afganistan’da görev yapan nato askerlerinin tümünün çekilmiş olacağı 2014 yılına yaklaşılırken, ülkedeki güvenlik devri çalışmaları da devam ediyor. bugün afgan asker ve polisleri, hem afganistan’da, hem de türkiye dahil dünyanın çeşitli yerlerinde nato üyesi ülkeler tarafından eğitiliyor.

çekilme hazırlıkları sürerken, savaş da yaz aylarında hızlanarak devam ediyor. 30 abd askeri ve sekiz afgan askerinin öldüğü saldırı, abd’ye savaşın başladığı 2001 yılından bugüne kadarki en yüksek kayıplı günü yaşattı. 6 temmuz günü gerçekleşen saldırıda, taliban güçleri, askerleri taşıyan helikopteri ateş açarak düşürmüştü.

söz konusu gelişme, afganistan devlet başkanı hamid karzai’nin üvey kardeşi ahmed veli karzai’nin bir taliban suikastı sonucu öldürülmesinden sadece bir ay sonra yaşandı. karzai, aynı zamanda afganistan’ın en büyük ikinci şehri kandahar’ın yönetim konseyi başkanıydı. taliban, saldırıyı ilkbaharda saldırılarını yeniden başlatması sonrasındaki en büyük başarısı olarak nitelemişti.

kandahar belediye başkanı gulam haydar hamedi de, geçtiğimiz ay sonunda düzenlenen bir intihar saldırısı sonucunda hayatını kaybetmişti.  hamedi ve karzai, taliban’ın suikast ile tehdit ettiği devlet yetkililerinden sadece ikisiydi.

çeşitli kaynaklarda belirtildiği gibi, afganistan’daki taliban güçlerinin sayısı, bugün 2005 yılına göre daha yüksek. giderek yoğunlaşan taliban hareketliliği de bunu doğrular nitelikte.

bm istatistiklerine göre, savaşta 2006 yılından ölen sivil sayısı, bir önceki beş yıla göre büyük artış göstererek 10.000’e yaklaştı. 2001 yılından beri ölen 1800 abd askerinin 650’si son 18 ayda hayatını kaybetti.

asker sayıları ve çekilme takvimi

temmuz ayında başlayan güvenlik devri süreciyle, ilk etapta 2011 yılı sonuna kadar yaklaşık 10.000, 2012 yılı yazına kadar ise toplam 33.000 abd askerinin evine dönmüş olması planlanıyor.

abd başkanı barack obama, 2009 yılının aralık ayında, 2014 yılı itibarıyla afganistan’daki tüm abd askerlerini geri çekme karar almıştı. bu ülkedeki abd askeri sayısı, obama göreve geldiğindeki üç kattan fazla artarak yaklaşık 100.000 seviyesinde yükseldi. bu askerlerin 10.000’i abd, 90.000’i ise nato kontrolünde görev yapıyor.

obama’nın beklentisi, afganistan’a konuşlandırılan büyük askeri gücün, çekilme takvimi tamamlanmadan taliban’ı güvenlik devrine imkân sağlayacak kadar zayıflatması. abd, afganistan’daki askeri gücüne yılda yaklaşık 125 milyon dolar harcıyor.

nato’nun uluslararası güvenlik yardım kuvveti (isaf) bünyesinde, 48 ülkeden 130.000 civarında asker görev yapıyor. ülkede, abd güçleri dışında yaklaşık 9500 ingiliz, 4800 alman ve 4000 fransız askeri bulunuyor. ingiltere, eylül 2012’ye kadar 500 asker çekerek afganistan’daki asker sayısını 9000 seviyesine düşürmeyi planlıyor. fransa ve almanya da, geçtiğimiz aylarda aşamalı olarak askelerini çekmeyi planladıklarını açıklamıştı. türkiye’nin ise halen bölgede 1786 askeri bulunuyor.

azalan askeri güç savaşı etkileyecek

isaf komutanı john allen, görevi david pertraeus’tan geçtiğimiz ay devraldı. pertraeus’un obama’nın çekilme planını onaylamadığı, geçtiğimiz dönemde abd basınında yer almıştı. allen, savaşı yaşanacak geri çekilme sürecinde sürdürmek zorunda kalacak.

afganistan’da görev yapan bir üst düzey askeri yetkili, abd gazetesi washington post’a yaptığı açıklamada, allen’in “şiddetlenen yangınları söndürürken, zayıflayan yangınların yeniden ortaya çıkmasını engellemek gibi bir zor görevi olduğu” yorumunu yaptı.

allen, kaç isaf askerinin güney bölgelerinden doğ u bölgelerine kaydırılacağı kritik kararını önümüzdeki günlerde verecek. afganistan’ın güneyinde taliban hareketliliği büyük ölçüde zayıflarken, doğuda şiddetli çatışmalar sürüyor. geri çekilme sürecinde asker sayısının azalması, hem doğu, hem de güney bölgeleri için handikap olacak.

savaşta sahada görev alan bir üst düzey subay ise aynı haberde, “iki yıl içinde topyekûn savaştan devir sürecine geçmek gerçekçi değil” şeklinde konuştu.

nato güçleri ülkeden ayrıldığında, dağlık pakistan sınırından girebilecek taliban güçlerinin, afgan askerlerince kontrol edilip edilemeyeceği de sıkça dile getirilen bir endişe.

afgan güçlerinin durumu

afganistan’da güvenliği devri, temmuz ayında resmi olarak başladı. süreç, ülkenin merkezinde yer alan bamiyan eyaleti ile başladı.

isaf tarafından mart ayında yayımlanan bir rapora göre, nato ekim ayı itibarıyla afgan milli ordusunun (ana) asker sayısını 171.600, afgan milli polis (anp) gücünün sayısını ise 134.000’e yükseltmeyi planlıyor. rapor, ayrıca mart ayı itibarıyla ana’nın 152.000, anp’nin ise 118.000 elemana sahip olduğunu belirtiyor.