türkiye’de her yıl 27 bini erkek, üç bini de kadın olmak üzere 30 bin insan akciğer kanserine yakalanıyor. ancak araştırmalar akciğer kanserinde erken tanı şansı olmadığını gösteriyor.

türk akciğer kanseri derneği başkanı doç.dr. ufuk yılmaz, akciğer kanserinde erken tanı değil, erken evre şansından söz edilebileceğini belirtti. erken evrede yakalanan kanserin tedavi şansının çok yüksek olduğuna dikkat çeken doç. dr. ufuk yılmaz, şunları söyledi:

tarama programlarıyla ölümler yüzde 20 azaltılabilir

“ülkemizde erken evre akciğer kanserli hasta oranı tüm hastaların 1/5’inden daha azdır. akciğer kanserini erken yakalamak amaçlı bir kitlesel tarama programı, sağlık bakanlığı tarafından kabul edilerek hayata geçirilememiştir. bu nedenle erken tanı yerine erken evreden söz etmek daha doğru olacaktır. bir tarama programı ile 1 cm’den küçük kanserler teşhis edilebilirken, yakınmaları nedeniyle hekime başvurma sonucunda teşhis konulan olgularda kanser 3 cm civarındadır. ancak iki farklı boyut arasında şifa şansı yönünden önemli fark vardır. 1 cm den küçük kanserde 5 yıl yaşam şansı yüzde 100’e yakın iken, 3 cm’lik kanserde 5 yıl yaşam şansı yüzde 65-70 civarındadır.  akciğer kanseri için yüksek risk grubunda olan şimdilik sağlıklı kişilerde tarama programı uygulandığında akciğer kanserinden ölme riskinde yüzde 20 azalma sağlanabilmektedir. “

akciğer kanserine yol açan faktörler

ailesinde akciğer kanseri bulunan kişilerde akciğer kanser gelişme riskini değerlendiren doç. dr. ufuk yılmaz, “yeni bir araştırmaya göre, akciğer kanser riski birinci derece yakınlarında akciğer kanseri bulunan hiç sigara içmemiş erkeklerde 2.71 kat, kadınlarda 2.59 kat artmıştır. östrojen içeren hormon tedavisi alan sigara içmeyen kadınlarda, akciğer adenokanser riski, yüzde 76 artmaktadır” diye konuştu.

kadınlar sigaraya karşı daha hassas

tütünle mücadeleye getirilen yasal önlemlere bağlı olarak türkiye’de sigara içme oranı son yıllarda yüzde 4 oranında azaldı. ancak, kadınlar arasında sigara kullanımındaki artış eğilimi akciğer kanseri açısından bir risk. doç. dr. ufuk yılmaz, “hiç sigara içmeyen kadınlar, hiç sigaraya içmeyen erkeklere göre daha çok akciğer kanseri riskine sahiptirler” dedi ve ekledi::

“40 yaşına kadar sigara içen kadınlarda ölüm riski, hiç içmeyenlere göre yüzde 20 artmaktadır. 40 yaşına kadar sigara içen ve sonra da içmeye devam eden kadınlarda ise ölüm riski, hiç sigara içmeyenlere yüzde 300 artmaktadır.”

akciğer kanserinde etkili olan maddeler

doç. dr. ufuk. yılmaz, tütün, radon gazı, asbest ve slikanın akciğer kanserine yol açabildiğini belirterek, şunları söledi:

“tütün kullanımı: hiç sigara içmiyor olsanız bile, çevresel sigara dumanı maruziyeti ile akciğer kanseri riski erkeklerde yüzde 37, kadınlarda yüzde 22 artış göstermektedir.

radon gazı: bu gaza maruz kalmak akciğer kanser riskini yüzde 8-11 oranlarında arttırmaktadır. ev içi radon kaynağının önemli bir kısmı (yüzde 90), binanın temelindeki toprak ve kayalardır.

asbest: asbest maruziyeti akciğer kanser riskini 1,5-5,4 kat arttırmaktadır. çevresel asbest maruziyeti, ülkemizin bazı yerleşkeleri için önemli bir konudur. t.c. sağlık bakanlığı, türkiye halk sağlığı kurumu, türkiye asbest kontrolü stratejik planı’nın 2013 yılı içinde aktive olmasını önemsiyoruz.

slika: taş ocağı veya yera ltında çalışanların maruz kaldığı silika, akciğer kanser riskini 1.6-2.2 arttırmaktadır.

pestisid: zararlılara karşı kullanılan bir kimyasal olan pestisidler kadınlarda akciğer kanseri riskini 3 kat arttırmaktadır. bu nedenle, ilaçlama faaliyetlerine katılanların maksimum koruyucu önlemi almaları şarttır.”

akciğer kanserinde evrelere göre başarı oranı

akciğer kanserinin küçük hücreli ve küçük hücreli dışı olmak üzere iki tipi var. araştırmalara göre küçük hücreli akciğer kanserli hastaların yüzde 70’i ileri dönemde teşhis ediliyor. bu hastalar için tedavide kemoterapi uygulanıyor. tedavide hastaların yüzde 50-60’ında yanıt alınabildiğini belirten doç.dr. ufuk yılmaz, şöyle konuştu:

“ne yazık ki hastalık bir süre sonra nüks etmektedir. nüks döneminde etkili bir ilaç bulma yönünden zorluklar vardır. lokalize hastalığa sahip olgularda kemoterapiye radyoterapinin eklenmesi yaşam süresi kazançları oluşturmaktadır. cerrahi tedavi, oldukça nadir uygulanır.  ilk tedavi uygulamada oldukça yüz güldürücü bir yanıt oluşurken, radyolojik olarak seçilemeyen, tedaviye dirençli hücreler çoğalır ve tabloya hakim olurlar. işte zorluklar da burada başlar. lokalize hastalıkta iyi bir tedavi ile 5 yıl yaşam şansı yüzde 25’lere ulaşabilir. “

küçük  hücreli dışı akciğer kanserindeki tedavi başarısı

küçük hücreli dışı akciğer kanserinde ise durum biraz daha farklı olduğuna dikkat çeken doç. dr. ufuk yılmaz, “yeri gelir elimizdeki tüm silahları bir arada kullanmak isteriz. kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi müdahale bu dönemdeki tedavi yöntemlerimizdir. 5  yıl yaşam şansı yüzde 20-25 civarında. evre i hastalıkta, yüzde 65-70 oranında 5 yıl yaşam şansı veren sadece cerrahi tedavi çoklukla yeterlidir. evre 2’de  ise cerrahi tedaviye eklenen kemoterapi ile birlikte 5 yıl yaşam şansı yüzde 50 civarındadır” dedi.

yeni kuşak ilaçların akciğer kanseri üzerindeki etkisi

doç. dr. ufuk yılmaz’ın verdiği bilgiye göre akciğer kanserinin ileri evresinde ilaçlarla elde edilen yaşam süreleri ortalama 12 ay civarında. hedefe yönelik ilaçların seçilmiş hastalarda uygulanması ise yaşam sürelerini ortalama 24 aya ulaştırdı. daha geniş genetik değişiklik tahlili uygulanarak, deneysel ilaçlarında uygulanması ile abd’deki merkezlerde ortalama yaşam süreleri 4 yıla ulaştı.  

akciğer kanseri hastalarının sorunları

”akciğer kanseri tedavisinde kullanılan ilaçlara erişimde sorun var mı?” sorusuna doç.dr. ufuk yılmaz şöyle yanıtladı:

“yoktur diyemeyiz. bazı hedefe yönelik ilaçlar için sağlık bakanlığının endikasyon onayı vardır ancak sgk’nın geri ödeme listesinde değildir. bu ilaçlar etkili midir? evet, uygun seçilmiş hastalarda etkilidir. fda ve ema,  seçilmiş evre 4 akciğer kanserli hastalarda ilk sıra tedavide kullanılması yararlıdır diyerek bazı hedefe yönelik ilaçlara onay vermiştir. ancak, sağlık bakanlığımız henüz onay vermemiştir. öte yandan,  evre 4 akciğer kanserli hastaların ikinci sıra tedavisinde hedefe yönelik bir ilacı genetik değişikliklerine göre değil,  klinik özelliklerine göre seçerek vermekteyiz. bu durumda muhtemelen bazı hastalarda ilacı gereksiz kullanmaktayız. idame tedavisi uygulayabilmek bugün için mümkün olmamaktadır veya histolojik tipe göre ilaç seçimi stratejisi uygulanamamaktadır.”

akciğer kanserinden korunma yolları

akciğer kanserinden korunmak için doç. d. ufuk yılmaz’ın önerileri şöyle

• sigara kullanımından vazgeçin.
• sigara içenler korunma amaçlı a ve e vitamini kullanmamalı.
• a ve e vitamini kullanıma bağlı akciğer kanseri gelişebiliyor.
• vitamin desteğini taze sebze ve meyve ile sağlayın.
• düzenli hareket edin.
• ideal kilonuzda olun.
• alkolden uzak durun.

kaynak: al jazeera