kahire’deki israil büyükelçiliği’nin mısırlı göstericilerce basılması, iki ülke ilişkilerinin ve 1979’da imzalanan barış antlaşmasının geleceğini tartışmaya açtı.

israil’in mısır büyükelçisi ülkesine döndü ancak israil yetkilileri barış antlaşmasına bağlı olduklarını, mısır’ın askeri liderlerinin de aynı tavrı sergileyeceğine inandıklarını söylüyor.

mısır ve israil, 1979’da antlaşma imzalamadan önceki  30 yılda dört kez savaştı. israil’in bir arap ülkesi ile imzaladığı ilk barış antlaşmasıydı bu... gelinen noktada ise mısır’da yönetimin israil’e karşı tavrı dikkatle izleniyor olacak.

israil-mısır ilişkileri ile ilgili bazı önemli notlar şöyle:

*eski mısır cumhurbaşkanı enver sedat, 1977 yılında israil’e giderek bu ülkeyi ziyaret eden ilk arap lider oldu. israil ve mısır 1979’da camp david andlaşmaları’nı temel alıp bir barış antlaşması imzaladı. israil, 1967 savaşı’nda ele geçirdiği sina yarımadası’ndan çekildi. mısır’ın bölgede konuşlandırabileceği birlikler de sınırlandırıldı.

* israil 1980 şubat’ında mısır’ın başkenti kahire’de elçilik açtı. bu da, israil’in bir arap ülkesinde açtığı ilk büyükelçilikti. mısır’ın israil’deki büyükelçiliği de 1980 mart’ında açıldı. mısır, 1982’de lübnan’daki sabra ve şatila kamplarında yaşayan filistinlilerin katledilmesini, 2000’de de israil’in filistin intifadası sırasında izlediği politikayı protesto etmek için israil’deki elçisini geri çağıracaktı.

* mısır cumhurbaşkanı enver sedat 1981’de kahire’de israil’le barış antlaşmasına karşı çıkan radikallerce suikastle öldürüldü. sedat’ın yardımcısı hüsnü mübarek 14 ekim 1981’de yemin ederek mısır cumhurbaşkanı olarak göreve bağladı.

* hüsnü mübarek görevi süresince sekiz israil başbakanıyla çalıştı ama israil’i sadece bir kez ziyaret etti. bu gezi de, mısır ve ürdün ile barış antlaşmalarına karşı çıkan bir israilli radikalin 1995’te suikastle öldürdüğü israil başbakanı izak rabin’in cenazesi içindi. israil liderleri ise mübarek’in liderliğindeki mısır’ı sık sık ziyaret etti ve mısır’ı güvenilir bir müttefik olarak gördü. mübarek’in sokak gösterileri sonrası istifa etmesi ise israil’i sıkıntıya soktu.

* israil, savunma harcamalarının üretimdeki payını 1970’lerden bu yana yüzde 23’ten yüzde 9’a düşürdü. bunun en önemli nedeni mısır’ın artık önemli bir askeri tehdit olarak görülmemesiydi.

* israil’in mısır’la çölde 266 kilometre uzunluğunda bir sınırı var. israil yönetimi bir süre önce kapattığı sınıra duvar örmeye başladı. bu duruma gerekçe olarak sahra çölü’nün güneyindeki ülkelerden kaçak göçmen akının durdurulması ihtiyacı gösterildi. 18 ağustos’ta sekiz israillinin sınır bölgesinde silahlı saldırı sonucu öldürülmesi sonrası duvarın israil için önemi arttı. israil güçlerinin sınır bölgesinde silahlı kişileri takip eden beş mısır askerini öldürmesi gerginliğe yol açtı. israil silahlı kişilerin sina yarımadası’na gazze üzerinden geldiğini bildirdi.

* israil 2005 yılında gazze şeridi’nden çekilirken, mısır’ın gazze’nin güneybatı sınırını kontrol edebilmesine güvenmişti. israil geçen yıl ise mısır’ın hamas’a silah kaçakçılığını önlemek için daha fazla çaba harcaması gerektiğini bildirip, durumdan şikayetçi olmuştu. hüsnü mübarek’in devrilmesinden rahatsızlık duyan israilli bazı bakanlar kahire yönetimini bölgede kontrolü kaybetmekle suçladı.

* israil mısır’la 2005’te imzaladığı 20 yıllık anlaşma uyarınca mısır’dan alacağı doğal gazın yüzde 45’ini alıp kullandı. ancak mısır’da bu yıl doğal gaz tesislerine en az beş saldırı düzenlendi. saldırılar israil’e gaz akışını aksattı ve israil’in ülkede gaz fiyatlarını yüzde 10 arttırmasına neden oldu.

* israil devlet istatistik enstitüsü, mısır’la ticaret hacminin 2010’da 502 milyon dolar olduğunu bildirdi. mısır israil’den yılda 335 milyon dolarlık ürün ihraç ediyor.  israil’in mısır’dan ihraç ettiği ürünlerin değeri ise 147 milyon dolar. globes adlı internet sitesine göre, mısır israil’in en büyük 38. ihraç pazarı.