işsizlik oranı çift haneye giderken… 

hanehalkı işgücü anketi temmuz ayı sonuçlarından görülüyor ki, işsizlikte hızlı bir artış söz konusu. temmuz ayı itibarıyla işsiz sayısı 2 milyon 867 bine yükseldi ve işsizlik oranı yüzde 9,8 olarak gerçekleşti. tarım dışı işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,9 puan artarak yüzde 12 oldu. mevsimsel etkilerden arındırılmış işgücü göstergeleri incelendiğinde, son üç aydır işsizliğin her ay yüzde 4’ün üzerinde arttığı görülüyor.

türkiye işgücü piyasasına ilişkin önemli bir gelişme de erkek istihdamının oldukça gerisinde kalan kadın istihdamının son beş yıldır önemli oranda artıyor olması. 2009 yılında 5,8 milyon olan kadın istihdamı 2013 yılı itibarıyla 7,6 milyona ulaşmıştı. ancak 2014’ün ilk aylarında yükselmeye devam eden kadın istihdamı son iki ayda 139 bin kişi azaldı. temmuz ayı itibarıyla 15-64 yaş grubundaki kadınlar için istihdam oranı bir önceki aya göre 0,4 puan düşüşle yüzde 30 olarak gerçekleşti. öte yandan, kadın işsizlik oranlarında artış söz konusu. 15-64 yaş grubundaki kadınlarda işsizlik oranı yüzde 12,2’ye yükseldi.

işsizlikteki artış trendine paralel şekilde genç işsizliği de yükseliyor. temmuz ayı itibarıyla 15-24 yaş grubundaki her on gençten 4’ü işgücünde. genç işsizliği oranı yüzde 18,2 ve genel işsizlik oranının neredeyse iki katı. çok sayıda genç, niteliklerine uygun bir iş bulamadığı veya kayıtdışı, geçici ya da kısmi süreli işlerde çalışmak zorunda kaldığı için yoğun bir stres hissediyor. bu sebeple, ruh sağlığına ilişkin sorunlar da gençler arasında daha yaygın hale gelmiş durumda.

uluslararası çalışma örgütü (ilo) araştırmasına göre; ekonomik kalkınma ve işbirliği örgütü (oecd) ülkelerinde her dört gençten biri işsizlik nedeniyle ruh sağlığı problemleri yaşıyor. önümüzdeki dönemde, üniversiteden yeni mezun olan gençler işgücü piyasasına katılmaya devam edecek. ancak daha yavaş büyüyen türkiye ekonomisinin azalan istihdam yaratma kapasitesi, genç işsizliğinin bir miktar daha artmasına yol açabilir.

2. geçen yılki g20 toplantısında, kriz sonrası yaşanan konjonktürel işsizliğin çok hızlı bir şekilde uzun vadeli yapısal işsizlik problemine dönüşebileceği konusunda tüm dünya uyarılmıştı. küresel işgücü piyasası verilerinden bu riskin artık dünyanın büyük bir bölümü için endişe verici bir gerçeklik haline dönüştüğü görülüyor. yunanistan, ispanya, italya ve portekiz gibi işsizliğin kronik bir baş belasına dönüştüğü euro bölgesi ekonomilerinde işsizlerin yarısından fazlası, 1 yıldan fazla süredir işsiz. diğer taraftan, türkiye uzun dönemli işsizlik açısından göreli olarak iyi durumda. temmuz 2014 itibarıyla türkiye’de her beş işsizden biri, 1 yıldan daha uzun süredir iş arıyor. 

3. son olarak, işsizlik rakamları tek başına hikâyenin tamamını anlatmıyor. en az işsizlik kadar önemli bir başka husus da ümidini kaybetmiş ve iş aramaktan vazgeçmiş insanların durumu. söz konusu durumdan oecd ülkeleri arasında en çok etkilenen ülke türkiye. temmuz 2014 itibarıyla türkiye’de işgücüne dahil olmayan 27 milyon 745 bin kişi bulunuyor. bunların 589 bini iş bulabileceğine dair ümidini kaybettiği için iş aramaktan vazgeçmiş. ayrıca, son iki aydır ümidi kırılmış işgücünde 15 bin kişilik bir artış söz konusu.

çare “kaliteli” ve “düzgün” işler

özellikle gelişmekte olan ülkelerde istihdam sorunlarının arka planında yeterince yeni işin yaratılamaması gerçeği var. güçlü bir ekonomik büyüme, yaratılan “kaliteli” ve “düzgün” işlerle (decent work) doğrudan ilişkili. ilo’nun “çalışma dünyası raporu”na göre; 2000’li yılların başından itibaren kaliteli işler yaratmak üzere yola çıkan ekonomiler, gelişmekte olan diğer ekonomilere oranla 2007 yılından bu yana her yıl yaklaşık 1 puan daha hızlı büyümüş durumdalar (ilo, world of work report: developing with jobs, geneva, 2014: xix). dolayısıyla, türkiye’nin istihdam sorununu çözmek için öncelikli yapılması gereken “kaliteli” ve “düzgün” işler yaratabilmek!

ayrıca, türkiye için iyi işler yaratmak kadar önemli olan diğer bir husus, kayıtdışı istihdamla mücadele. 2005- 2013 döneminde kayıtdışı istihdam önemli ölçüde azalmış olsa da, 2013’ün sonlarından itibaren yeniden yükselmeye başladı. 2005 yılı itibarıyla yüzde 48,2 olan kayıtdışı istihdam oranı 2013 yılında yüzde 36,8’e geriledi. ancak son 6 ayda kayıtdışı istihdam 1 milyon 172 bin kişi arttı ve temmuz ayı itibarıyla yüzde 36,4 düzeyinde gerçekleşti. temmuz ayında ise bir önceki aya göre kayıtdışı istihdamda 53 bin kişilik bir azalma söz konusu.

işıl kurnaz, gazi üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümü araştırma görevlisi.

bu makalede yer alan görüşler yazara aittir ve al jazeera'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.