tahran yönetiminin altı avrupa birliği (ab) ülkesine yaptığı petrol ihracatını durdurduğuna ilişkin haberin, iran petrol bakanlığı yetkilileri tarafından yalanlandığı açıklandı. günün daha erken saatlerinde, ingilizce yayın yapan iran devlet televizyonu press tv, ayrıntı vermediği haberinde, yunanistan, ispanya, italya, fransa, portekiz ve hollanda'ya petrol ihracatının durdurulduğunu açıklamıştı.

arapça yayın yapan devlet televizyonu el alem ile ingiliz reuters haber ajansının devlet kaynaklarına dayandırdıkları haberlerde ise, bu ülkelere petrol ihracatının durdurulduğu bilgisinin bakanlık seviyesinde yalanlandığı belirtildi. el alem, "insani nedenler ve kıtada etkili olan soğuk hava şartları nedeniyle, şu anda bu uygulamaya gidilmeyecek" ifadesini kullandı.

iran, 30 ocak pazar günü parlamentoda yapılması planlanan,  ab ülkelerine ham petrol ihracatına yasak getirilmesi görüşmelerini ertelemişti. iran petrol bakanı rüstem kasemi, en kısa sürede ‘bazı ülkelere’ petrol ihracatını durduracaklarını söylemişti. kasemi bu ülkelerin hangileri olduğunu belirtmemişti.

abd ve ab’nin iran’a nükleer programından vazgeçmemesinin ardından, ülkeye yönelik yaptırımları sertleştirmişti. abd başkanı barack obama’nın 31 aralık'ta imzalayıp yürürlüğe koyduğu, tahran’a karşı uygulanan yaptırımları genişleten yasa, iran merkez bankası ve diğer finans kuruluşları ile iş yapan şirketlerin abd ekonomisi ve mali sistemi ile ilişkilerinin kesilmesini kapsıyor.

söz konusu yasa, ilgili ödemelerin büyük bölümünün merkez bankası üzerinden yapıldığı petrol ticaretini vurmayı amaçlıyor. bu çerçevede, tahran’a para transferi yapan yabancı merkez bankalarının da yasadan etkilenebileceği belirtiliyor ve müttefik ülkelerden iran ile petrol ticaretini azaltmaları talep ediliyor.

abd’den sonra ab de, ocak ayında nükleer programı ile nükleer silah üretmeye çalıştığına inandığı iran’ın petrol başta olmak üzere çeşitli sektörlerini hedef alan yaptırımlar uygulama kararı almış, ayrıca iran merkez bankası'nın üye ülkelerdeki aktiflerini, meşru ticareti ve borç ödemelerini engellemeyecek şekilde kısmen dondurmuştu.

ortadoğu ülkesinden yetkililer, ab’nin altı ay içinde uygulamaya konulacak kararı devreye girmeden önce bloğa ihracatın kesilebileceğini belirtmişlerdi.

gerilimi uaek raporu tetiklemişti

uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek), kasım ayında yayımladığı raporda, iran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve bu çerçevede, ülkenin ‘nükleer silah tasarladığına ve silah üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğuna’ ilişkin bilgisi olduğunu söylemişti.

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr santralini devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. santral, uaek’nın aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

abd, iran'ın hürmüz boğazı’nı kapama tehditleri üzerine, umman denizi'ne açılan ve petrol ticareti açısından kilit önemde olan boğaz’ın kapatılmasına asla izin verilmeyeceğini açıklamıştı. taraflar arasındaki sert açıklamalar sürerken boğaz açıklarındaki sularda aralık ayı sonundan ocak ayı başına kadar devam eden geniş çaplı bir tatbikat düzenleyen iran, iki de yeni füze denemişti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar