suriye’yi abd'nin muhtemel askeri müdahalesinden son anda kurtaran kimyasal silahlardan arınma anlaşmasında ilk adım atılıyor. birleşmiş milletler’in görevlendirdiği kimyasal silah uzmanları şam’a ulaştı. çoğu fizikçi e kimyager bilim insanlarından oluşan 20 kişilik ekip esed rejiminin kimyasal silahlarını imha sürecini başlatacak.

müfettişler, hollanda’nın lahey kentindeki kimyasal silahların yasaklanması kurumu (ksyk) tarafından görevlendirildi.

hedef 2014 ortası

teftiş ekibi ilk olarak dışişleri bakanlığı yetkilileri ile görüşerek kimyasal silah depolarının yerlerini öğrenecek. ardından da kimyasal silah yapımında kullanılan malzeme ve bunları taşıyan füzelerin imhasına başlayacak. abd ile rusya arasında varılan uzlaşma uyarınca bu ilk aşamanın kasım ayında bitirilmesi hedefleniyor.

ikinci aşamada ise bazı kimyasal maddeler imha edilmek üzere güvenli bir şekilde ülke dışına çıkarılacak. böylece esed yönetimine ait tüm kimyasal silahların 2014 ortasına kadar yok edilmesi amaçlanıyor. 

suriye devlet başkanı beşar esed pazar günü italyan televizyonuna verdiği mülakatta bu takvime uyacaklarını tekrarladı. dışişleri bakanı velid muallim ise bazı kimyasal silah tesislerinin çatışma bölgelerinde olduğuna dikkat çekti. müfettişlerin buralara girmesi için rejim ile muhalifler arasında ateşkes sağlanması gerekecek.

şam'ın elinde yaklaşık 45 farklı depoda 1000 ton sarin, hardal ve başka türde yasaklı gaz bulunduğu tahmin ediliyor. bazı batı ülkeleri şam’ın sağladığı kimyasal silah bilgilerini kuşkulu bulsa da bir ksyk müfettişi, ‘şu noktada suriye rejiminin verdiği bilgilerden şüphelenmemiz için bir neden yok’ açıklamasını yaptı.

bm 21 ağustos’ta şam yakınlarındaki guta’da kimyasal silah kullanıldığını tespit etmişti. ekip tekrar suriye’de incelemelerde bulundu. yedi farklı kimyasal silah saldırısı düzenlendiğine dair iddiaları araştırdı. müfettişler ekim sonunda son raporu kamuyouyla paylaşacak.

abd’nin kırmızı çizgisiydi

amerika birleşik devletleri, kimyasal silah kullanılmasını suriye'ye müdahale yolunu açacak bir ‘kırmızı çizgi’ olarak nitelendirmişti.

21 ağustos’ta şam’ın guta bölgesindeki saldırının ardından abd başkanı barack obama, suriye'nin bu saldırı nedeniyle cezalandırılacağını belirtse de önce kongre’ye danışma kararı aldı. ancak rusya’nın devreye soktuğu ‘suriye’nin kimyasal silahlarının imhası anlaşmasıyla şam’a yönelik abd operasyonu rafa kalktı.

kalıcı barış arayışı

amerika’nın girişimiyle bm güvenlik konseyi'nde kabul edilen yeni bir karar, suriye’nin kimyasal silahlardan arınma sürecine sadık kalmasını bağlayıcı hale getirdi. abd ve rusya bunun, cenevre'de yapılması istenen barış müzakerelerine zemin hazırlamasını umuyor. 

bm genel sekreteri ban ki-moon cenevre görüşmelerinin başlaması için kasım ortasını önerdi. suriye ulusal koalisyonu'nun yeni başkanı ahmet carba da, cenevre'ye bir heyet göndereceklerini açıkladı. 

ancak parçalı muhalif grupların nasıl temsil edileceği konusu görüşmelerin önündeki en büyük engel olmaya devam ediyor. bu bölünmüşlüğe dikkat çeken birleşmiş milletler ve arap birliği'nin suriye özel temsilcisi lahdar brahimi, kasım hedefinin tutturulabileceğinden emin olmadığını söyledi.

kaynak: ajanslar