bugün islami direniş hareketi hamas'ın önünde gazze savaşı sonrasının sorunlarıyla mücadele etmesi, gelecek süreci en az kayıpla kapatması ve tüm filistinlileri birleştirecek bir ulusal kurtuluş projesini başlatması için oldukça kritik görevler bulunuyor.

iç krizin yönetimi

hamas'ın üstlenmesi gereken ilk görev, şu günlerde artan fitne eğilimini önlemek için filistin iç krizini iyi yönetmektir.

fetih ile hamas hareketleri arasındaki anlaşmanın karşılıklı suçlamalar ve problemlerin gölgesinde önemli engellerle karşılaştığı malum. bu durum filistin iç şartlarını en başa götürme riski taşıyor.  

hareket'in atması öngörülen ilk adım, fetih'le medya üzerinden kapışmaya son vermesidir. böylelikle sakin ve olumlu bir atmosferde askıdaki sorunlar tam bir ciddiyet içinde çözülebilir ve gerginlikler dışarıda tutulabilir.

hamas'ın uzlaşı için ayrı telden çalmaması ve ulusal bütünlük içinde çalışması gerekir. zira sınırlı bireysel çalışma ile tüm filistinli grupları, sosyal örgütleri ve kesimleri organize eden kapsamlı bir ulusal çaba arasında büyük farklılık vardır. 

buradan hareketle hamas, uzlaşının farklı dosyalarının hayata geçirilmesi noktasında etkin bir baskı oluşturmak için filistinli grupları ve tüm sosyal oluşumları seferber etmelidir.

buna paralel olarak hareket (farklı ulusal gruplar ve islamcı güçlerle uzlaşı araçları üzerinden) işgalle mücadeleyi filistinlilerin sıkıntılarını artırmayacak şekilde iyi yönetmelidir. özellikle de son savaşın ağır faturası ve gazze şeridi halkının katlandığı yaşam koşullarının zorluğu ortadayken…

hareket'in (mevcut şartların bilinen karmaşıklıkları gölgesinde) yaşanan anlaşmazlıkları bitirmek ve tüm ulusal dosyaları çözmek amacıyla mahmud abbas ve fetih hareketiyle ulusal anlaşmayı imzalama çabası içine girmesi bir zorunluluktur. aralarında siyasi dosyalar, memurlar meselesi, savaş ve barış kararları, direnişin silahı ve başka sorunların da olduğu tüm ulusal dosyalar uzlaşıyı tehdit etmektedir.

siyasi düşüncenin netleşmesi

hamas'ın ikinci görevi ise siyasi düşüncesini netleştirmektir. gelişmeler (ve özellikle de son savaş) bu siyasi düşüncenin istenen düzeyde olgunlaşması gerektiğini gösterdi.

siyasi deneyim sahibi önemli bir kesime göre hamas'ın geçen dönem boyunca kullandığı siyasi üslûp ve yaptıkları, filistin davasının mücadelesini verdiği değerlerin seviyesine çıkamadı ve hareket (başka gruplarla birlikte) filistin iç krizinin yaşanmasına bir ölçüde katkıda bulundu.

2006 seçimlerinden günümüze kadar kazanılan deneyim şunu gösterdi: filistin halkına yönelik ambargo, planlar, trajedi ve felaketler, hamas'ın köklü bir revizyona gitmesini, binayı çökerten ve sütunlarını sarsan sürecin kayıplarını azaltmaya dayalı yeni bir ulusal vizyon ve yaklaşıma götürecek şekilde dersler çıkarmasını zorunlu kılmaktadır. hareket'in gölgesinde büyüdüğü temel ilkeler ve varsayımlar gözden geçirilmeli, filistin halkının yüksek çıkarlarının ve ulusal davasının önceliği doğrultusunda geniş kapsamlı araştırmalar ve okumalardan sonra siyasi bakış açısı ve tutumlar sergilenmelidir.

bu durumda hamas'ın siyasi hedeflerini ve araçlarını netleştirmesine dayalı yeni bir siyasi vizyon ortaya koyması kaçınılmazdır. farklı gelişmeler ve sorunlara yönelik siyasi tutumunu (ulusal kurtuluş süreci, filistin halkının yüce hedefleri, çıkarları ve dışarıda filistin davasına desteğin ihtiyaçlarına uygun şekilde) yeniden inşa etmelidir.

ulusal uzlaşı ve ortaklığın değerlerinin güçlendirilmesi, her yeni siyasi vizyonun başarılı olmasının temel kurallarından biridir. ulusal kurtuluş süreci işgalle olan büyük savaşı çerçevesinde yeni tutumlar belirlenmesini, istisnasız halk ve gruplar nezdinde farklı ulusal enerjilerin seferber edilmesini gerekli kılmaktadır. bunun yanı sıra işgalle mücadelede tüm filistin ulusallığıyla birlikte ciddi bir koordinasyon ve verimli işbirliği yöntemlerinin izlenmesi gerekir.

ayrıca hamas'ın filistin siyasal sisteminin kurumlarına hazırlıksız katılması da sıkıntı yaratmıştır, bu konunun ele alınması arzu edilen ulusal eğilim içinde siyasi vizyon ve söylem pusulasının şaşmaması için önemli bir ihtiyaçtır. herkesçe de bilindiği üzere işgal, filistinlilerin hayatlarını sürdürebilmeleri için temel kaynaklarını ve ekonomik dinamiklerin çoğunu elinde tutuyor. hamas bu şartlar altında organik olarak oslo süreciyle irtibatlı bir yönetimin peşinden sürüklenmenin maliyetiyle baş edemez.  

bu bağlamda gelecek seçimlerde hamas'ı ve yöneticilerini, filistin ulusal yönetimi'nden ve onun farklı çerçevelerinden uzak tutacak yaratıcı yeni bir bakış açısı tesis edilmelidir. bundaki amaç hizipçi yaklaşımlardan uzak durarak daha nitelikli adayların gösterilmesidir. seçimler profesyonel şekilde çalışmayı sağlayacak bir denetim içinde yapılmalıdır. bu denetim hem adaletin ilkelerini işletecek hem de işgalle olan siyasi bağların ve sorumlulukların etkilerinden kurtulmayı sağlayacaktır.

dahası hareket'in bölgesel değişimleri sağlıklı şekilde okuması, bazı arap rejimleriyle ve özellikle de mısır'la krizi bitirecek yeni siyasi yaklaşımlar sergilemeye çalışması istenmektedir. bu kriz gazze şeridi'ndeki şartlar ve genel olarak filistin sorunu üzerinde çok olumsuz etkiler bıraktı.

hareket'in geçmiş dönem boyunca mısır dosyasına yaklaşımında sergilediği zafiyetin, kendisini kuşatma altına almaları ve tehlikelere maruz bırakmaları için düşmanlarına geniş bir alan açtığı sır değil. bu durum hareket'e müslüman kardeşler cemaatiyle olan fikri yakınlığının gereksinimleri ile mısır siyasi sistemi ve siyasi oluşumlarıyla ilişkilerinin hassasiyeti arasında bir denge kurmasını zorunlu kılmaktadır.

özetle hareket siyasi düşüncesini yeniden netleştirmeli ve sağlam temellere oturtmalıdır.

halkla kenetlenme   

hamas'ın ramallah'taki yönetimle ayrılık yılları boyunca gazze şeridi'ndeki filistin halkıyla ilişkisi zarar gördü. iktidarı süresince sergilediği yönetim ve verdiği hizmetlerin zayıflığı buna neden olarak gösterilebilir.

hareket son dönemdeki halk desteğinin önemli bölümünü askeri kanadı kassam tugayları kanalıyla son savaş sırasında ortaya koyduğu kahramanca direniş ve büyük kurbanlar vererek kazandı.

bu yüzden gazze halkıyla iletişimde sağduyulu bir mantık ortaya koymak, yani insanlara eşitlik temelinde iyi muamele etmek, adam kayırma veya partizanlıktan uzak durarak ilişkileri güçlendirmek, insanların kaygılarına, sıkıntılarına, son savaşın ve devam eden ambargonun sonuçlarından dolayı yaşadıkları ağır ekonomik krizin gölgesinde geçim zorluklarına temas etmek gerekmektedir.

ayrıca hareket herkese ve özellikle de muhaliflerine karşı mümkün olduğunca fikri, kültürel ve ideolojik bir tevazu sergilemeli, onlara üstten bakmamalı ve uzak durmamalıdır. havanın yumuşatılmasına katkıda bulunacak kültürel argümanlar, siyasi ve düşünsel bir diyalogun ortaya konması, hamas'ın direniş yöntemi ve özgürlük süreci için filistin toplumunun farklı kesimlerine karşı kuşatıcı olmasının önünü açacaktır.

ulusal kurtuluş süreci

en önemli ve stratejik görev ise ulusal kurtuluş sürecine itibarının kazandırılmasıyla somutlaşıyor.

filistin sahasının geçen dönem boyunca stratejik bir zihin karışıklığı içinde olduğunu ve arzulanan kurtuluş hedefi yönünde pusulada bir dengesizlik yaşadığını kabul etmek kaçınılmaz. önce fetih ve ardından (iktidar hastalıklarının ve bilinen olumsuzluklarının büyük bir parçasının sirayet ettiği) hamas, iktidarın dalgalı denizinde kayboldular. bu durum önceliklerin altüst olmasına ve bir bütün olarak filistin ulusal sisteminin karışmasına sebebiyet verdi.

ulusal kurtuluş projesinin hizipçi çekişmenin esiri olduğu açık. bu hizipçi çekişme, fetih ve hamas'ın bölünmüşlük dönemi boyunca kasvetli gölgesini gösterdi. tabii israil'in açtığı son üç savaş sırasında direnişle, sebatla ve direnişin kurbanlarıyla somutlaşan asil aydınlatmalar hariç. 

buradan hareketle hamas'ın bugün iktidar labirentine girmesine eşlik eden stratejik hatalarını, direnişin mücadele denklemini yeniden formüle ederek ve filistin ulusal kurtuluş sürecine itibarını kazandırarak düzeltmesi istenmektedir.

bu hedefin gerçekleşmesinin ise yeni bir bakış açısı doğrultusunda ulusal kurtuluşun kurallarına yoğunluk verilmesiyle olacağını kabul etmek gerekir. bu yeni bakış açısı hamas'ı oslo'dan ve bu anlaşmanın siyasi ve idari sonuçlarından (filistin ulusal yönetimi, seçimler, filistin siyasi sisteminin yapısı gibi) alıp baskılardan ve dış müdahalelerden kurtulmuş ulusal kurtuluş projesinin kaygısını taşıyan bilinçli direnişin atmosferine götürecektir.

bununla birlikte direniş sürecine ve ulusal kurtuluşa itibarını kazandırmak, filistin ulusal yönetimi'nin ve farklı oluşumların ihmal ve göz ardı edilmesi anlamına gelmez. filistin yönetimi, artık bir emrivaki oldu. bu da hamas'ın, boşluğun doldurulması, siyasi katılım ve seçim yarışı için etkin mekanizmalar çıkarmasını, dikkat çekici ulusal şahsiyetleri ve çerçeveleri desteklemesini gerektirmektedir.

hamas'ın ulusal kurtuluş projesine itibar kazandırması için (tüm filistin ulusal enerjisinin yer alacağı, direniş ve mücadele sürecinin temel belirleyicisi olarak ulusal uzlaşıyı güçlendirecek) toparlayıcı bir mücadele bilinci oluşturması ve kapsamlı direniş projesini düzenleyen stratejik temelleri belirleyecek genel bir mücadele referansı oluşturması gerekmektedir. bu mücadele referansı farklı araçlarla direniş süreci üzerinde denetim yapacak, direnişi doğru tavsiyeler, daimî yönlendirmeler ve değerlendirmelerle besleyecektir.

partizanlıktan kurtulmayan, anlayışı, ilkeleri, stratejileri ve çalışmalarında ulusal çıkarı gözetmeyen hiçbir çaba, filistin'in ulusal kurtuluş projesine itibarını kazandıramaz.  

hamas'ın geleceği, mevcut sıkıntı ve sorunlarla mücadele ve en az kayıpla çıkma kapasitesi, kendini yeniden yapılandırması, gücünü artırması, sağlam bir zemin üzerinde emin adımlarla gelecek süreci atlatması ve kendisini tüm filistinlileri içine alan toparlayıcı bir ulusal kurtuluş projesi olarak sunması, yukarıdaki kazanımları hiç evirip çevirmeden yerine getirme gücüyle doğru orantılıdır. 

mumin besisu, filistinli gazeteci ve yazar. 

bu makalede yer alan görüşler yazara aittir ve al jazeera'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.