filistin'de ramallah merkezli batı şeria'yı yöneten el fetih'le gazze şeridi'ni kontrol eden hamas arasındaki sorun çözülüyor. el fetih lideri ve filistin devlet başkanı mahmud abbas ile hamas'ın siyasi lideri halid meşal'in mısır'ın başkenti kahire'de gerçekleştirdiği buluşma, anlaşmayla sonuçlandı.

beş yıldır devam eden gerginliğin sona ermesiyle ramallah ve gazze hükümetleri istifa edecek, bir geçiş hükümeti kurulacak ve mayıs 2012'de filistinliler sandığa gidecek.

filistin'deki iki büyük siyasi grubun uzun süren müzakereleri sonucu ulaşılan anlaşmanın başlangıç tarihi 2006.

2006

25 ocak'ta yapılan seçimlerde mahmud abbas'ın el fetih'i ile yarışan hamas, filistin meclisi'ndeki 132 sandalyeden 76'sını kazandı. el fetih, hükümete girmeyi reddedince hamas'ın tek başına hükümet kurması gündeme geldi.

tarafsız gözlemciler tarafından onaylanan seçim sonuçlarına rağmen hamas'ın siyasi bir aktör olarak abd, ab ve diğer batılı devletler tarafından kabul edilmemesi türkiye'nin tepkisini çekti. hamas'ın sürgündeki lideri halid meşal, şubat ayında ak parti'nin daveti üzerine ankara'ya bir ziyaret gerçekleştirdi.

el fetih'in aksine hamas, israil'i tanımayacağını söyledi. başbakan ismail haniye, 22 eylül'deki açıklamasında, israil'i tanıyan bir hükümeti kendisinin yok sayacağını, böyle bir hükümette yer almayacağını açıkladı.

el fetih ile hamas arasındaki görüşmelerden bir sonuç çıkmaması üzerine, hamas mart ayında hükümeti kurdu. ancak, israil, abd, ab ve birçok batılı devlet, filistin'e yaptırım kararı alıp, yardımları kestiler.

hamas'ın israil'i tanıması, filistin yönetimi tarafından geçmişte yapılan anlaşmaları kabul etmesi ve şiddeti bırakması halinde yardımların devam edeceği duyuruldu. kesilen yardımlar hamas'ı çok zor durumda bıraktı, memur maaşları ödenemedi. bu arada el fetih ile hamas arasında uzlaşma sağlanması için yürütülen görüşmeler de yer yer çıkan çatışmalara rağmen devam etti.

taraflar eylül ayında, arabulucuların da yardımıyla birlik hükümeti kurulması için masaya oturdu. bunda hamas'ın ekonomik olarak sıkıntı çekmesinin yanı sıra israil askeri gilad şalit'in kaçırılmasının ardından israil'in düzenlediği operasyonlarda hamas hükümetinin sekiz  bakanının tutuklanması da etkili oldu. ancak görüşmeler israil'in tanınması noktasında tıkandı.

zaman zaman yaşanan hatta haniye'ye yönelik bir suikast girişimine rağmen devam eden görüşmelerde, bir mutabakat hükümeti kurulması kararlaştırıldı. haniye de gerekirse görevden ayrılacağını ilan etti.

ancak filistin devlet başkanı mahmud abbas, 30 kasım'da yaptığı açıklamada hamas ile ulusal birlik hükümeti görüşmelerinin tıkandığını duyurdu.

bu arada çatışmalar da hız kazanmaya başladı. abbas aralık ayında devam eden sorunun çözümü için yeniden sandığa gidilmesini istedi.

2007

filistin'deki siyasi kriz sokaklara şiddet olarak yansımaya devam etti. sık sık varılan ateşkes anlaşmalarına rağmen taraflar gazze'de birbirleri ile çatıştı, onlarca filistinli bu çatışmalarda hayatını kaybetti.

 

ancak şubat ayında bir mutabakat hükümeti kurulması gündeme geldi. varılan anlaşma neticesinde haniye, görevinden ayrıldı. abbas da 15 şubat'ta yeni hükümeti kurma görevini yine haniye'ye verdi.

 

mart ayında da birlik hükümeti kuruldu. ancak israil ile hamas arasındaki çatışmalar, el fetih ve hamas arasındaki görüş ayrılıklarını yeniden gün yüzüne çıkardı. 

hükümet içindeki gerginlik sokağa taştı, taraflar nisan ayında yeniden silaha sarıldı. gittikçe artan çatışmalardan endişe eden türkiye devreye girdi. ankara, taraflara üzerine düşenleri yapmaya hazır olduğu mesajını verdi.

 

ancak yapılan çağrılar cevapsız kaldı, gazze'de şiddetli çatışmalar yaşandı. hamas, aylarca süren çatışmalar sonucunda 14 haziran'da önce el fetih'in gazze'deki karargahını, bir kaç gün içinde de tüm gazze'yi ele geçirdi.

 

bunun üzerine el fetih, batı şeria'daki hamas hükümetinin kontrolündeki parlamento binası, bakanlıklar ve diğer bürolara baskın düzenledi. tüm bu çatışmalarda 100'den fazla kişi öldü. gazze'yi kaybeden abbas da hükümeti feshetti.

 

bu kararı tanımadığını açıklayan hamas, kasım ayında ilk kez filistin yasama meclisi'ni topladı. ancak gazze'deki meclis toplantısı, el fetih ve diğer partiler tarafından yasal olmadığı gerekçesiyle boykot edildi.

 

 

hamas ile israil arasındaki gerginlik tırmanmaya başladı. israil'in ocak ayındaki saldırılarında en az yedi gazzeli öldü. hamas'ın saldırılara cevabı ise atılan roketler oldu. bu arada gazze'ye yönelik abluka ağırlaştırıldı. gazzeliler, en temel ihtiyaçlardan bile yoksun günler yaşamaya başladı.

 

bir yandan israil ile çatışmalar varılan bir ateşkesle dururken, el fetih ve hamas arasında da yeniden bir uzlaşma gündeme geldi. ancak dolaylı yapılan görüşmeler kasım ayında çöktü. hamas, mısır'da yapılması planlanan toplantıya katılmaktan vazgeçti.

 

12 aralık'ta ateşkesin süresi sona erdi. hamas ateşkesi devam ettirmek istediğini ancak ambargonun artık sona erdirilmesi gerektiğini bildirdi. ancak israil bu konuda geri adım atmayacağını duyurdu. yeniden çatışmalar başladı. atılan roketlere israil savaş uçakları ile cevap verdi ve 28 aralık'ta da gazze'ye yönelik dökme kurşun operasyonunu başlattı.

 

 

18 ocak'ta sona eren israil'in dökme kurşun operasyonunda yaklaşık 300'ü çocuk 1400 kadar filistinli hayatını kaybetti. saldırı tüm dünyada tepki çekti. türkiye başbakanı recep tayyip erdoğan, tel aviv yönetimini insanlık suçu işlemekle itham etti.

 

bu arada mahmud abbas'ın devlet başkanlığı görev süresi doldu ancak abbas parlamento ve devlet başkanlığı seçimlerinin eş zamanlı yapılabileceğini ve o güne kadar görevine devam edeceğini açıkladı. buna tepki gösteren hamas ise, mahmud abbas'ı başkan olarak tanımayacaklarını duyurdu.

iki parti arasındaki sorun şubat ayında yeni bir birlik hükümetinin gündeme gelmesi ile geriledi. batı şeria'daki hükümetin başbakanı selam feyyad diyalog görüşmelerinin önünü açmak üzere mart ayının ilk haftasında istifa etti. ancak nisan'da görüşmelerde bir yere varılamayınca mayıs ayında feyyad'a yeniden hükümet kurma görevi verildi. hamas alınan kararı bizzat meşal'ın açıklamaları ile kınadı.

 

bu arada haziran ayında batı şeria'da yeniden çatışmalar çıktı, olaylarda altı kişi can verdi. el fetih ve hamas arasındaki görüşmeler haziran ayında da devam etti ancak kahire'de sürdürülen görüşmeler el fetih'in siyasi tutuklular konusundaki tavrından dolayı sonuçsuz kaldı.

 

temmuz ayında yeniden başlayan görüşmeler mahmud abbas'ın seçimlerin ocak ayında yapılacağını açıklamasından sonra ekim ayında durdu. hamas liderlerinden salah el bardavil, "hamas uzlaşma istiyor ama abbas'ın şartlarıyla değil. abbas, direnişi ortadan kaldırmak istiyor" açıklamasını yaptı.

 

kasım ayında da hamas, abbas'ı kendileri hakkında yanlış bilgiler yaydığı iddiası ile mahkemeye verdi.

 

 

taraflar arasındaki görüşmelerin sayısı gittikçe azalmaya başladı. şubat ayında sadece hamas ve el fetih değil, diğer filistinli gruplar bir araya geldi. ancak bu görüşmelerden de somut birşey çıkmadı.

 

mart ayında ise doha'da yapılan forumda el fetih ve hamas yetkilileri, filistin liderliğinin geleceğini tartıştı.

 

 

27 nisan'da, taraflar mısır'ın arabuluculuğu ile yapılan görüşmeler neticesinde bir geçiş hükümeti kurulması ve seçime gidilmesi kararı aldılar. 4 mayıs'ta da anlaşma bizzat abbas ve meşal tarafından imzalandı. imza töreninde türkiye'yi dışişleri bakanı ahmet davutoğlu temsil etti.

 

israil, varılan anlaşmaya karşı çıktı. abd ise hamas'ı da içine alacak bir hükümetin mutlaka israil'i tanıması, önceki anlaşmaları kabul etmesi ve şiddeti kınamasını istedi.

 

haziran ayında ise, yeni kurulacak hükümette başbakanın kim olacağı konusunda sorun çıktı. hamas, feyyad'ı istemediğini duyurdu.

 

kasım ayında kahire'de yeniden bir araya gelen iki grup, filistin'de yeni bir sayfa açtıklarını ve anlaşmaya vardıklarını ilan etti.
 

kaynak: anadolu ajansı