi uluslararası proje içinde yer alıyor.

bunlar arasında hayata geçmeye en yakın olanı, tanap yani trans anadolu doğalgaz boru hattı projesi. 2016 yılı sonu itibarıyla inşaatın yüzde 55’i tamamlanmış olacak. ilk aşamada azeri gazının daha sonra ise ,hazar bölgesi doğalgaz kaynaklarının rusya’yı by pass ederek avrupa’ya ulaştırılmasını hedefleyen proje ilk aşamada 16 milyar m3, son aşamada ise 32 milyar m3 gaz taşıyacak. 2018 yılında ilk gazı türkiye kullanacak. 2020 yılında ise avrupa’ya ilk teslimat gerçekleştirilecek.

türk akımı çalışmaları da sürüyor

türkiye ile rusya arasında imzalanan ve ukrayna’yı by pass ederek rus gazını türkiye üzerinden avrupa’ya ulaştırmayı hedefleyen proje 2 hattan oluşuyor. 15.75 milyar m3 gaz iletmeyi amaçlayan türk akımı, bir çok ülkenin siyasi pozisyonlarını belirlemesi açısından da önemli.

bakanlık tarafından hazırlanan sunumda tanap ve türk akımı’nın birbirine rakip projeler olmadığı hatta türkiye’nin pozisyonunu güçlendiren bir etki yarattığı belirtildi.

her ikisinin hedef pazarının da avrupa olmasının ise rus ve azeri gazı arasında fiyat rekabeti yaratacağı da vurgulandı.

kaynak: al jazeera