amerika birleşik devletleri'nin (abd) vetosu yüzünden birleşmiş milletler'de (bm) devlet olarak tanınmayan filistin, bm'nin eğitim, bilim ve kültür alanlarında faaliyet gösteren örgütü unesco tarafından tanındı.

filistin, 173 üyenin 107 'evet', 14 'hayır' ve 52 'çekimser' oyuyla örgütün 194'üncü üyesi olunca, abd yaptırım uygulamakla tehdit ettiği örgüte kasım ayında yapmayı planladığı 60 milyon dolarlık ödemeyi durdurduğunu açıkladı.

“unesco tarafından filistin’in üye devlet olarak kabul edilmesi üzücü ve erken alınmış bir karardır” diyen abd dışişleri bakanlığı sözcüsü victoria nuland, “bu karar ortadoğu’da hedeflediğimiz akılcı, adil ve uzun süreli barışın altını oymuştur” ifadelerini kullandı. 

nuland,  filistin’i ortadoğu barışı sağlanmadan önce devlet olarak tanıyan bm organlarına kongre tarafından yaptırım uygulanacağı konusunda uyardı.

“abd, filistin’in bağımsız ve egemen bir devlet olmasını destekliyor ancak, bu sadece israil ve  filistin arasında doğrudan görüşmelerle olacak” diyen nuland, filistin’in bm’de tanınmak için ısrarcı olmasının israil ve filistin kurtuluş örgütü (fkö) arasındaki görüşmeler önünde engel oluşturduğunu söyledi.

unesco’nun bütçesinin yüzde 22’sini washington oluşturuyor. 

ab'nin teklifini reddetti

abd, ronald reagan döneminde unesco üyeliğinden ayrılmış, george w. bush döneminde ise üyeliğe geri dönmüştü. 

avrupa birliği, fkö'nün tam üyelik arayışını durdurmak istemiş ve unesco’nun yürütme komitesine sınırlı bir üyelik teklif etmişti ve beytüllahim’deki yeniden doğuş kilisesinin restorasyonu için fon sağlanması sözü vermişti.

israil’in haaretz gazetesi’ne yaptığı açıklamayla teklifi reddeden fkö, ab’nin ideallerini parayla satmalarını istediğini söylemişti.

kararla birlikte filistin’in 1974’ten beri gözlemci olan statüsü, ‘tam üye devlet’ olarak değişmiş oldu.

unesco’nun bağımsız yapısı, kararda önemli rol oynadı. örgüt, üyelik konusunda kendi kararlarını alabiliyor.

bm’ye ve unesco’ya üye olan ülkeler arasında az da olsa farklar var. zira pasifik’teki iki küçük ada ülkesi cook adaları ve niue, unesco’nun üyeleri arasındayken bm’ye üye değiller.  liechtenstein ise uluslararası organizasyonlara üye bir ülke olmasına karşın unesco üyesi değil.

sembolik önem taşıyor

unesco’dan gelen evet oyu filistin kurtuluş örgütü için sembolik önem taşıyor.

fkö üyesi eski büyükelçi husam zomlot,  “ bu iyi bir haber. doğru yolda atılan bir adım. uluslararası toplumda tam üyelik yolunda ilerliyoruz. unesco çok önemli bir örgüt” diye konuştu.

öte yandan israil’in unesco temsilcisi nimrod barkan kararı “unesco için trajik” olarak değerlendirdi.   

hamas yetkililerinden ahmed yusuf ise kararın büyük başarı olduğunu söyledi ve “israil ile abd’nin artık dünya siyasetinde diktatörlük yapamayacaklar” ifadesini kullandı.

israil filistin arasındaki doğrudan görüşmeler bir yılı aşkın süredir devam etmiyor. filistin tarafı, israil’in batı şeria’da durdurduğu yerleşim birimleri inşaasını yeniden başlatması nedeniyle görüşme masasından çekildiğini belirtiyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar