libya’da muhaliflerin pazar günü başkent trablus’a girmesi, dünya basınında geniş yer buldu. gazetelerin çoğu, başyazılarında bundan sonraki süreçte ne yapılması gerektiğine odaklandı. abd gazeteleri ayrıca, washington’un nato müdahalesinde aldığı sınırlı rolü yorumladı.

independent: libya, arap dünyasına örnek

ingiltere’de yayımlanan independent, 22 ağustos tarihli başyazısında, libya’da muhaliflerin galibiyetinin, arap dünyasına ısrarlı direnişin otokrasileri nasıl çökertebileceğine ilişkin güçlü bir mesaj yolladığını yazdı. gazete ayrıca, libya’ya gerçekleştirilen nato müdahalesinin, irak ve ruanda gibi müdahale örneklerine kıyasla başarılı bir süreç olduğunu ve alınan sonucun paris, londra ve washington gibi başkentlerdeki muhalifleri susturacağını belirtti. anayasal düzene geçiş sürecinin zorlu olacağı ve herhangi bir garantisinin bulunmadığı da independent’ın yer verdiği görüşler arasındaydı.

fisk: domino taşları ne zaman düşecek?

independent yazarı robert fisk, muhaliflerin başarısının iktidardaki arap tiranlara uykusuz geceler yaşattığını yazdı. fisk yazısında, şam, amman, kudüs ve riyad gibi başkentlerin kurtarıcılarının ne zaman ortaya çıkacağını sordu.  yazar, yaşanan sürecin, eski sömürge sınırlarının değişmeden durduğunu ve her devrimin kendisine has özellikleri olduğunu ortaya koyduğunu belirtti. fisk, şu ifadeleri kullandı: “şimdi kristal küreye bakarak şunu söyleyebiliriz. arap baharı yılarca sürecek. libya, orta doğu'da süper güç olacak. nato'nun ‘kurtarıcı’ müdahalesinin bedeli olarak ekonomik işgale girişmezsek tabii..." robert fisk, libya'da ortaya çıkacak özgürlük ortamının, cezayir ve fas'ı da etkileyebileceğini ifade etti.

guardian: eşit temsil gerekli

sol eğilimli ingiliz gazetesi guardian, 23 ağustos’ta yayınladığı yorumunda, libya lideri muammer kaddafi’nin devrilmesi sonrasında yapılması gerekenleri ele aldı. gazete, doğuluların ağırlıkta olduğu ulusal geçici konsey’in (isyancıların yönetim organı) birliği sağlamak için, batılı libyalıları, güneyde yaşayan berberileri ve kaddafi taraftarı aşiret gruplarını bünyesine dahil etmesi gerektiğini belirtti. guardian ayrıca, ülkedeki düzeni sağlayabilmek için, “elinde çok kan bulunmayan” asker ve polislerin görevde kalması gerektiğini ifade etti. gazete, ekonominin hızla toparlanması için, petrol kuyularının en kısa zamanda çalıştırılması ve kamu hizmetlerinin işlemeye başlaması gerektiğini vurguladı.

daily telegraph: gelecek libyalıların elinde

muhafazakar ingiliz gazetesi daily telegraph, 22 ağustos tarihinde yayınladığı başyazısında, libya’nın geleceğinin libyalıların elinde olduğunu yazdı. batı’nın bu ülkeye mali yardım ve uzmanlık yardımı yapacağını ifade eden gazete, elektrik, yakıt ve su gibi temel gereksinimlerin hızla oluşturulacak kentsel bürokrasiler tarafından sağlanması gerektiğini belirtti. gazete, ordunun dağıtılmamasını, aşiretler arasındaki sorunların çözülmesini tavsiye ederken, petrol kaynaklarının, bp gibi hızla faaliyete geçmeye hazır şirketlerin katkısıyla yeniden işlerlik kazanacağını ifade etti.

financial times: doğu ve batı arasında güven tesis edilmeli

ingiliz gazetesi financial times, 23 ağustos tarihli yorumunda, kaddafi sonrasındaki dönemin planlanması gerektiğine dikkat çekerek, muhaliflerin, libyalıların hasretle bekledikleri özgürlüğü tesis edecek ve itibarlarını geri verecek bir devlet yaratması gerektiğini belirtti. ülkenin kaosa sürüklenmemesi amacıyla nato’nun bir süre daha hava desteği sağlayabileceği ve bm'nin talep halinde libya’ya çok uluslu güç konuşlandırabileceği belirtildi. gazete, şu ifadelere yer verdi: “kaddafi sonrası dönemde libya, birliği saplayacak bir ulusal kimlikten yoksun olacak. ehil bir devlet idaresi de olmayacak. en önemli zorluklardan biri ülkenin doğusuyla batısı arasında güvenin tesis edilmesi."

new york times: obama’nın stratejisi doğruydu

abd’de yayınlanan new york times, 22 ağustos tarihli başyazısında, abd, ingiltere ve fransa’nın muhaliflere rağmen libya’ya müdahale konusunda geri adım atmadığını hatırlatırken, abd başkanı barack obama’nın liderliği avrupa’ya bırakmasının doğru bir karar olduğunu vurguladı. gazete ayrıca, teslim olan kaddafi güçlerine insancıl davranılması gerektiğini belirtti. kaddafi’nin uluslararası ceza mahkemesi’ne gönderilmesi, ulusal geçiş konseyi’nde tüm grupların temsil edilmesi, kamu yönetiminin en kısa zamanda hizmet vermeye başlaması, siyasete tüm grupların dahil edilmesi ve demokratik seçimler için tarih belirlenmesi, gazetenin diğer görüşleri arasında yer aldı.

los angeles times: suriye, libya değil

bir diğer abd gazetesi los angeles times, 23 ağustos tarihli başyazısında, obama’nın libya’da uyguladığı “orta yollu” müdahale stratejisinin, suriye ve benzeri ülkelerde işe yaramayacağını ifade etti. los angeles times, abd’nin sınırlı hava desteğiyle ortak olduğu müdahalenin, libya’da yaşanan süreç üzerindeki etkisinin de sınırlı olduğunu vurguladı. gazete, rejimin zayıf temelini alınan sonucun ana nedeni olarak gösterdi. suriye cumhurbaşkanı beşar esad’ın arkasındaki ordu gücüne ve baskıcı politikalarına vurgu yapan gazete, libya’daki zaferin suriye’ye müdahale gibi bir fikir yaratmaması gerektiğini ifade etti.

global times: libya'nın geleceği batı’nın ellerinde 

çin’de ingilizce yayımlanan resmi global times gazetesi, 23 ağustos tarihli yorumunda, “batı'nın libya'daki kargaşanın temizlenmesinin sorumluluğunu üstlenmesi gerektiğini” ileri sürdü. gazete, halkın gücünün hiç bir zaman küçümsenmemesi gerektiğini belirtirken, iç savaşın kaddafi'nin özellikle doğuda halkın desteğini kaybetmesiyle başladığını hatırlattı. global times, “arap baharı ve batı’nın yardımının halkın desteği olmadan derin bir etki yaratamayacağı” görüşüne de yer verdi. yorumda, süreçten çıkarılacak bir diğer dersin de, zayıf bir ülkenin kendi kaderini kolayca belirleyemeyeceği ve büyük güçlerin emellerinden kaçamayacağı olduğu savunuldu. gazete, “şimdi, libya'nın geleceği batı'nın ellerinde” ifadesini kullandı.

tageszeitung: kuzey afrika dönüşüm içinde

berlin'de yayımlanan tageszeitung, 23 ağustos tarihli yorumunda, libya'daki gelişmeleri bölgesel olarak ele alarak, kuzey afrika’nın kendi gücüyle bir dönüşüm sürecinin içinde olduğunu yazdı. tunus ve mısır'da kısa süre içinde seçimlere gidileceğini hatırlatan gazete, “libya'daki iç savaşın sonuna gelinmesi, libya'ya iki komşusuyla birlikte barışçıl bir demokratikleşme şansı sunuyor” yorumunu yaptı. tageszeitung bu çerçevede, cezayir ve fas ile sahra'nın güneyindeki ülkelerin de uzun süre aynı kalmayacağı öngörüsüne yer verdi. gazete, libya’daki sürecin nato’nun savaş uçakları ve petrol ticaretinin ötesinde, uluslararası desteği hak eden bir süreç olduğunu da belirtti.

süddeutsche zeitung: libya örnek olabilir

bir diğer alman gazetesi süddeutsche zeitung'da yer alan yorumda, “hedefi olmayan şımarık bir narsistin” 42 yıllık iktidarından sonra, libyalıların şimdi arap dünyası için örnek olabilecek bir toplum inşa etme şansı olduğu belirtildi. isyancı liderlerden ne beklendiğinin meçhul olduğunu vurgulayan gazete, “libyalıların, nato'nun askeri desteğini demokrasiye geçiş için kullanıp kullanamayacağını kanıtlaması gerekli” yorumunu yaptı.

frankfurter allgemeine: bilinmezlik hakim

yeni kurulacak hükümeti libya'da zor bir görev beklediğine işaret eden alman frankfurter allgemeine gazetesi, taraf değiştiren eski rejimin temsilcilerinin ne kadar güçlü olduğunun, islamcıların ve kabilelerin süreçte nasıl bir rol oynayacağının ve batılı anlamda ne kadar demokrat bir gidişat sergileneceğinin bilinmediğine işaret etti. ülkedeki bölünmüşlüğe dikkat çeken gazete şunları yazdı: “batı, libya’yı bir arada tutmak konusunda hükümete yardım sunabilir, ancak nihaî kararı libyalılar vermelidir. bunun için de bir hayli zamana ihtiyaçları olacak.”