eski bakanlar egemen bağış, erdoğan bayraktar, muammer güler ve zafer çağlayan ile ilgili iddiaların yer aldığı fezlekeler önce meclis başkanlığı'na gönderilmediği için, sonra da  içeriği nedeniyle tartışma konusu oldu. muhalefet, 4 eski bakan hakkındaki 11 klasörden oluşan fezlekenin tüm ayrıntılarını görmek istiyor. bakanların, iddialarla ilgili yüce divan'da yargılanmasını talep ediyor. ancak anayasa'ya göre yüce divan yolu uzun ve adalet ve kalkınma partisi'nin (ak parti / akp) desteği olmadan kapalı. 

yargılama için ilk adım ‘soruşturma önergesi’

yüce divan’da yargılanmayla sonuçlanabilecek sürecin ilk adımı “soruşturma açılmasını istemek”. bu da 55 milletvekilinin imzasıyla türkiye büyük millet meclisi başkanlığı’ndan talep edilebiliyor. soruşturma önergesi verildikten sonra 1 ay içinde genel kurul’da görüşülmek zorunda.

oylama gizli

soruşturma önergesinin genel kurul’da görüşülüp kabul edilmesi gizli oylamanın sonucuna bağlı. bu oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu yani 276 milletvekili “kabul” derse, soruşturma önergesi kabul edilmiş oluyor ve soruşturma komisyonu  kuruluyor.

cumhuriyet halk partisi'nin (chp) 134, milliyetçi hareket partisi'nin (mhp) 52, barış ve demokrasi partisi'nin (bdp) 26, halkların demokratik partisi'nin (hdp) 4 ve bağımsız 14 milletvekillinin tamamı bile “kabul” oyu verse 230 rakamına ulaşılıyor. ak parti’nin meclis’teki sandalye sayısı ise 318.

bu tabloya göre soruşturma önergesinin kabulu, salt çoğunluk aranan her oylamada olduğu gibi, ak parti’nin tavrına bağlı. yani ak parti fire vermedikçe ya da “siyaseten” soruşturma önergelerinin kabulu yönünde bir karar almadıkça soruşturma önergesi komisyon aşamasına geçilmeden reddedilmiş olacak.

soruşturma komisyonu aşaması

soruşturma önergesi kabul edilirse bu kez partilerin “meclis’teki gücü oranında” temsil edileceği bir komisyon kurulması zorunlu. 15 üyeden oluşacak bu komisyonda çoğunluk ak parti'de olacak.

örneğin meclis’teki 26'şar kişilik anayasa komisyonu ile adalet komisyonu'nda 16 ak parti, 6 chp, 3 mhp ve 1 bdp’li milletvekili görev yapıyor. komisyonların karar alabilmesi için 3’te bir üye sayısıyla toplanıp, salt çoğunluğun sağlanması yeterli. 

komisyon süreci uzun

komisyonun karar alabilmesi için önündeki dosyayı inceleme süresi  2 ay olarak belirlenmiş. bu süre sonunda raporun meclis’e sunulması zorunluluğu var. soruşturma bu süre içinde bitirilemezse 2 aylık ek bir süre veriliyor. bu sürenin bitiminin ardından rapor  meclis başkanlığı’na gönderiliyor. başkanlık 10 gün içinde milletvekillerine, incelemeleri için raporu dağıtıyor ve “dağıtımdan itibaren” 10 gün içinde de meclis genel kurulu’nda raporun oylanması gerekiyor. 

son söz genel kurul'un

komisyonun kararı ne olursa olsun genel kurul'da bunun kabulü için 276 oy bulunması gerekiyor. komisyon “yüce divan’da yargılama” karar verse bile genel kurul’da bu sayı bulunamazsa yargılama yapılamıyor. 

4 eski bakanın yargılanmasına ancak süreçlerin bu şekilde tamamlanmasının ardından başlanabilir. bu görevi ise yüce divan sıfatıyla anayasa mahkemesi yerine getiriyor. yargılamalarla ilgili yüce divan kararlarına itiraz edilemiyor.

kaynak: al jazeera