12 aralık günü temsilciler meclisi'nden geçen 2014 abd ulusal savunma yetki yasası, perşembe günü de kongre’de kabul edildi. yasa, başkan barack obama’nın imzasının ardından yürürlüğe girecek.

yasaya eklenen ilave bir hüküm de var. hüküm, abd nükleer silah kullanımı ve füze savunma planlamasıyla ilgili bir takım önlemleri kapsıyor. bunların arasında, ‘abd savunma bakanlığı’na ait hiçbir fonun çin füze savunma sistemlerinin abd savunma sistemleriyle entegrasyonunda kullanılamaması’ maddesi de var.

bu hüküm, çin devlet firması cpmiec ile füze anlaşması imzalamak üzere görüşmeler yapan türkiye'yi de etkileyebilecek nitelikte. 

yasanın türkiye füze savunma sistemi ihalesine etkisi

türkiye, eylül ayında füze savunma sistemi ihalesini gerçekleştirmiş, ihaleyi çinli cpmiec (çin duyarlı makine ithalat ve ihracat kurumu) firması kazanmıştı. ancak henüz türkiye ile çin arasında füze savunma sistemi satın almak üzere anlaşma imzalanmadı.

ankara, ihalede birinci sırada cpmiec’in geldiğini, ancak çin’den füze savunma sistemi alınmadan önce yeniden değerlendirme yapılacağını söylüyor. uzun menzilli füze savunma sisteminde çinli firmayı seçilmesinin sebebini de, milli savunma bakanı ismet yılmaz, “ortak üretim, teknoloji transferi ve ucuz fiyat” olarak açıklamış, “batı ülkelerinin ortak üretim ve teknoloji transferine hiç kapı açmaması, çin’in elini kuvvetlendiriyor” demişti.

ancak çinli firma, iran, kuzey kore ve suriye’ye silah sağladığı gerekçesiyle 2006 yılından beri abd’nin yaptırımlar listesinde bulunuyor. şirketin abd’li firmalarla iş yapması da yasadışı sayılıyor. bu sebeple ihale sonuçları hem washington’dan hem nato’dan tepki aldı.

iki ülke arasında anlaşma imzalanırsa, çin'den gelen füze savunma sisteminin türkiye'deki savunma sistemine entegre edilmesi gerekiyor. savunma sanayi müsteşarı murat bayar, gelecek sistemin "nato'ya değil, türkiye'nin sistemine; türk firmalarınca entegre edileceğini" vurgulamıştı.

türkiye ile çinli firmanın anlaşmasına abd ve nato’dan tepki

ekim ayında, abd dışişleri bakanlığı sözcüsü jen psaki “türk hükümetine, nato sistemleriyle veya kolektif savunma kapasitesiyle uyumlu çalışmayacak bir füze savunma sistemiyle ilgili olarak abd’nin yaptırım uyguladığı bir şirketle anlaşma görüşmelerine yönelik ciddi kaygılarımızı ilettik,” demişti.

nato genel sekreteri anders fogh rasmussen de, yine ekim ayında “bizim için önemli olan üye devletlerin satın aldıkları sistemin diğer devletlerdeki sistemlerle uyuşması. türkiye’nin de buna uymasını bekliyorum,” dedi.

kaynak: al jazeera ve ajanslar