"rakam şehitleri"nin kaç kişi olduğu, kaç mezarlıkta yattığı tam olarak bilinmiyor. ancak tahminen yüzlerce kişiye tekabül ediyor sayıları. israil hapishanelerinde ölmüş ya da savaşta öldürülmüş olan her filistinlinin gömüldüğü mezara bir sayı veriliyor. numaralandırılmış mezarlardan her birinde yatan kişinin kimlik bilgileri ise sadece israilli resmi kurumları tarafından biliniyor. her ölü ile ilgili ayrı bir dosya tutuluyor. ölülerin kimliği ise aileleriyle paylaşılmıyor. çocukları hapishanelerde ölen pek çok aile, akibetlerini bilmediklerinden yıllarca umutla beklemeye devam ediyor.

sadece numaralarla adlandırılmış bu mezarlar, israil'in kuruluşu olan 1948 yılından bu yana mevcut. bu mezarlarda çoğunlukla filistinliler yatsa da, diğer arap ülkelerinden gelip israil ile savaşmış birçok kişi de gömülü. yıllardır esir düşen çocuklarından bir haber alamayan filistinli pekçok aile, öldükten sonra bile çocuklarını başlarında anabilecekleri bir mezara gömememenin acısını yaşıyor. 

"düşman ölüler mezarlığı" 

israil medya kaynaklarına göre dört ayrı rakam mezarlığı inşa edilmiş durumda. ilki, israil-lübnan-suriye sınırının birleştiği yerdeki banat yapuk bölgesine yakın israil'e ait bir askeri alanda yer alıyor. burada daha çok 1982 yılında filistin ile israil arasında yaşanan çatışmalarda ölenler ya da esir edilenler gömülü. ikincisi ise ariha şehrine yakın, yine bir israil askeri bölgesinde yer alıyor ve ibranice'de bu mezarlığa "düşman ölüler mezarlığı" adı verilmiş. bu mezarlıkta mezarların üstündeki sayı 5003'ten başlayıp 5107 ile bitiyor. bu numaralandırmanın nasıl bir sistematiği takip ettiiği bilinmiyor ancak birçok filistinli sayının 1'den başladığını ve klasik sıralamanın takip ettiğini söylüyor. bilinen mezarlıklardan üçüncüsü ise ürdün vadisi'nde yer alan rifidim adlı mezarlık. son mezarlık ise israil'in suriye sınırına yakın vadi el hamam bölgesinde yer alan ve sheta ismini taşıyan mezarlık. bu mezarlıkta çoğunlukla 1965-75 yılları arasında israil ile savaşmış filistinli askerler ve fedailer gömülü. ancak diğer mezarlıklardan farklı olarak burada mezarlar derin kazılmadığı ve üstü iyice örtülmediği için ölülerin kemikleri zaman zaman yüzeye çıkıyor.

al jazeera türk’e konuşan filistin esirler bakanlığı’nın serbest bırakılmış esirler temsilcisi ziyad ebu ayn da israil'in farklı bölgelerinde dört ayrı rakam mezarlığı'nın tespit edildiğini söyledi. ebu ayn, uluslararası insan hakları örgütlerinin de baskısıyla israil tarafının filistinlilerle bu konuyu görüşmeyi kabul ettiğini, ancak henüz somut bir ilerleme kaydedilemediğini ifade etti. şu ana kadar israil sadece 30 civarında "rakam şehidi"nin kemiklerini teslim etti ancak bu ölülere ait bilgilerin yer aldığı dosya çoğunlukla verilmiyor. dolayısıyla kemikleri alınan ölünün kime ait olduğunun tespitini dna testiyle yapmak filistin tarafına kalıyor.

"evlatlarının cesedini bile göremediler" 

ebu ayn, küçük siyah poşetler içinde kendilerine teslim edilen kemikleri ailelere teslim etmekte çok zorlandıklarını söylüyor. "bir keresinde birkaç şehidin kemikleri bana küçük siyah poşetlerde verildi. kemikler erimiş, kül olmuştu. çok acı çektim ve ailelerine ne diyeceğimi bilemedim. aileleri bizden de daha çok acı çekiyor. düşünsenize kendi şehit evlatlarını başında anacakları bir mezarları bile yok. bayramlarda ve özel diğer günlerde evlatlarına ait ziyaret edecekleri bir mezar yok. bu durum acılarını katlıyor. hem evlatlarını kaybettiler hem de cesetlerine bile olsun ulaşamıyorlar. evladının cesedini son bir kez olsun öpemedi bu aileler" diyor ebu ayn. 

ebu ayn, israil'in cesetleri teslim etmeyip numaralandırılmış mezarlara gömmesinin temel nedenlerinden birinin bu cesetler üzerinde yapılmış deneyler olduğunu söylüyor. ebu ayn'ın iddiasına göre, israil bu cesetler üzerinde deneyler yaptı, çoğu da ağır işkencelere maruz bırakıldı ve cesetlerin teslim edilmesi halinde bu gerçekler ortaya çıkacak.

israil son olarak  25 şubat 2014'te iki cesedi daha teslim etti. ancak sayıları yüzleri bulan bu cesetlerin çoğunun kemikleri bile artık kalmadı. 

kaynak: al jazeera