Haber
Güneş tutulması - Canlı yayın
Tam ve parçalı güneş tutulması bugün gerçekleşiyor. Tam Güneş tutulmasının gözlemlenebileceği İzlanda'dan canlı yayın başladı.
güneş tutulması tsi 10.53'te başlayacak, 13.02'de sona erecek. havanın açık olması durumunda türkiye'nin her noktasından görülecek parçalı tutulmada, ay güneş'in yaklaşık yüzde 40'ını bloke edecek.
tam güneş tutulması kuzey atlantik'te faroe adaları ve svalbard takımadaları'nda yaşanacak ve yeryüzü tamamen kararacak. faroe adaları'nda yerel saatle 09.40'ta başlayacak olan güneş tutulması, svalbard'da ise 11.10'da başlayacak ve 11.50'de (tsi 13.50) sona erecek.
avrupa, kuzey afrika ve ortadoğu ise parçalı güneş tutulmasına sahne olacak. kozmik olayı gözlemleyecek olanların, kesinlikle güneş'e doğrudan bakmaması gerekiyor.
nasa
tam tutulma 11.30'da
ay'ın dünya'ya en yakın olduğu noktaya (enberi) gelerek güneş ile yer arasına girmesiyle başlayan tutulma, iki saatten uzun sürecek.
tutulma esnasında ay'ın dünya'nın üzerine düşen gölgesi iki kısımdan oluşuyor. ay'ın daha zayıf dış gölgesini temsil eden penumbra parçalı güneş tutulması oluştururken, ay'ın iç karanlık gölgesini temsil eden umbra tam güneş tutulması yaratıyor.
türkiye'nin de içinde yer aldığı coğrafya, ay'ın penumbra'sı altında kalıyor. ay'ın yörünge hareketi esnasında güneş ile dünya arasına girmesiyle güneş yavaşça hilal şekli almaya başlıyor. tam tutulma esnasında, güneş'in tamamı kaybolarak sadece çevreye silik bir ışık demeti saçan karanlık bir nokta gibi beliriyor. tutulmanın sonlarına doğru hilal görüntüsü bu sefer tersine çevrilmiş şekilde beliriyor ve güneş yeniden ortaya çıkıyor.
tam tutulma anına 11.31'de erişilecek. saat 12.41'de ise tutulma yavaş yavaş sona ermeye başlayacak.
güneş tutulması nasıl gerçekleşiyor?
20 mart günü ay ve dünya yörünge hareketleri üzerinde güneş ile aynı hizaya gelecek. ay'ın güneş ile dünya arasına girmesiyle, hareket eden gölgesinde (umbra) kalacak olan yerler, güneş ışınlarından geçici olarak mahrum kalacak ve tamamen kararacak.
güneş ışınlarının kısmen ulaştığı yarı gölge (penumbra) bölgelerinde ise parçalı tutulma gerçekleşecek. yarın yaşanacak tutulmanın büyük kısmı parçalı olarak gözlemlenecek.
dünya, yörünge hareketinde ilerledikçe ay yavaşça önünde belirecek ve güneş'i örtmeye başlayacak. gözlem yapılan bölgeye göre güneş'in görülmeyen kısımları artıp azalabilecek.
güneş tutulması gözlemleneceği coğrafyanın en batı'sında başlayacak ve en uzun orta bölgelerde gözlemlenecek. almanya ve diğer orta avrupa ülkelerinde gözlem süresi dört saati aşacak. güneş'in yüzde 87'sinin bloke edileceği londra ise neredeyse tamamen karanlığa bürünecek nadir yerlerden biri olacak.
[[Fotoğraf: Wikipedia]]
almanya’da gözlük kalmadı
güneş tutulmasının en uzun gözlemleneceği ülkelerden biri olan almanya’da, ‘tutulma gözlükleri’ tükenmiş durumda. deutsche welle’de yer alan bilgiye ülkenin dört bir yanında gözlük stokları neredeyse tükenirken, büyük optik firmaları ise ‘güvenlik gerekçesiyle’ gözlük siparişlerini kısıtlı tuttu. uzmanlar, güneş’e kesinlikle doğrudan bakılmaması gerektiğini belirtirken, alınacak gözlüklerin koruyucu özelliğine dikkat edilmesi gerektiğini ifade ediyor.
güneş tutulması, almanya’nın enerji altyapısını da olumsuz etkileyecek. elektriğinin yüzde 7’sini güneş’ten elde eden ülkenin geçici olarak enerji sıkıntısı yaşaması söz konusu.
nasıl gözlemlenmeli?
tutulmayı izlemek isteyenlerin güneş'e kesinlikle çıplak gözle bakmaması gerekiyor. güneş'e doğrudan bakılması, retinanın zarar görmesi sonucu gözde kalıcı hasara neden olabilir.
güneş tutulmasını gözlemlemek için ilk seçenek, tutulma gözlükleri kullanmak. morötesi, kızılötesi ve yoğun görünür ışığı filtreden geçiren gözlükler, gözleri zararlı ışınlardan koruyor.
ikinci seçenek el yapımı projektör kullanmak. iki beyaz kağıt gerektiren yöntemde kağıtlardan birine küçük bir delik açarak diğerinin önünde, güneş'e bakacak şekilde tutmak gerekiyor. aralarında belli mesafe bırakıldığında, ilk kağıttan yansıyan ışınlar, ikinci kağıtta güneş'in ters dönmüş görüntüsünü oluşturuyor.
bir sonraki tutulma 2016'da
dünya, 21. yüzyılda toplam 224 güneş tutulmasına tanık olacak. ancak bu tutulmaların birçoğu parçalı olarak gerçekleşecek. bugün çok az kişinin tanık olacağı tam güneş tutulmasında olacağı gibi, ay'ın gölgesi ya uzaya yansıyor veya dünya'nın çok az bir kısmına denk geliyor.
dünya, bir sonraki güneş tutulmasına 9 mart 2016'da tanık olacak. amerika kıtalarında ise tam güneş tutulması ağustos 2017'de gerçekleşecek.
kaynak: al jazera
Yorumlar