irak kürdistan özerk bölgesi’nde 111 sandalyeli meclis için cumartesi günü dördüncü kez seçimler yapıldı.

seçmenlerin yüzde sekseni oy kullandı.

mesut barzani liderliğindeki kdp’nin meclis’te çoğunluğu ele geçireceği tahmin ediliyor ancak yine de tek başına hükümet kuracak çoğunluğu bulması beklenmiyor. kdp yanlıları cumartesi günü sandıklar kapanır kapanmaz, parti bayraklarıyla erken seçim zaferi kutlaması da yaptılar.

asıl yarış goran hareketi ile kyb arasında

asıl merak edilen ise mecliste ikinci büyük partinin hangisi olacağı. bu mücadele kürdistan yurtseverler birliği (kyb) ve ana muhalefet partisi değişim hareketi (goran) arasında geçiyor. resmi olmayan sonuçlara göre, goran hareketi yüzde 17, kyb yüzde 13 oy aldı. kdp ve kyb’den kopanların kurduğu goran hareketi, her iki partiyi de eleştiriyor. goran hareketi, seçim propagandalarında  "petrol sadece iki ailenin değil, hepimizin" sloganını kullandı.

kdp''n oyu ise yüzde 53. oy sayımı devam ediyor.

kyb ilk kez lideri celal talabani’siz bir seçime giriyor. bu durum kyb için en büyük dezavantajı olarak yorumlanıyor. irak cumhurbaşkanı da olan talabani, aralık 2012’de geçirdiği beyin kanamasının ardından tedavi altına alınmıştı.

pkk’nın desteklediği kürdistan demokratik çözüm partisi (pçdk) de ilk kez seçime giriyor. pçdk’nın daha önce seçimlere girmesine izin verilmiyordu. ancak siyasi gözlemciler pçdk’ye fazla şans vermiyor.

merkezi hükümet de izliyor

seçimler, kürdistan özerk bölgesi yönetiminin, merkezi bağdat hükümetiyle de petrol gelirleri ve bölgesel yönetimin olası sınırları yüzünden sık sık tartışmaların yaşandığı bir dönemde gerçekleşiyor.

petrol zengini kuzey irak’ın türkiye üzerinden petrol ihracatı yapması ve exxon ve total gibi enerji devleriyle anlaşmalar imzalaması merkezi bağdat hükümetinin tepkisine neden olmuştu.

kürt bölgesindeki seçimleri afp’ye değerlendiren süleymaniyeli gazeteci asos hardi, irak’taki anayasa tartşmalarını da hatırlatarak, bu seçimlerin daha önceki seçimlerden çok daha önemli olduğunu söyledi.

hardi; “seçimleri kazanacak olan ilerideki sistemin nasıl olacağına da karar verecek. ayrıca güçlü bir kürdistan özerk bölgesi yönetimi, diğer bölgelerde yaşayan kürtlerin de güçlü bir destekçisi olabilir” dedi.

azınlıklara kontenjan

seçimler, erbil, duhok ve süleymaniye vilayetlerinde yapılıyor ve aralarında ittifakların da olduğu 29 siyasi grup yarıştı.  toplam 111 sandalyeli parlamentoda beş sandalye türkmenlere, beş sandalye hıristiyanlara ve bir sandalye de ermenilere tahsis edildi.

parlamentodaki sandalyelerin yeni sahiplerini bulacağı seçime bin 138 aday katıldı.

bölgede seçim barajı yok ama bir partinin meclis’te grup kurması için en az beş sandalyeye sahip olması şartı aranıyor.

bölge için önemli seçimler

bu seçimler, hem irak’ın hem bölgenin geleceği için önem taşıyor. 30 aydan beri iç savaş yaşanan suriye’nin kuzeyindeki kürtlerin geleceği belirsiz. türkiye’de ise hükümet kürt sorununun çözümü için yeni bir süreç başlattı. irak bölgesel kürt yönetimindeki seçimlerin sonuçları her iki ülkedeki durumu etkileyebilecek bir meclis oluşturacak.

geçen ay suriye’nin kuzeyinde kürt gruplarla, el kaide bağlantılı unsurların çatışmalarının yoğunlaşması üzerine, onbinlerce suriyeli kürt, irak tarafında göç etmek zorunda kalmıştı.

kdp lideri barzani suriye’deki bu duruma müdahele edebileceklerini açıklamıştı.

türkiye’de kürt sorununun çözümü için başlatılan süreci irak kürdistan özerk bölgesi desteklediğini açıklamıştı. türkiye topraklarından çekilen pkk'lıların bir kısmı kuzey irak’a geçmişti.

irak kürtlerinin seçim tarihi

kürtler, 1991’de bölgenin denetimini ele geçirdi. kürt parlamentosu  4 temmuz 1992’ de, irak federal devleti’nin bir parçası olarak, kürdistan federe kürt devleti’nin kurulduğunu ilan etti. hukuken olmasa da fiilen otonom bir devlet kurulmuş oldu.

ilk seçimler 19 mayıs 1992 tarihinde yapıldı. kdp yüzde 45,3 kyb yüzde 43.8, kürdistan islami hareketi yüzde 5.1, kürdistan sosyalist partisi yüzde 2,6 komünist parti yüzde 1 oy aldı.

daha sonra kdp ve kyb arasında, zaman zaman silahlı çatışmaya dönüşen güç savaşı nedeniyle 2005’e kadar seçim yapılamadı.

2005’te kürtler ikinci kez sandık başına gittiler ama bu kez bir farkla. 2005 yılı kürtler için ayrıca önemliydi çünkü irak’ın federal bir devlet olduğunu kabul eden anayasa referandumla kabul edilerek, hayata geçti. böylece fiili otonomi, anayasanın 140’ncı maddesiyle resmileşti.

2005’teki seçimlerde kdp ve kyb’nin oluşturduğu kürdistan demokratik yurtsever ittifakı 104 koltuk, kürdistan islami cemiyeti altı koltuk, kürdistan emekçiler partisi ise bir koltuk kazandı.

kürtlerin bundan önceki son seçimi ise 2009’da gerçekleşti. seçimde kdp-kyb ittifakı yüzde 57,37 oyla ilk sırada yer aldı. ana muhalefet goran ise ilk kez girdiği seçimde yüzde 23,72 oy aldı.

kaynak: mahmut bozarslan ve ajanslar