demirağ ailesinin akşam yemeğinde mercimek, bulgur ve ekmek var. neredeyse bir yıldır menü değişmedi. zamlar nedeniyle eskiden menünün vazgeçilmezleri patates, pirinç ve kuru fasulye bu yıl sofraya uğramamış.

"bu yıl hiç kuru fasulye, pilav, patlıcan yemedik"

onlar bu sene hiç kuru fasulye, patlıcan, biber, pirinç almamış. bir kış boyunca eve sadece iki kilo patates girmiş. dürdane demirağ onu da torunu patates kızartması istediği için aldığını söylüyor. dürdane demirağ, meyveyi nadiren, arada bir aldıklarını anlatıyor:

"meyveyi arada bir alıyoruz, torun var diye. torunum, 'anneanne neden portakal almıyorsun?' diye soruyor. aldığımız da onun için; bir, bir buçuk kilo. o kadar. geçen yıl  en ucuzu patatesti. 10 kilo alıyorduk. bu sene yok. pirinç de yok. domates arada bir. yazın o da, kışın hiç almıyoruz. domatesin fiyatı yazın düşüyor, bekliyoruz."

Demirağ ailesinin menüsü mercimek çorbası, bulgur ve ekmek... [Özgür Tekşen-AJT]

kilosu 1 - 1,5 lirayı aşan ürünleri almamaya çalışıyor

evin reisi ali demirağ, aylık 850 liraya çalışıyor, ek gelir için de akşamları kağıt topluyor. oradan da ayda 300 lira geliri var.

kirası 400 lira; elektrik, su, soba için odun, kömür ve ali demirağ’ın işsiz oğlunun masraflarını da ekleyince, demirağ’a alışveriş için pek bir para kalmıyor.

"et zaten yok, ister istemez bulgura talim"

demirağ, kilosu 1 - 1,5 tl’yi aşan ürünleri almamaya çalışıyor. et çoktan menüden çıkmış. demirağ, "ister istemez bulgura talim" diyor ve şöyle devam ediyor:

"et namına bir şey görmüyoruz. beyaz eti ayda 1 kere alıyoruz. kırmızı eti hiç almıyoruz. çok zam geldi. patatesi, pirinci zaten alamıyoruz. et gibi pahalandı. pazara gidiyorum, ucuz yerleri araştırıyorum. en ucuz neredeyse oradan alıyorum. yoksa para bulamayız. odundu, kömürdü almış başını gidiyor. ispanak en ucuz 1 tl, ve lahana. domatesi 1 tl’ye buluyorsak tamam, onunla da yemek bile olmuyor. bir tavuk 15 - 20 tl. ben paramı bunlara ayırırsam aç kalırım. biberi bir ay alsak, ikinci ay alamayız. ister istemez bulgura talim."

Demirağ ailesi kilosu 1-1,5 TL üzerindeki ürünleri almıyor.Domates ucuz olduğu için sadece yazın yeniyor.[Özgür Tekşen-AJT]

patatese yüzde 170, pirince yüzde 42 zam

son bir yıl içinde özellikle dar gelirlinin menüsünün vazgeçilmezlerinden patates, kuru fasulye ve pirinçte ciddi oranda zam oldu. bu fiyat artışlarında dünya fiyatlarındaki yükselişlerin de etkisi var, türkiye’deki üretim yetersizliğinin de.

özellikle patateste 2012’de çok ekim yapıldı, birçok üreticinin patatesi elinde kaldı. 2013’te daha az patates ekilince üretim yetersiz oldu. depolarda da saklanınca patatesin kilosu 5-6 tl’ye kadar çıktı.

mehmet reis: fiyat çok arttı, spekülasyon olabilir

bakliyattaki fiyat artışlarına ilişkin al jazeera’ye konuşan reis gıda yönetim kurulu başkanı mehmet reis, üretim azalmasını kabul ediyor ama fiyat artışlarının da aşırı olduğuna dikkat çekiyor. dünyadaki iklim değişiklikleri nedeniyle bundan sonra hiçbir ürünün fiyatının bir önceki yılla aynı olmayacağını söyleyen reis, “bunu felaket edebiyatı olarak sunan spekülatörler var. bu da fiyat artışlarına yol açabiliyor” diyor.

erdoğan: pirinçteki artış yurtdışı kaynaklı

sezon pirinç yönetim kurulu başkanı mehmet erdoğan’a göreyse, pirinçteki artışın nedeni yurtdışı kaynaklı. al jazeera’ye konuşan erdoğan, “türkiye pirinçte ithalatçı bir ülke. geçen yıl abd’de kuraklık ve üretim kaybı oldu. kurun yükselmesi de pirinç, kuru fasulye gibi ithalatçı olduğumuz ürünleri etkiliyor. spekülasyon iddialarına itibar etmiyorum. bu piyasayı regüle etmek çok kolay. ithalata açık” diyor.

kuraklık nedeniyle zam gelebilir

hububat-bakliyat yağlı tohumlar birliği başkanı mahmut aslan’a göre, dünyada kuru fasulye, mercimek gibi bakliyatlara ilgi arttı, fiyatlar yükseldi. al jazeera’ye konuşan aslan, türkiye’nin tercih ettiği orta tane pirincin abd, mısır ve rusya’dan alındığını, mısır’da ithalatın yasaklanması, abd’de kuraklık nedeniyle türkiye’ye rusya’dan pirinç geldiğini söyledi. aslan, rusya’daki fiyat artışının türkiye’ye yansıdığını belirtti.

üreticiler bu yıl, kuraklık nedeniyle pirinç ve buğday rekoltesinde düşüş bekliyor. bu da yeni zamlara yol açabilir. 

kaynak: al jazeera